|
|
||
| Modern Türklük Araştırmaları
Dergisi (2005), 2(2):67-74 Telif Hakkı © 2005 Ankara Üniversitesi Mak. #24 |
Journal of Modern Turkish Studies
(2005), 2(2):67-74 Copyright © 2005 Ankara University Art. #24 |
|
|
|
||
|
Rusya Müslüman Dini Hiyerarşi Sisteminin Ortaya Çıkışı ve Gelişimi NAİL GARİPOV ÖZET İdil Bulgarlarının Müslümanlığı kabulünden sonra ülke yönetiminde büyük bir değişiklik olmamış, değişiklikler ancak unvanlarda olmuştur. Öncelikle “mahalle” cemaatleri kurulmuş, bu cemaatlerin başında bulunan imamlar sadece dinî uygulamaları yönetmekle yükümlü olmayıp, aynı zamanda mahalle cemaatinin yönetiminden de sorumlu olmuşlardır. Moğol İstilâsından sonra İdil Bulgaristanı'nın dinî yapısı bazı değişmelere uğramıştır. Devletin Müslüman din adamları sınıfı başında, aslında dinî lider ve hoca vazifesini gören sayid bulunurdu. O zamana kadar İslâm yasalarının gelişmesi ile ilgili olarak kadı ve müftü'ler ortaya çıktılar. Müslüman din adamları sınıfının yapılanması, ancak Astrahan, Kazan ve Kırım Hanlıklarının oluşması ile son hâlini almıştır. Kazan Hanlığının düşmesiyle kesintiye uğrayan İdil ve Ural Müslüman dinî yapısının şekillenmesi süreci Rusya Hükümeti tarafından 22 Eylül 1788'de II. Yekaterina'nın özel fermanı ile Ufa şehrinde Kırım toprakları dışında bütün Rusya topraklarındaki Müslüman din adamlarının faaliyetlerini kontrol etmek ve düzenlemekle yükümlü olan Orenburg Muhammedî Dinî Nezaretinin kurulması ile yapay olarak canlandırıldı. Rusya'daki Müslüman cemaatlerinin yapılandırılmasının ilk amaçları bir yana, Müslüman din adamı kurumları tam olarak canlandırılmış ve Müslüman halkın sosyal menfaatlerinin korunmasında rol oynamıştır. Rusya Hükümeti Müslümanlar karşısındaki bu geri adım ile Müslüman bölgelerde kendi pozisyonunu güçlendirmiş ve kendi jeopolitik menfaatleri için uygun bir alan oluşturmuştur. ANAHTAR SÖZCÜKLER İslâmiyet, Rusya Müslümanları, dinî hiyerarşi, İdil-Ural Türklüğü, Orenburg Muhammedî Dini Nezaret(Alındığı tarih 15 Nisan 2003) E-mail: gnk@mail.ru
|
Formation and evolution of religious hierarchical system in Russian Islam NAIL GARIPOV ABSTRACT After Islamisation of Idil-Bulgar region, it has been no major changes in the administrative structure except administrative titles. Originally there were founded “mahalle” around the small community with local imam. These imams have not only religious duties, but also responsible of administrating these communities. After Mongol invasion, significant changes in religious structure of Idil Bulgar region have been exposed. High rank of religious hierarchal strata representing by sayid, as religious leader. Formation of, as an Islamic religious rank, kadı and mufti , in Idil-Bulgar context was related with the process of intensification of administrative structure. Evolution of Muslim religious structure and also religious authority was completed with the formation of Astrakhan, Kazan and Kirim Khanates. Destruction of Kazan Khanate by Moscovite knez Ivan IV emerged radical changes on all over the Kazan territories, and evolution of religious structure ceased. But imperial interventions began with the aim of administrative and religious control over Muslim Tatars of Idil-Ural region, by creating a Muslim religious administration. Orenburg Muslim Religious Board was founded by Catherine II (1788) Orenburg Muslim Religious Board played an important role in formation of Muslim communities, but has been a regressive tool for the natural evolution of Muslim religious hierarchical system. KEY WORDS Russian Islam, religious hierarchy, Orenburg Muslim Religious Board, Russian Muslims, Idil-Ural region(Received April 15 2003) E-mail: gnk@mail.ru |
|
|
|
 |
|
