Modern Türklük Araştırmaları Dergisi/Journal of Modern Turkish Studies (2004), 1:64-74

Modern Türklük Araştırmaları Dergisi (2004), 1(1):64-74
Telif Hakkı © 2004 Ankara Üniversitesi
Mak. # 7
Journal of Modern Turkish Studies (2004), 1(1):64-74
Copyright © 2004 Ankara University
Art. # 7

Sultan Galiyev ve 1917-1923 Milliyetler Siyaseti*

SaİME SELENGA GÖKGÖZ
Hacettepe Üniversitesi, Atatürk İlkeleri ve İnkılıp Tarihi Enstitüsü

ÖZET

Bolşevik ihtilâli sonrası, Sovyetler Birliği’nin kuruluş yıllarına ve iç savaş yıllarına, Lenin ve Stalin döneminin, ünlü Türk-Tatar siyaset adamı ve kuramcısı Sultan Galiyev’in 1917-1923 tarihleri arasındaki siyasî faaliyeti, Sovyet-Rus millîyetler meselesi çerçevesinde etkisini hissettirmiştir. Sovyetler Birliği’nde “millî mesele’nin” çözümü, Stalin iktidarının sağlamlaşması noktasında, esasta millî ve milliyetçi elitlerin tasfiyesi ile ayrı bir boyut kazanmıştır. Bu süreç 1930’lardan 1940’lara kadar sürmüştür. Sultan Galiyev ise İdil-Ural’da, millî meselenin ilk uygulama mekânı olarak, bu mekânın meydan okuyucu siyâsî kişiliği olarak başı çekmiştir. Onun siyasî faaliyetini biçimlendiren kuramsal alt yapıda, Rus ve Rusya dışı sömürge bağlamları ve Türk dünyası, bu merkezde bakışı ve yorumu onun “Üçüncü Dünya İhtilâlinin Babası” dedirtecek kadar orjinaldir.

ANAHTAR SÖZCÜKLER

Sultan Galiev, tasfiyeler, milliyetler siyaseti, Sovyet karşıtlığı, Tatar

(Alındığı tarih 10 Mart 2004)
(Gözden geçirildiği tarih 21 Nisan 2004)
(Kabul edildiği tarih 15 Haziran 2004)
(E-Yayın tarihi 7 Kasım 2004)

Yazışma:
Yazışma Adresi: Saime Selenga Gökgöz, Dr., Hacettepe Üniversitesi, Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü. 06532 Beytepe, Ankara . TÜRKİYE. E-posta: ssgokgoz@hacettepe.edu.tr

* Bu yazı İdil-Ural Türk Aydınları Sempozyumu'nda (1 Nisan 2000, Ahmet Yesevi Üniversitesi, Ankara) "Sultan Galiyev" başlığı altında sunulmuş bildiri metnidir.

Sultan Galiev and the Nationalities Policy, 1917-1923*

SaİME SELENGA GÖKGÖZ
Hacettepe University, Institute for Atatürk Principles and Revolution History

ABSTRACT

As important Turk-Tatar political leader in Turk-Tatar national history Sultan Galiev, not ordinary Bolshevik and communist, played a determinant role after Bolshevik Revolution, in Tatar context, in formative years of Soviet Union, 1917-1923. He was a “national” communist. The rise and consolidation of bureaucratic caste under the dictatorship of Stalin, 1924-1953, is also a period for almost characterized, in peripherical republics, “national” and “nationalist” elites’ opposition. From center to non-Russian periphery, consolidation of Stalinist power is articulated by the purges of that nationalist opposition movement in 1930’s years. As a part of nationalities policy of formative years of Soviet Union, the purges of national political leadership and also national intelligentsia, with extermination of national cultures, one of the most important figure, as victim was Sultan Galiev from Tatarstan, in İdil-Ural region. His political and theoretical approach to communism and his interpretation from the political situation of ‘non-Russian’ nationalities, so Turks and Muslims, as empire’s subjects to “citizens” of Soviet power, and also to “East and Eastern peoples” under colonial rule, is original and as pointed by prominent researchers of Tatar origin, not yet studied and evaluated from non-Marxist point of view.

KEY WORDS

Sultan Galiev, purges, nationalities policy, Soviet opposition, Tatar

(Received March 10 2003)
(Revised April 21 2003)
(Accepted June 15 2003)
(Published Online November 7 2004)

Correspondence:
Address for correspondence: Saime Selenga Gökgöz, Dr., Hacettepe University, Institute for Atatürk Principles and Revolution History. 06532 Beytepe, Ankara . TÜRKİYE. E-mail: ssgokgoz@hacettepe.edu.tr

* This article is the paper titled "Sultan Galiev" submitted at Idil-Ural Turkish Intellectuals Symposium, 1 April 2000, University of Ahmet Yesevi, Ankara.


Modern Türklük Araştırmaları Dergisi (2004), 1(1):64-74 Telif Hakkı © 2004 Ankara Üniversitesi Mak. # 7		Journal of Modern Turkish Studies (2004), 1(1):64-74 Copyright © 2004 Ankara University Art. # 7

Sultan Galiyev ve 1917-1923 Milliyetler Siyaseti* SaİME SELENGA GÖKGÖZ Hacettepe Üniversitesi, Atatürk İlkeleri ve İnkılıp Tarihi Enstitüsü ÖZET Bolşevik ihtilâli sonrası, Sovyetler Birliği’nin kuruluş yıllarına ve iç savaş yıllarına, Lenin ve Stalin döneminin, ünlü Türk-Tatar siyaset adamı ve kuramcısı Sultan Galiyev’in 1917-1923 tarihleri arasındaki siyasî faaliyeti, Sovyet-Rus millîyetler meselesi çerçevesinde etkisini hissettirmiştir. Sovyetler Birliği’nde “millî mesele’nin” çözümü, Stalin iktidarının sağlamlaşması noktasında, esasta millî ve milliyetçi elitlerin tasfiyesi ile ayrı bir boyut kazanmıştır. Bu süreç 1930’lardan 1940’lara kadar sürmüştür. Sultan Galiyev ise İdil-Ural’da, millî meselenin ilk uygulama mekânı olarak, bu mekânın meydan okuyucu siyâsî kişiliği olarak başı çekmiştir. Onun siyasî faaliyetini biçimlendiren kuramsal alt yapıda, Rus ve Rusya dışı sömürge bağlamları ve Türk dünyası, bu merkezde bakışı ve yorumu onun “Üçüncü Dünya İhtilâlinin Babası” dedirtecek kadar orjinaldir. ANAHTAR SÖZCÜKLER Sultan Galiev, tasfiyeler, milliyetler siyaseti, Sovyet karşıtlığı, Tatar (Alındığı tarih 10 Mart 2004) (Gözden geçirildiği tarih 21 Nisan 2004) (Kabul edildiği tarih 15 Haziran 2004) (E-Yayın tarihi 7 Kasım 2004) Yazışma: Yazışma Adresi: Saime Selenga Gökgöz, Dr., Hacettepe Üniversitesi, Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü. 06532 Beytepe, Ankara . TÜRKİYE. E-posta: ssgokgoz@hacettepe.edu.tr * Bu yazı İdil-Ural Türk Aydınları Sempozyumu'nda (1 Nisan 2000, Ahmet Yesevi Üniversitesi, Ankara) "Sultan Galiyev" başlığı altında sunulmuş bildiri metnidir.		Sultan Galiev and the Nationalities Policy, 1917-1923* SaİME SELENGA GÖKGÖZ Hacettepe University, Institute for Atatürk Principles and Revolution History ABSTRACT As important Turk-Tatar political leader in Turk-Tatar national history Sultan Galiev, not ordinary Bolshevik and communist, played a determinant role after Bolshevik Revolution, in Tatar context, in formative years of Soviet Union, 1917-1923. He was a “national” communist. The rise and consolidation of bureaucratic caste under the dictatorship of Stalin, 1924-1953, is also a period for almost characterized, in peripherical republics, “national” and “nationalist” elites’ opposition. From center to non-Russian periphery, consolidation of Stalinist power is articulated by the purges of that nationalist opposition movement in 1930’s years. As a part of nationalities policy of formative years of Soviet Union, the purges of national political leadership and also national intelligentsia, with extermination of national cultures, one of the most important figure, as victim was Sultan Galiev from Tatarstan, in İdil-Ural region. His political and theoretical approach to communism and his interpretation from the political situation of ‘non-Russian’ nationalities, so Turks and Muslims, as empire’s subjects to “citizens” of Soviet power, and also to “East and Eastern peoples” under colonial rule, is original and as pointed by prominent researchers of Tatar origin, not yet studied and evaluated from non-Marxist point of view. KEY WORDS Sultan Galiev, purges, nationalities policy, Soviet opposition, Tatar (Received March 10 2003) (Revised April 21 2003) (Accepted June 15 2003) (Published Online November 7 2004) Correspondence: Address for correspondence: Saime Selenga Gökgöz, Dr., Hacettepe University, Institute for Atatürk Principles and Revolution History. 06532 Beytepe, Ankara . TÜRKİYE. E-mail: ssgokgoz@hacettepe.edu.tr * This article is the paper titled "Sultan Galiev" submitted at Idil-Ural Turkish Intellectuals Symposium, 1 April 2000, University of Ahmet Yesevi, Ankara.