Modern Türklük Araştırmaları Dergisi/Journal of Modern Turkish Studies (2006), 3/1:77-88, Art.#8

Modern Türklük Araştırmaları Dergisi (2006), 3/1:77-88
Telif Hakkı © 2006 Ankara Üniversitesi
Mak. #8
Journal of Modern Turkish Studies (2006), 3/1:77-88
Copyright © 2006 Ankara University
Art. #8

Divanü Lûgati't-Türk'teki Ad Aktarmalı (Metonymic) Yapılar

ÖZEN YAYLAGÜL
Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Samsun

ÖZET

Ad aktarmasıyla ilgili süreç, insan kavramsallaştırmasının önemli bir hüneridir. Ad aktarması, psikolinguistik ve idrakî bir olgu; söz sanatıyla ilgili bir beceridir. Konuşmacı, zihinsel alanlar ve zihinsel alan ağlarından oluşan yaşam alanları arasında bağlar kuran kişidir. Zihinsel alanlar, özellikle, mantıklı düşünmeyi kolaylaştırır. Deyim aktarması, ad aktarması ve sinekdoka , dilin mental betimlemeleri naklettiği üç temel yoldur. Deyim aktarması, benzerlikleri görmeye; ad aktarması, bağlantıları işletmeye; sinekdoka , kategoriler arası ilişkileri anlamaya dayanır. Bu çalışmada, Divanü Lûgati't-Türk'deki ad aktarmalı yapılar deyim aktarması ve sinekdoka ile de karşılaştırılarak açıklanmaya çalışılmıştır. Divanü Lûgati't-Türk'de bir çok ad aktarması bulunması dilin gelişmişliğini gösterir.

ANAHTAR SÖZCÜKLER

ad aktarması, deyim aktarması, sinekdoka, idrak anlam bilimi, konuşma sanatı, Divanü Lugati't-Türk, Türk dili

(Alındığı tarih 6 Temmuz 2004)
(Kabul edildiği tarih 28 Aralık 2004)
(E-Yayın tarihi 27 Mart 2006)

Yazışma:
Yazışma Adresi: Özen Yaylagül, Yrd.Doç.Dr., Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, Kurupelit 55200 Samsun - TÜRKİYE

E-posta: ozen@omu.edu.tr

Metonymic Structures in Divanu Lugati't-Türk

ÖZEN YAYLAGÜL
Ondokuz Mayıs University, Faculty of Science & Letters, Samsun

ABSTRACT

Metonymic process is a major device of human conceptualisation. Metonymy is a fact concerned with psycholinguistics and cognitive; and is a rhetorical skill. Speaker is a person who establishes relationships between life areas that consist of mental areas and networks of mental area. Mental areas especially facilitate logical thinking. Metaphor, metonymy and synecdoche are three basic ways in that language transfers mental descriptions. Metaphor is based on to see similarities; metonymy is based on to operate links; synecdoche is based on to understand relations between categories. In this study, metonymic structures in Divanu Lugati't-Türk , which at the same time have been compared with metaphor and synecdoche has been tried to be explain. To be a lot of metonym in in Divanu Lugati't-Türk indicates that this language is develope .

KEY WORDS

metonymy, metaphor, synecdoche, cognitive linguistics, rhetoric, Divanu Lugati't-Türk, Turkish language

(Received July 6 2004)
(Accepted December 28 2004)
(Published Online March 27 2006)

Correspondence:
Address for correspondence : Özen Yaylagül, Assoc.Prof.Dr., Ondokuz Mayis University, Faculty of Science & Letters, Department of Turkish Language and Literature, Kurupelit 55200 Samsun- TÜRKİYE.

E-mail: ozen@omu.edu.tr


Modern Türklük Araştırmaları Dergisi (2006), 3/1:77-88 Telif Hakkı © 2006 Ankara Üniversitesi Mak. #8		Journal of Modern Turkish Studies (2006), 3/1:77-88 Copyright © 2006 Ankara University Art. #8

*Divanü Lûgati't-Türk'teki Ad Aktarmalı* (Metonymic) Yapılar ÖZEN YAYLAGÜL Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Samsun ÖZET** Ad aktarmasıyla ilgili süreç, insan kavramsallaştırmasının önemli bir hüneridir. Ad aktarması, psikolinguistik ve idrakî bir olgu; söz sanatıyla ilgili bir beceridir. Konuşmacı, zihinsel alanlar ve zihinsel alan ağlarından oluşan yaşam alanları arasında bağlar kuran kişidir. Zihinsel alanlar, özellikle, mantıklı düşünmeyi kolaylaştırır. Deyim aktarması, ad aktarması ve sinekdoka , dilin mental betimlemeleri naklettiği üç temel yoldur. Deyim aktarması, benzerlikleri görmeye; ad aktarması, bağlantıları işletmeye; sinekdoka , kategoriler arası ilişkileri anlamaya dayanır. Bu çalışmada, Divanü Lûgati't-Türk'deki ad aktarmalı yapılar deyim aktarması ve sinekdoka ile de karşılaştırılarak açıklanmaya çalışılmıştır. Divanü Lûgati't-Türk'de bir çok ad aktarması bulunması dilin gelişmişliğini gösterir. ANAHTAR SÖZCÜKLER ad aktarması, deyim aktarması, sinekdoka, idrak anlam bilimi, konuşma sanatı, Divanü Lugati't-Türk, Türk dili (Alındığı tarih 6 Temmuz 2004) (Kabul edildiği tarih 28 Aralık 2004) (E-Yayın tarihi 27 Mart 2006) Yazışma: Yazışma Adresi: Özen Yaylagül, Yrd.Doç.Dr., Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, Kurupelit 55200 Samsun - TÜRKİYE E-posta: ozen@omu.edu.tr		Metonymic Structures in Divanu Lugati't-Türk ÖZEN YAYLAGÜL Ondokuz Mayıs University, Faculty of Science & Letters, Samsun ABSTRACT Metonymic process is a major device of human conceptualisation. Metonymy is a fact concerned with psycholinguistics and cognitive; and is a rhetorical skill. Speaker is a person who establishes relationships between life areas that consist of mental areas and networks of mental area. Mental areas especially facilitate logical thinking. Metaphor, metonymy and synecdoche are three basic ways in that language transfers mental descriptions. Metaphor is based on to see similarities; metonymy is based on to operate links; synecdoche is based on to understand relations between categories. In this study, metonymic structures in Divanu Lugati't-Türk , which at the same time have been compared with metaphor and synecdoche has been tried to be explain. To be a lot of metonym in in Divanu Lugati't-Türk indicates that this language is develope . KEY WORDS metonymy, metaphor, synecdoche, cognitive linguistics, rhetoric, Divanu Lugati't-Türk, Turkish language (Received July 6 2004) (Accepted December 28 2004) (Published Online March 27 2006) Correspondence: Address for correspondence : Özen Yaylagül, Assoc.Prof.Dr., Ondokuz Mayis University, Faculty of Science & Letters, Department of Turkish Language and Literature, Kurupelit 55200 Samsun- TÜRKİYE. E-mail: ozen@omu.edu.tr