|
|
||
| Modern Türklük Araştırmaları
Dergisi (2005), 2(1):127-148 Telif Hakkı © 2005 Ankara Üniversitesi Mak. # 8 |
Journal of Modern Turkish Studies
(2005), 2(1):127-148 Copyright © 2005 Ankara University Art. #8 |
|
|
|
||
|
Etnografa Karşı Rahibin "Gözü" ya da Kazan'da Misyoner Etnografyasını Kurmak SaİME
SELENGA
GÖKGÖZ ÖZET İdil-Ural’da Rus ve Ortodoks olmayan halklara karşı, Kazan Hanlığı’nın yıkılmasıyla beraber, bölgede Rus hâkimiyetinin sağlanmasıyla başlayan Ortodokslaştırma ve bu yolla Ruslaştırma faaliyetinin 19. yüzyılda da devam ettiği bilinmektedir. Bu faaliyetin 19. yüzyılda başlayan görünümü, bölgede bu yüzyılı önceleyen yüzyıllarda Hristiyanlaştırılan Müslüman Tatar ve diğer gayrı-Rus tebaanın eski inançlarına, bu noktada İslâm’a dönme hareketi olarak belirlenir. Misyoner pedagog ve Türkolog Nikolay İ. İl’minskiy’in öncülüğünde ve adıyla anılacak sistem etrafından şekillenen İslâm karşıtı misyoner faaliyetinin akademik cephesinde olduğu kadar misyoner örgütlenmesi içinde de yerini alan Yevfimiy A. Malov’un etnograf misyoner kimliği de öne çıkmıştır. Malov, bu çerçevede Kazan’da, Kazan Üniversitesi dışında, Kazan İlâhiyat Akademisi’nde bir kürsü olarak tertip edilen Misyoner Bilimleri Bölümü’ne bağlı İslâm Karşıtı Misyoner Kısmı’nda uzun yıllar çalışmıştır. Sahada da faal bir misyoner rahip olarak Ortodoks vaazının ulaşmasında belirlenen ilkeler ve yöntemler arasında, hitap kitlesinin tüm yönleriyle, misyoner rahip tarafından bilinmesi gerçeği onun için öncelikli olmuştur. Gayrı-Rus cemaate nüfuz etmek için vaazın cemaatin anadilinde verilmesi şartını tecrübe eden misyoner ehli, aynı derecede cemaati tanımak adına, etnografyanın gücüne de dayanacaktır. Emperyal Rusya’da merkezden çevreye şarkıyat bilgi alanının bir parçası olarak etnografya, çok dinli ve çok uluslu Rusya tebaasını, tebaa hakkında bilgi sahibi olarak hükmetmek ve emperyal sadakati sağlamak üzere de kullanılmıştır. Misyoner etnografyası ise bu işlevi tamamlamakla beraber kendi amaçları ve araçları ile emperyal bilginin inşasında yerini alacaktır. ANAHTAR SÖZCÜKLER İdil-Ural, Ortodoks misyonlar, etnografya, Yevfimiy A. Malov, N. İ. İl’minskiy, Rus imparatorluğunda İslâm-karşıtı misyonlar. (Alındığı tarih 28 Aralık 2004)
|
"Eye" of the
Priest Versus to Ethnographer or Building the Missionary Ethnography SaİME
SELENGA
GÖKGÖZ ABSTRACT After the overthrowing of Kazan khanate by Ivan the Terrible, Moscovian Russia became a multinational and multireligious state. Muslim Tatars and other non-Orthodox peoples of the İdil-Ural region were subjects of Tsarist Russia. Russian administrative and religious policies over the subject peoples can be described as Christianization of them by the name of Orthodox Church, with harsh methods not systematically but permanently. Orthodox missionary movement in İdil-Ural region, started in the half of the 16th century has been gone to 19th century, founded his legacy on anti-Islamic ideology both within state and Church. By the beginning of 19th century apostasy of the Christianized peoples, then Kreshen Tatars to the ‘grandfathers’ religion’ stimulated new missionary activities with new missionary principles and methods. So an important figure as pedagogue and missionary Nicolai Iv. Il’minskii, from Kazan, founded a non-Russian education system, which were the creation of vernacular alphabets, translation of the main texts of Orthodox Christian credo to the “native” languages, schools system and formation of native clergy. One of the opponent figures of Il’minskii’s education system, were Evfimii A. Malov, professor in Kazan Ecclesiastical Academy, in Anti Islamic Missionary Division. As an anti-Islamic missionary, with his clerical dimension Malov represented Russophile perception of missionary “cause”. In his experience, a Russian priest must know everything about his herd, so non-Russian and Kreshen communities only “in paper”. This principle drove the priest to know first the native tongue for communicate and say the divine message of Jesus. All kind of contents of the “imperial” knowledge about the subject peoples both by missionary for missionary causes and at the other side by ethnographers, then Russian orientalists, mostly in 19th century has functioned, for strengthen imperial power over subjects, appropriating their differences to ensure loyalty for imperial state. KEY WORDS Idil-Ural, Orthodox missions, ethography, Evfimii A. Malov, N. I. Il’minskii, anti-Islamic missions in Russian Empire (Received December 28 2004) |
|
|
|
 |
|
