Modern Türklük Araştırmaları Dergisi (2007), 4/3

Modern Türklük Araştırmaları Dergisi (2007), 4/3:80-90
Telif Hakkı © 2007 Ankara Üniversitesi
Mak. # 41
Journal of Modern Turkish Studies (2007), 4/3:80-90
Copyright © 2007 Ankara University
Art. # 41

Qualification Category and its Expression in Salar Turkish

Gülsün MEHMET
Gazi Üniversitesi (Ankara)

ÖZET

Yeterlilik konuşurun bir eylemin olup olmayacağı konusunda, eylemi gerçekleştirenin potansiyeline yönelik subjektif yaklaşımını ifade eden tam anlamı ile gramatikal bir kurulum düzenliliğine sahip tüm zaman ve kip işaretleyicileri ile kullanılıp paradigmalar içinde yer alabilen bir kiplik kategoridir. Gramatikal kurulum düzenliliğine sahip olması nedeniyle çekim morfolojisinin (inflectional morphology), cümle bütünlüğü içerisinde türlü kiplik (modality) anlamlar taşıması bakımından ise semantiğin araştırma alanı içerisinde yer alır. Salar Türkçesinde yeterliliğin ifadesi için Oğuz grubu lehçeleri dışındaki lehçelerde olduğu gibi çoklukla al- yardımcı fiilli kullanılır. Bu yönü ile Salar Türkçesi diğer Oğuz grubu lehçelerinden kesin bir çizgi ile ayrılır. Salar Türkçesinin karma lehçelik özellikleri yeterlilik kurulumunda da kendini gösterir. Salar Türkçesinde yeterliliğin ve ona bağlı kiplik anlamların sunumunda çoklukla Kıpçak kökenli kurulumların hâkim olduğu görülmektedir. Oğuz tipli yeterlilik kurumuna ise seyrek olarak rastlanır.

ANAHTAR SÖZCÜKLER
Salar Türkçesi, yeterlilik, kiplik, çekim morfolojisi

Alındığı tarih: 15 Haziran 2007
Yayına kabul edildiği tarih: 10 Ağustos 2007
E-yayın tarihi: 2 Ekim 2007

Yazışma:
E-posta: gmehmet@gazi.edu.tr

Qualification Category and its Expression in Salar Turkish
Gülsün MEHMET
Gazi University (Ankara)

ABSTRACT

Qualification is a modality category, which can be used and take place within paradigms with all of the time and modality markers, which have fully grammatical formation order meaning subjective approach in connection with the potential of the action realizing person on whether author shall have an action or not. Inflectional morphology is within the research area of semantics as it has various modality meanings within the wholeness of the sentence due to having grammatical formation order. Mostly formation with a/- auxiliary verb is used for the expression of ability like in the dialects, excluding Oğuz group dialects, in Salar Turkish. Salar Turkish differentiates from Oğuz group dialects with a certain line with this aspect. Mixed dialect features of Salar Turkish also show themselves in the ability formation. It is seen in Salar Turkish that mostly Kıpçak based formations are dominant in representation of qualification and modality meanings of it. Oğuz typed ability formation is rarely encountered.

KEY WORDS
Salar Turkish, ability, modality, inflectional morphology

Received June 15 2007
Accepted August 10 2007
Published Online September 2 2007

Correspondence:
E-mail:gmehmet@gazi.edu.tr

.


Modern Türklük Araştırmaları Dergisi (2007), 4/3:80-90 Telif Hakkı © 2007 Ankara Üniversitesi Mak. # 41		Journal of Modern Turkish Studies (2007), 4/3:80-90 Copyright © 2007 Ankara University Art. # 41

Qualification Category and its Expression in Salar Turkish Gülsün MEHMET Gazi Üniversitesi (Ankara) ÖZET Yeterlilik konuşurun bir eylemin olup olmayacağı konusunda, eylemi gerçekleştirenin potansiyeline yönelik subjektif yaklaşımını ifade eden tam anlamı ile gramatikal bir kurulum düzenliliğine sahip tüm zaman ve kip işaretleyicileri ile kullanılıp paradigmalar içinde yer alabilen bir kiplik kategoridir. Gramatikal kurulum düzenliliğine sahip olması nedeniyle çekim morfolojisinin (inflectional morphology), cümle bütünlüğü içerisinde türlü kiplik (modality) anlamlar taşıması bakımından ise semantiğin araştırma alanı içerisinde yer alır. Salar Türkçesinde yeterliliğin ifadesi için Oğuz grubu lehçeleri dışındaki lehçelerde olduğu gibi çoklukla al- yardımcı fiilli kullanılır. Bu yönü ile Salar Türkçesi diğer Oğuz grubu lehçelerinden kesin bir çizgi ile ayrılır. Salar Türkçesinin karma lehçelik özellikleri yeterlilik kurulumunda da kendini gösterir. Salar Türkçesinde yeterliliğin ve ona bağlı kiplik anlamların sunumunda çoklukla Kıpçak kökenli kurulumların hâkim olduğu görülmektedir. Oğuz tipli yeterlilik kurumuna ise seyrek olarak rastlanır. ANAHTAR SÖZCÜKLER Salar Türkçesi, yeterlilik, kiplik, çekim morfolojisi Alındığı tarih: 15 Haziran 2007 Yayına kabul edildiği tarih: 10 Ağustos 2007 E-yayın tarihi: 2 Ekim 2007 Yazışma: E-posta: gmehmet@gazi.edu.tr Qualification Category and its Expression in Salar Turkish Gülsün MEHMET Gazi University (Ankara) ABSTRACT Qualification is a modality category, which can be used and take place within paradigms with all of the time and modality markers, which have fully grammatical formation order meaning subjective approach in connection with the potential of the action realizing person on whether author shall have an action or not. Inflectional morphology is within the research area of semantics as it has various modality meanings within the wholeness of the sentence due to having grammatical formation order. Mostly formation with a/- auxiliary verb is used for the expression of ability like in the dialects, excluding Oğuz group dialects, in Salar Turkish. Salar Turkish differentiates from Oğuz group dialects with a certain line with this aspect. Mixed dialect features of Salar Turkish also show themselves in the ability formation. It is seen in Salar Turkish that mostly Kıpçak based formations are dominant in representation of qualification and modality meanings of it. Oğuz typed ability formation is rarely encountered. KEY WORDS Salar Turkish, ability, modality, inflectional morphology Received June 15 2007 Accepted August 10 2007 Published Online September 2 2007 Correspondence: E-mail:gmehmet@gazi.edu.tr .