Modern Türklük Araştırmaları Dergisi (2006), 3/3:50-65 Telif Hakkı © 2006 Ankara Üniversitesi Mak. # 42		Journal of Modern Turkish Studies (2006), 3/3:50-65 Copyright © 2006 Ankara University Art. # 42
Hakas Türkçesinde Tabu Sözler ve Örtmece GÜLSÜM KİLLİ Ankara Üniversitesi, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi, Ankara ÖZET Sadece dilsel bir olgu olmayan “ tabu ”, kabaca kişiyi çevreleyen dünyanın algılanmasına bağlı olarak belirli eylemlerin yasaklanması olarak tanımlanabilir. Dilsel tabular ise, belirli olgu ya da eylemlerin adının söylenmesinin yasaklanmasıdır. Çeşitli sebeplere bağlı olarak yasak bir karakter taşıyan, yani tabulaşmış olan herhangi bir ifadenin başka bir ifade ile yer değiştirmesi ise “ örtmece ”dir. Tabu sözcüklerin değiştirilerek söylenmesi bütün Sibirya Türk halklarının geleneksel yaşantısının önemli bir yönünü oluşturmaktadır. Bu örtmeceler özellikle avcılık ve hayvan adları, ölüm ve ölüm ile ilgili durum ve nesneler, hastalık adları, cinsellik ve çeşitli fizyolojik süreçleri içeren ayıp sayılan kavramlar ve insan ilişkilerinde kişilerin birbirlerini nitelemeleri ve hitaplarında yoğunlaşmaktadır. ANAHTAR SÖZCÜKLER tabu, örtmece, söz varlığı , anlambilim, etnolinguistik (Alındığı tarih 15 Mart 2006) (Kabul edildiği tarih 4 Temmuz 2006) (E-Yayın tarihi 29 Eylül 2006) Yazışma: Yazışma Adresi: Gülsüm Killi, Yrd.Doç.Dr., Ankara Üniversitesi, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi, Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Bölümü, 06100 Sıhhiye, Ankara. TÜRKİYE. E-posta: gulsumkilli@yahoo.com		Taboo phrases and euphemism in Khakas Turkish GÜLSÜM KİLLİ Ankara University, Faculty of Letters, Ankara ABSTRACT “Taboo” isn't just a linguistic phenomenon. It can be described in general as forbidden of specific action depend on perceiving of earth, which surrounds person. Linguistic taboos are forbidding of naming of specific phenomena or actions. Euphemism is changing of a forbidden phrase with another phrase. Changing of taboo phrase with euphemism is very important side of traditional life in Siberian Turkish peoples. This situation is very widespread in hunting and animal names, death and names of illness, sexuality and physiological process and names of some shameful things. KEY WORDS Taboo, euphemism, lexicology, semantics, ethnolinguistics (Received March 15 2006) (Accepted July 4 2006) (Published Online September 29 2006) Correspondence: Address for correspondence: Gülsüm Killi, Assoc.Prof.Dr., Ankara University, Faculty of Letters, Department of Modern Turkish Dialects and Literature. 06100 Sıhhiye, Ankara . TÜRKİYE. E-mail: gulsumkilli@yahoo.com