Modern Türklük Araştırmaları Dergisi (2005), 2(2):7-18 Telif Hakkı © 2005 Ankara Üniversitesi Mak. # 19		Journal of Modern Turkish Studies (2005), 2(2):7-18 Copyright © 2005 Ankara University Art. # 19
İsmail Bey Gaspirinski: Rusya İmparatorluğu'nda bir "İnorodets"in Kaderi AZAT AHUNOV Tataristan Bilimler Akademisi, Tatar Ansiklopedisi Enstitüsü ÖZET Ünlü Türk-Tatar pedagog ve gazeteci İsmail Bey Gasprinski, önce Bahçesaray'da daha sonra bütün Rusya Türklüğü arasında usul-i cedit mekteplerinin kurucusudur. O Rusya Türklüğü arasında mektep ve maarif meselesini de ilk gündeme getiren entelektüeldir. Cedit mektepleri, Rusya'da Müslüman Türk halkları arasında sosyal, kültürel ve dinî yenileşmeyi de başlatan bir motor kuvvet olmuştur. Gaspıralı “ceditçi” düşüncelerini gerek Türk gerekse Müslüman dünyasına seslenerek, savunmak üzere 1883'de Rusya'da ilk Türkçe gazete Tercüman 'ı neşretmiştir. Gazete 1905 yılına kadar bu yönüyle tektir. Onun Rusya'da Türkleri ve Müslümanları “yeni” ve modern fikirlerle tanıştırma ve bunu kendi öz varlığını koruyarak gerçekleştirme yönünde verdiği mücadele,hayatıdır aynı zamanda. Makale bu mücadeleci hayatı tasvir etmektedir. ANAHTAR SÖZCÜKLER İsmail Gasprinski, usul-i cedid, cedidci, Tercüman, inorodets, İslâmî yenileşme (Alındığı tarih 15 Nisan 2003) (Gözden geçirildiği tarih 30 Ekim 2003) (Kabul edildiği tarih 15 Aralık 2003) (E-Yayın tarihi 23 Haziran 2005) Yazışma: Yazışma Adresi: Azat Ahunov, Akademiya Nauk Respublika Tatarstana, Tatarskoy entsiklopediya AN RT, Otdel yazıkoznaniya i literaturı, 420015, g. Kazan, ul. Puşkina, d. 56, a/ya 190. Tataristan-RF. E-posta: aakhunov@rambler.ru akhunov@ite.antat.ru .		İsmail Gasprinski: Fortune of an “inorodets” in Russian Empire AZAT AHUNOV Tatarstan Academy of Sciences, Institute of the Tatar Encyclopaedia ABSTRACT A famous Turk-Tatar pedagogue and journalist İsmail Bey Gasprinski is once in Bahchesarai and after in all Russian Muslims founder of “new method” primary school system, known as “usul-i cedit”. He's also initially, related to “new method” system, criticized Russian educational policies toward Muslim Turks, and concerned with reforming the traditional Muslim educational system. Jadidist schools (mekteps) initiated and stimulated social, cultural and religious reformation in 19th century and also political revival after 1905 revolution among the Russian Turk-Tatar Muslims. İsmail Gasprinski, as a modernist intellectual, in Russian Empire was founder in 1883 first Turkish journal Tercüman (“Perevodchik”). This journal was the unique and characteristic until the 1905 Revolution. As an “oriental” and Muslim intellectual, his modernist ideas and nationalistic perspectives for Russian Turk-Tatar Muslims shaped his personality and all his educational, journalistic and political activities, not only in Russia but also in Muslim world. This article is an evaluative analysis of his challenging life. KEY WORDS İsmail Gasprinski, usul-i cedit, jadidist, Tercüman, inorodets, Muslim innovation (Received April 15 2003) (Revised October 30 2003) (Accepted December 15 2003) (Published Online June 23 2005) Correspondence: Address for correspondence: Azat Ahunov, Akademiya Nauk Respublika Tatarstana, Tatarskoy entsiklopediya AN RT, Otdel yazıkoznaniya i literaturı, 420015, g. Kazan, ul. Puşkina, d. 56, a/ya 190. Tataristan-RF. E-mail: aakhunov@rambler.ru akhunov@ite.antat.ru