Modern Türklük Araştırmaları Dergisi/Journal of Modern Turkish Studies (2006), 3/3:22-30, Art.#40

Modern Türklük Araştırmaları Dergisi (2006), 3/3:22-30
Telif Hakkı © 2006 Ankara Üniversitesi
Mak. # 40
Journal of Modern Turkish Studies (2006), 3/3:22-30
Copyright © 2006 Ankara University
Art. # 40

Türkistan'da Eğitim Konusunun Ekim İhtilâli Öncesi İdil-Ural Tatar Basınında Akisleri

KİŞİMCAN EŞENKULOVA
İstanbul Üniversitesi, İstanbul

ÖZET

XIX. yüzyılın başlarından itibaren Tatarlar kendi dillerinde gazete ve dergi yayınlamak için birçok defa teşebbüste bulunmalarına rağmen olumlu sonuç elde edememişlerdir. Rusya'daki 1905-1907 ihtilali, bir dönüm noktası olarak basın serbestliğini beraberinde getirmiştir. 17 Ekim 1905 tarihindeki Basın Manifestosu'ndan sonra 1905-1917 yıllarında İdil-Ural bölgesinden Kırım'a, Kafkasya'dan Türkistan'a kadar varan geniş bölgelerde Türk lehçelerinde çok sayıda gazete ve dergiler yayınlanmıştır. Basın hayatının canlanması ile birlikte muhafazakâr, dinci, cedidci, milliyetçi, liberal hatta sosyalist ve benzeri görüşlü çeşitli eğilimli yayın organları teşekkül edip gelişmiştir. İdil-Ural bölgesinde yayınlanan gazete ve dergiler siyasi, ekonomik, kültürel, dinî ve içtimaî konular hakkındaki dâhilî ve haricî haberlere yer vermişlerdir. Eğitim konusu, başka bölgelerde de olduğu gibi İdil-Ural bölgesi basınının da başta gelen problemlerinden olmuştur. Bu dönemlerde yayınlanan gazete ve dergilerin hemen hemen hepsinde eğitim, terbiye ve bilimle ilgili makalelerin yayınlanmıştır. Türkistan'daki eğitim konusu, çeşitli dergi ve gazetelerde geniş bir şekilde ele alınıp incelenmiştir.

ANAHTAR SÖZCÜKLER

İdil-Ural, Türkistan, Eğitim, Tatar basını, 1917 Ekim İhtilâli

(Alındığı tarih 15 Mart 2006)
(Kabul edildiği tarih 15 Temmuz 2006)
(E-Yayın tarihi 29 Eylül 2006)

Yazışma:
Yazışma Adresi: Kişimcan Eşenkulova

E-posta: kishimjan@gmail.com , kishimjan@yahoo.com

The reflections on the Idil-Ural Tatar Press before October Revolution of Education problem in Turkestan

KISHIMJAN ESHENKULOVA
Istanbul University, İstanbul

ABSTRACT

Since at the beginning of the 20 th century, several times Tatars took an initiative to publish newspaper and magazine in their own language, but they did not get any result. 1905-1907 revolutions in Russia, as a revolving point, brought freedom of the press. After 17 October 1905 Press Manifesto, on 1905-1917 years from Idil-Ural region to Crimea, from Caucasia to Turkestan region different kind of magazines and newspapers were published in Turkish dialects. Together with revival of the press, different kind of press organs as conservative, religious, modern, nationalistic, liberal, social and such kind of organs were formed and developed. Political, economic, cultural, religious and social subjects were placed on newspapers and magazines, which were published in the region of Idil-Ural. As other regions, education was one of the main problems of press in Idil-Ural region. Almost all newspapers and magazines, which were published in this period, published articles about education and science. As an object of intellectual discussion, education in Turkestan was widely researched by different kind of newspapers and magazines in this region.

KEY WORDS

Idil-Ural, Turkestan, Education, Tatar Press, 1917 October Revolution

(Received March 15 2006)
(Accepted July 15 2006)
(Published Online September 29 2006)

Correspondence:
Address for correspondence: Kishimjan Esehkulova

E-mail: kishimjan@gmail.com , kishimjan@yahoo.com


Modern Türklük Araştırmaları Dergisi (2006), 3/3:22-30 Telif Hakkı © 2006 Ankara Üniversitesi Mak. # 40		Journal of Modern Turkish Studies (2006), 3/3:22-30 Copyright © 2006 Ankara University Art. # 40

Türkistan'da Eğitim Konusunun Ekim İhtilâli Öncesi İdil-Ural Tatar Basınında Akisleri KİŞİMCAN EŞENKULOVA İstanbul Üniversitesi, İstanbul ÖZET XIX. yüzyılın başlarından itibaren Tatarlar kendi dillerinde gazete ve dergi yayınlamak için birçok defa teşebbüste bulunmalarına rağmen olumlu sonuç elde edememişlerdir. Rusya'daki 1905-1907 ihtilali, bir dönüm noktası olarak basın serbestliğini beraberinde getirmiştir. 17 Ekim 1905 tarihindeki Basın Manifestosu'ndan sonra 1905-1917 yıllarında İdil-Ural bölgesinden Kırım'a, Kafkasya'dan Türkistan'a kadar varan geniş bölgelerde Türk lehçelerinde çok sayıda gazete ve dergiler yayınlanmıştır. Basın hayatının canlanması ile birlikte muhafazakâr, dinci, cedidci, milliyetçi, liberal hatta sosyalist ve benzeri görüşlü çeşitli eğilimli yayın organları teşekkül edip gelişmiştir. İdil-Ural bölgesinde yayınlanan gazete ve dergiler siyasi, ekonomik, kültürel, dinî ve içtimaî konular hakkındaki dâhilî ve haricî haberlere yer vermişlerdir. Eğitim konusu, başka bölgelerde de olduğu gibi İdil-Ural bölgesi basınının da başta gelen problemlerinden olmuştur. Bu dönemlerde yayınlanan gazete ve dergilerin hemen hemen hepsinde eğitim, terbiye ve bilimle ilgili makalelerin yayınlanmıştır. Türkistan'daki eğitim konusu, çeşitli dergi ve gazetelerde geniş bir şekilde ele alınıp incelenmiştir. ANAHTAR SÖZCÜKLER İdil-Ural, Türkistan, Eğitim, Tatar basını, 1917 Ekim İhtilâli (Alındığı tarih 15 Mart 2006) (Kabul edildiği tarih 15 Temmuz 2006) (E-Yayın tarihi 29 Eylül 2006) Yazışma: Yazışma Adresi: Kişimcan Eşenkulova E-posta: kishimjan@gmail.com , kishimjan@yahoo.com		The reflections on the Idil-Ural Tatar Press before October Revolution of Education problem in Turkestan KISHIMJAN ESHENKULOVA Istanbul University, İstanbul ABSTRACT Since at the beginning of the 20 th century, several times Tatars took an initiative to publish newspaper and magazine in their own language, but they did not get any result. 1905-1907 revolutions in Russia, as a revolving point, brought freedom of the press. After 17 October 1905 Press Manifesto, on 1905-1917 years from Idil-Ural region to Crimea, from Caucasia to Turkestan region different kind of magazines and newspapers were published in Turkish dialects. Together with revival of the press, different kind of press organs as conservative, religious, modern, nationalistic, liberal, social and such kind of organs were formed and developed. Political, economic, cultural, religious and social subjects were placed on newspapers and magazines, which were published in the region of Idil-Ural. As other regions, education was one of the main problems of press in Idil-Ural region. Almost all newspapers and magazines, which were published in this period, published articles about education and science. As an object of intellectual discussion, education in Turkestan was widely researched by different kind of newspapers and magazines in this region. KEY WORDS Idil-Ural, Turkestan, Education, Tatar Press, 1917 October Revolution (Received March 15 2006) (Accepted July 15 2006) (Published Online September 29 2006) Correspondence: Address for correspondence: Kishimjan Esehkulova E-mail: kishimjan@gmail.com , kishimjan@yahoo.com