|
|
||
| Modern Türklük Araştırmaları Dergisi
(2006), 3/1:35-47 Telif Hakkı © 2006 Ankara Üniversitesi Mak. # 5 |
Journal of Modern Turkish Studies (2006), 3/1:35-47 Copyright © 2006 Ankara University Art. # 5 |
|
|
|
||
|
Türkçedeki Dolaylılık İşaretleyicilerinin Pragmatik Anlamları EYÜP BACANLI ÖZET Dolaylı işaretleyiciler, olayı doğrudan değil, ama onun karşılanmasına atfen dolaylı bir şekilde ifade ederler. Dolaylılık, hadise hakkındaki bilginin, söylenti, çıkarsama ve algılama gibi bilgi kaynağı türlerine veya bir irtibat kopukluğuna ve mesafeye atıfta bulunarak elde edildiği anlamına gelir. Bilginin kaynağı söz konusu olduğu için aslında dolaylılık, daha geniş olan kanıtsallık gramer kategorisi içinde yer alır. M akalede, Türkçe'deki - mi ş ve imiş dolaylı lık işaretleyicilerine önermede sıklıkla eşlik eden hiciv, şüphe, iltifat, lakayıtlık, varsayım, serzeniş, meydan okuma, doğru yolu öğretme ve şaka gibi pragmatik anlamlar ve nüanslar incelenmektedir. Aslında tüm bu nüanslar, dolaylılık işaretleyicilerinin semantiğindeki mesafe olgusunun pragmatik ve duygusal boyuttaki tezahürleridir. Verilen örnekler somut ve adresli olup en fazla örnek, en yaygın pragmatik kullanım alanı olan hiciv ve şüpheyle ilgili kısımlarda verilmektedir. Hiciv, Türkçe'deki dolaylılık işaretleyicilerinin en belirgin pragmatik yayılım alanı olmakla birlikte, genel dil bilim ve Türkoloji araştırmalarında, kendisine sıklıkla atıf yapılan ‘dolaylılık şekilleri, iletilen hadisenin doğruluğu hakkında bir tür tereddüt, emin olmama ifade eder' isnadının doğru olup olmadığı da örneklerle netleştirilmektedir. Aktarmalara dayalı hiciv ifadelerinde, sözcüksel olarak işaretleyicilere cümlede eşlik eden güya , sözde ve sözüm ona kelimelerinin kullanımına da örnekler verilmektedir. Hangi pragmatik nüansın hangi dolaylılık temelinde iletilebildiği de ilgili kısımlarda açıklanmaktadır. Verilen örneklerin tümünde duygusal (emotional) mesafe unsuru daima hissedilmektedir. Buradan yola çıkarak dolaylılık ve mesafe arasındaki ilişki sorgulanmakta ve mesafe olgusunun her ne kadar dolaylılıkta bir kriter olmasa bile, onun duygusal görünüşlerinin Türkçe'nin dolaylılık sisteminde yadsınamayacak bir yer işgal ettiği sonucuna varılmaktadır ANAHTAR SÖZCÜKLER Türkçe, kanıtsallık, dolaylılık, pragmatik, duygusal mesafe, hiciv (Alındığı tarih 27 Aralık 2005) Yazışma: Tel: (+90 537) 244 84 99 E-posta: eyupbacanli@yahoo.com |
Pragmatic Meanings of Indirective Forms in Turkish EYÜP BACANLI ABSTRACT Indirective forms express the event not directly, but by reference to reception of it. Indirectivity means that, the information about the situation was received either by referring to the source of the information as hearsay, inference and perception, or by denoting a kind of dissociation or distance from the situation. Since the source of the knowledge in question, indirectivity takes place in a wider grammatical category, which is called evidentiality. In the paper, we are dealing with pragmatic nuances such as irony, doubt, compliment, indifference, hypothesis, reproach, challenge, train and joke that often accompany Turkish indirective forms -miş and imiş in the proposition. Actually, all of these connotations appear as reflections on the pragmatic and emotional dimension of the distance element, these indirective forms often imply. The given examples are concrete and addressed, and the great deal of them are represented in the parts concerned to irony and doubt, which are the most widespread pragmatic connotations. As well as ironical usages appear as the most evident pragmatic extensions of the Turkish indirective forms, we are also trying to clarify the claim, that is often referred in linguistic and in Turkology literature, like “the forms indicate doubt and uncertainty about the truth of the event which is being expressed in utterance”. We are giving concrete examples for the usages of the lexical items, such as güya “allegedly” sözde “supposedly” and sözüm ona “so-called; supposedly”, that may accompany the indirective forms in utterances, that are based on the reportive speech or hearsay. We are also revealing in the concerned parts, which of the connotations can be expressed in which of the indirective bases. In all given examples, the element of emotional distance can be perceived. Hence, we question the relation between indirectivity and distance to conclude, that although this distance phenomenon is not criteria in indirectivity, its emotional aspects take great place in Turkish indirective system. KEY WORDS Turkish, evidentiality, indirectivity, pragmatic, emotional distance, irony
Correspondence: Tel: (+90 537) 244 84 99 E-mail: eyupbacanli@yahoo.com
|
|
|
|
 |
|
