|
|
||
| Modern Türklük Araştırmaları Dergisi
(2004), 1(1):90-105 Telif Hakkı © 2004 Ankara Üniversitesi Mak. # 9 |
Journal of Modern Turkish Studies (2004), 1(1):90-105 Copyright © 2004 Ankara University Art. # 9 |
|
|
|
||
|
Eski Türklerde Ödeme Araçları: Kâğıt Para Çav’ın Kullanımı A. MELEK ÖZYETGİN ÖZET Tarihî devirlerden itibaren Türklerin ticaret hayatında kullandıkları ödeme araçları bölgeden bölgeye değişen ve çeşitlenen bir yapıya sahip olmuştur. Türk sosyal ve iktisadî tarihinin önemli kaynakları olan Uygur sivil belgelerinde, ticaretteki ödeme araçları ile ilgili zengin bilgiler bulunmaktadır. Belgelere göre, geçerli en yaygın uygulamalardan biri mal karşılığı mal veya hizmet karşılığı mal mübadelesi şeklindeki aynî ödemelerdir. Aynî ödemelerde kullanılan malların başında tarıg, ür ~ üyür, kepez gibi önemli tarımsal ürünler gelmekteydi. Bunun dışında Uygurlarda ticarette ödeme aracı olarak kumaş cinsinden materyallerden böz, kuanpo da önemli ölçüde kullanılmıştır. Yine madeni paralar ile yapılan ödemeler içinde altın, kümüş ve bakır para birimleri dikkati çekmektedir. Uygurlarda kullanılan bir diğer önemli ödeme aracı kâğıt paradır. İlk olarak 8. yüzyılın ortalarında Tang hanedanı döneminde başlayan kâğıt para sistemi, Yüan döneminde, özellikle Kubilay Han (1260-1295) döneminde zirveye çıkmıştır Çince kökenli çav (< ch’ao) kelimesiyle adlandırılan bu para birimi Yüan döneminde genellikle 2274gr. olan yastuk ile birimlendirilmiştir. Kubilay Han zamanından itibaren, Çin’de Yüan döneminde parlamaya başlayan çav para birimi en yaygın şekilde Uygur tüccarlar tarafından kullanılmıştır. Uygur sivil belgelerinde kâğıt para sadece çav ve Kubilay dönemine işaret eden çung-tung bav çav olarak geçmektedir. Kâğıt para sistemi Uygurlarla birlikte Türk-Moğol devletlerinin ticaret hayatına büyük kolaylıklar getirmiş ve canlandırmıştır. Bunun yanında Uygur tüccarlar kâğıt paranın uluslar arası yaygınlaştırılmasında da önemli görevler üstlenmişler ANAHTAR SÖZCÜKLER Eski Türkler, Uygurlar, Ticaret, Ödeme Araçları, Kâğıt Para, Çav, Uygurlar, Nümizmatik (Alındığı tarih 15 Şubat 2004) . |
Old Turkish payment devices: The usage of banknote çav A. MELEK ÖZYETGİN ABSTRACT The payment devices which are used by Turks in the trade life had various components at the historical period. In the Uigur civil documents, which are important sources of the Turkish social and economic history. There is wide information about the payment devices. According to those documents, most prevalent payment systems are divided in ‘goods for goods’ and ‘goods for services’ (payment in a kind). The basic goods which are used for the ‘payment in a kind system’ were some agricultural products like tarıg, ür ~üyür, and käpäz. Besides those products, some fabric materials like böz and kuanpo are also used as a payment device by Uigurs at trade. Altın, kümüş and bakır coins are used for the payments as well. Another payment device used by Uigurs are banknotes. The usage of banknote system begun at the middles of the 8th century, among the Tang Dynsty and became prevalent at the Yüan period, especially Khubilay Khan sovereignty (1260-1295). This banknote was called with a Chinese origined word çav (< ch’ao). At the Yüan period çav was united with (2274gr) yastuk and used widely by the Uigur traders. In the Uigur civil documents, banknote are expressed as çav and çung-tung bav çav which indicates Khubilay era. Banknote System brought easiness to the trade life of Uigurs and Turco-Mongol states. Uigur traders had also an important role to spread banknote internationally. KEY WORDS Old Turks, Uigurs, Trade, Payment Devices, Banknote, Çav, Numismatics (Received February 15 2004) |
|
|
|
 |
|
