Modern Türklük Araştırmaları Dergisi/Journal of Modern Turkish Studies (2005), 2/4:189-197, Art.#60

Modern Türklük Araştırmaları Dergisi (2005), 2/4:189-197
Telif Hakkı © 2005 Ankara Üniversitesi
Mak. # 60
Journal of Modern Turkish Studies (2005), 2/4:189-197
Copyright © 2005 Ankara University
Art. # 60

“Gök Tanrısı” Terimi Üzerine

AZMİ BİLGİN
İstanbul Üniversitesi

ÖZET

İslâmiyet öncesi metinlerde geçen “gök tanrı” terimi, Türklük Bilimi araştırmacıları tarafından bir çok kez ele alınıp tartışıldı. İslâmiyet sonrası metinlerde geçen “gök tanrısı” terimi üzerinde bugüne kadar hiç durulmadı. Bu makalede 14. yüzyıla gelinceye kadar İslâm öncesi ve sonrası başlıca metinlerde bu iki kelimenin birlikte ve yalnız başına kullanışları incelendi. Daha sonra 14. ve 15. yüzyıl metinlerinde tespit ettiğimiz “gök tanrısı” ifadesinin, metnin bağlamından hareketle hangi anlamda kullanıldığı üzerinde fikir yürütüldü. İslâmiyet sonrası metinlerde tanrı kelimesi daha çok “ilâh” karşılığında kullanılırken incelediğimiz metinlerde geçen “gök tanrısı” sözünün “Allah” karşılığında kullanıldığı görülmektedir.

ANAHTAR SÖZCÜKLER

tengri, Allah, Türk, gök

(Alındığı tarih 15 Kasım 2005)
(Kabul edildiği tarih 30 Kasım 2005)
(E-Yayın tarihi 27 Aralık 2005)

Yazışma:
Yazışma Adresi: Azmi Bilgin, Doç.Dr., İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Eski Türk Edebiyatı Ana Bilim Dalı. Laleli, İstanbul . TÜRKİYE
Tel: 0212 455 57 00

On the Term of "Gök Tanrısı"

AZMİ BİLGİN
İstanbul University

ABSTRACT

The term of “gök tanrı”, which seen in the Pre-Islamic texts has been discussed many times in several occasions by Turkish specialists. However, no one has mentioned on “gök tanrısı” term, which used in Post-Islamic period text so far. In this article using of those words (both together and separately) has been analyzed until 14 th century within the Pre-Islamic and Post-Islamic periods. The meaning of “gök tanrısı” term is also discussed based on text structure for 14 th and 15 th centuries as well. It has been seen that the word of tanrı has been used generally for the meaning of “deity” on the texts belonged to the Post-Islamic period and the term of “gök tanrısı” has been used for the meaning of “the God” in the texts, which we have examined.

KEY WORDS

tengri, God, Türk, heaven

(Received November 15 2005)
(Accepted November 30 2005)
(Published Online December 27 2005)

Correspondence:
Address for correspondence: Azmi Bilgin, Assoc.Prof.Dr., Istanbul University, Faculty of Letters, Department of Turkish Language and Literature. Laleli, İstanbul. TURKIYE

Tel: 0212 455 57 00


Modern Türklük Araştırmaları Dergisi (2005), 2/4:189-197 Telif Hakkı © 2005 Ankara Üniversitesi Mak. # 60		Journal of Modern Turkish Studies (2005), 2/4:189-197 Copyright © 2005 Ankara University Art. # 60

“Gök Tanrısı” Terimi Üzerine AZMİ BİLGİN İstanbul Üniversitesi ÖZET İslâmiyet öncesi metinlerde geçen “gök tanrı” terimi, Türklük Bilimi araştırmacıları tarafından bir çok kez ele alınıp tartışıldı. İslâmiyet sonrası metinlerde geçen “gök tanrısı” terimi üzerinde bugüne kadar hiç durulmadı. Bu makalede 14. yüzyıla gelinceye kadar İslâm öncesi ve sonrası başlıca metinlerde bu iki kelimenin birlikte ve yalnız başına kullanışları incelendi. Daha sonra 14. ve 15. yüzyıl metinlerinde tespit ettiğimiz “gök tanrısı” ifadesinin, metnin bağlamından hareketle hangi anlamda kullanıldığı üzerinde fikir yürütüldü. İslâmiyet sonrası metinlerde tanrı kelimesi daha çok “ilâh” karşılığında kullanılırken incelediğimiz metinlerde geçen “gök tanrısı” sözünün “Allah” karşılığında kullanıldığı görülmektedir. ANAHTAR SÖZCÜKLER tengri, Allah, Türk, gök (Alındığı tarih 15 Kasım 2005) (Kabul edildiği tarih 30 Kasım 2005) (E-Yayın tarihi 27 Aralık 2005) Yazışma: Yazışma Adresi: Azmi Bilgin, Doç.Dr., İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Eski Türk Edebiyatı Ana Bilim Dalı. Laleli, İstanbul . TÜRKİYE Tel: 0212 455 57 00		On the Term of "Gök Tanrısı" AZMİ BİLGİN İstanbul University ABSTRACT The term of “gök tanrı”, which seen in the Pre-Islamic texts has been discussed many times in several occasions by Turkish specialists. However, no one has mentioned on “gök tanrısı” term, which used in Post-Islamic period text so far. In this article using of those words (both together and separately) has been analyzed until 14 th century within the Pre-Islamic and Post-Islamic periods. The meaning of “gök tanrısı” term is also discussed based on text structure for 14 th and 15 th centuries as well. It has been seen that the word of tanrı has been used generally for the meaning of “deity” on the texts belonged to the Post-Islamic period and the term of “gök tanrısı” has been used for the meaning of “the God” in the texts, which we have examined. KEY WORDS tengri, God, Türk, heaven (Received November 15 2005) (Accepted November 30 2005) (Published Online December 27 2005) Correspondence: Address for correspondence: Azmi Bilgin, Assoc.Prof.Dr., Istanbul University, Faculty of Letters, Department of Turkish Language and Literature. Laleli, İstanbul. TURKIYE Tel: 0212 455 57 00