|
Türkçede –prAK Zarf-Fiili
MUSTAFA ÖNER
Ege Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi
ÖZET
Türkçede -rAk ekinin tıpkı isim çekimine dâhil zarflık hâller (vasıta, yön, eşitlik) gibi nitelik belirten özelliği ortadadır. Bu ekin varlıkların özellik adları (sıfatlar) arasında karşılaştırma ve üstünlük bildirmesi (yahşırak, yigrek) gibi, zarflarda da niteliklerin ve mekânların karşılaştırması işlevi taşıdığı görülüyor. Çağdaş Türk lehçelerinde rastlanan örneklerden fiil kökenli zarflara yani zarf-fiil (gerundium) biçimlerine de bulaştığı anlaşılıyor. Cümlede yüklem olacak asıl fiile bağlanan zarfı yapan -p > -Ip eki en eski metinlerden beri izlenen çok işlek bir zarf-fiil ekidir. Böylece iki hareketi az bir zaman farkıyla art arda bağlayan -p ekinin ayrıca hâl zarfı olarak da kullanıldığını görmekteyiz Bu ekin üzerinde -rak / -rek ekiyle birlikte kalıplaşmış örneklere Çağdaş Türk Lehçelerinde rastlanmaktadır. Zarfların isim türünde görülen birçok ekin, fiil kökenli zarf (gerundium) biçimleriyle kalıplaşarak bir dizi genişlemiş zarf-fiil ekine yol açtığı görülmektedir. –prAK ekli örnekler de bu eklerden biridir.
ANAHTAR SÖZCÜKLER
Zarf-fiil, zarf, çağdaş Türk lehçeleri, ek kalıplaşması, şekil bilgisi.
Alındığı tarih: 8 Ağustos 2006
Yayına kabul edildiği tarih: 30 Eylül 2006
E-yayın tarihi: 2 Ekim 2007
Yazışma:
Yazışma Adresi: Mustafa Öner, Prof.Dr., Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü İZMİR / TÜRKİYE
-prAK Gerundium in Turkish
MUSTAFA ÖNER
Ege Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi
ABSTRACT
Turkish –rAk is a suffix assigning quality like adverbial cases (instrumental, directivus, equative) in the case of nouns. This suffix assigns comparison and superiority between adjectives, also in adverbs, serves a function of comparison of qualities and places. The suffix –rAK has been contaminated to gerundiums in modern Turkish dialects. The suffix –prAK is one of these gerundial suffixes.
KEY WORDS
gerundium, adverb, modern Turkish dialects, morphology
Received August 8 2006
Accepted September 30 2006
Published Online October 2 2007
Correspondence:
Address for correspondence : Mustafa Öner, Prof.Dr., Ege University, Faculty of Letters, Department of Turkish Language and Literature İzmir. TÜRKİYE
|
