Modern Türklük Araştırmaları Dergisi (2008), 5/2:7-31

Modern Türklük Araştırmaları Dergisi (2008), 5/2:7-31
Telif Hakkı © 2008 Ankara Üniversitesi
Mak. # 15
Journal of Modern Turkish Studies (2008), 5/2:7-31
Copyright © 2008 Ankara University
Art. # 15

Cengiz Aytmatov’un Atadan Kalgan Tuyak Hikâyesinde Sıra: Bir Anlatı Bilimsel Zaman Çözümlemesi

Baktıgül Kulamşayeva
Ankara

ÖZET
Zaman anlatının olmazsa olmaz öğelerinden biridir. Anlatıyı oluşturan zamansal doku oldukça karmaşık bir yapı taşır. Genette’in (1980: 63) belirttiği gibi, zamanlar da birer biçimdir ve anlatı hiçbir zaman tekbiçimli uzamda gelişmez. Her anlatıda öykü ile anlatı arasında zamansal aykırılıkları meydana getiren bir sıfır derece mutlaka bulunur ve anlatı bu çizginin öncesinde (gerileme/analepsis) ve sonrasında (önceleme/prolepsis) gerçekleşir. Bu makalenin inceleme konusunu oluşturan Cengiz Aytmatov’un Atadan Kalgan Tuyak hikâyesinde de, öykü zamanının sıralaması ile anlatı zamanı sıralamasının birbiriyle tamamen bir paralellik gösterdiği söylenemez; yani öykünün kronolojik sıralaması anlatıda genelde zaman sapmaları ile verilmiştir. Bu tür zaman sapmaları iki zaman ekseninin farklı tabiatlarından kaynaklanmaktadır; öyküleme zamanı ekseni tek boyutlu olurken, tasvir edilen olguların zaman ekseni, yani kurmaca zaman ekseni çok boyutludur. Bu bakımdan C. Aytmatov’un Atadan Kalgan Tuyak hikâyesi anlatının sıfır derecesi olan anlatı şimdisi ile gerilemelerin birbirini takip etmesi üzerine kurulmuş yapısı oldukça karmaşık bir hikâyedir.

ANAHTAR SÖZCÜKLER
Cengiz Aytmatov, zaman, sıra, zaman sapması, anlatı şimdisi, gerileme, önceleme, hikâye.

Alındığı tarih: 10 Nisan 2008
Kabul edildiği tarih: 15 Mayıs 2008
E-yayın tarihi: 15 ağustos 2008

Yazışma:
Yazışma Adresi: Baktıgül Kulamşayeva, Dr., Ankara Üniversitesi, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Bölümü 06100 Sıhhiye ANKARA/ TÜRKİYE
e-posta: b.kulamshaeva@gmail.com

Temporal Order in the Tale Atadan Kalgan Tuyak of Chyngyz Aytmatov: A Narratological Time Analysis

Baktıgül Kulamşayeva
Ankara

ABSTRACT
Time is the sine qua non element of a narrative. The temporal texture, which composes the narrative, is considerably complex structure. As G. Genette (1980: 63) had indicated time is a form and the narrative never develops in a uniform extent. In every narrative there is always a zero level, which constitutes temporal differences between the story and narrative, and the narrative takes place before (analepsis) or after (prolepsis) this line. We can’t say that the arrangement/ order of story time and narrative time parallels in the tale Atadan Kalgan Tuyak of Chyngyz Aytmatov as well; i.e. in the narrative the chronological order of the story are generally presented by anachronies. These kinds of anachronies are derived from dissimilar natures of the two-time axis; the axle of the story time is one-dimensional, while the axle of fictional time is multidimensional. In this regard, Chyngyz Aytmatov’s tale Atadan Kalgan Tuyak is a quite complicated tale built on the alternation of story-now, which is the zero level of the narrative, and analepsis.
KEY WORDS
Chyngyz Aytmatov, time, order, anachrony, story-now, analepsis, prolepsis, tale.

(Received April 10 2008)
(Accepted May 15 2008)
(Published Online August 15 2008)

Correspondence:
Address for correspondence : Dr. Baktıgül Kulamşayeva, Ankara University, Faculty of Letters, Department of Modern Turkish Dialects and Literature, 06100 Sıhhiye ANKARA/ TÜRKİYE
e-mail: b.kulamshaeva@gmail.com


Modern Türklük Araştırmaları Dergisi (2008), 5/2:7-31 Telif Hakkı © 2008 Ankara Üniversitesi Mak. # 15		Journal of Modern Turkish Studies (2008), 5/2:7-31 Copyright © 2008 Ankara University Art. # 15

Cengiz Aytmatov’un Atadan Kalgan Tuyak Hikâyesinde Sıra: Bir Anlatı Bilimsel Zaman Çözümlemesi Baktıgül Kulamşayeva Ankara ÖZET Zaman anlatının olmazsa olmaz öğelerinden biridir. Anlatıyı oluşturan zamansal doku oldukça karmaşık bir yapı taşır. Genette’in (1980: 63) belirttiği gibi, zamanlar da birer biçimdir ve anlatı hiçbir zaman tekbiçimli uzamda gelişmez. Her anlatıda öykü ile anlatı arasında zamansal aykırılıkları meydana getiren bir sıfır derece mutlaka bulunur ve anlatı bu çizginin öncesinde (gerileme/analepsis) ve sonrasında (önceleme/prolepsis) gerçekleşir. Bu makalenin inceleme konusunu oluşturan Cengiz Aytmatov’un Atadan Kalgan Tuyak hikâyesinde de, öykü zamanının sıralaması ile anlatı zamanı sıralamasının birbiriyle tamamen bir paralellik gösterdiği söylenemez; yani öykünün kronolojik sıralaması anlatıda genelde zaman sapmaları ile verilmiştir. Bu tür zaman sapmaları iki zaman ekseninin farklı tabiatlarından kaynaklanmaktadır; öyküleme zamanı ekseni tek boyutlu olurken, tasvir edilen olguların zaman ekseni, yani kurmaca zaman ekseni çok boyutludur. Bu bakımdan C. Aytmatov’un Atadan Kalgan Tuyak hikâyesi anlatının sıfır derecesi olan anlatı şimdisi ile gerilemelerin birbirini takip etmesi üzerine kurulmuş yapısı oldukça karmaşık bir hikâyedir. ANAHTAR SÖZCÜKLER Cengiz Aytmatov, zaman, sıra, zaman sapması, anlatı şimdisi, gerileme, önceleme, hikâye. Alındığı tarih: 10 Nisan 2008 Kabul edildiği tarih: 15 Mayıs 2008 E-yayın tarihi: 15 ağustos 2008 Yazışma: Yazışma Adresi: Baktıgül Kulamşayeva, Dr., Ankara Üniversitesi, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Bölümü 06100 Sıhhiye ANKARA/ TÜRKİYE e-posta: b.kulamshaeva@gmail.com *Temporal Order in the Tale Atadan Kalgan Tuyak of Chyngyz Aytmatov: A Narratological Time Analysis* Baktıgül Kulamşayeva Ankara ABSTRACT Time is the sine qua non element of a narrative. The temporal texture, which composes the narrative, is considerably complex structure. As G. Genette (1980: 63) had indicated time is a form and the narrative never develops in a uniform extent. In every narrative there is always a zero level, which constitutes temporal differences between the story and narrative, and the narrative takes place before (analepsis) or after (prolepsis) this line. We can’t say that the arrangement/ order of story time and narrative time parallels in the tale Atadan Kalgan Tuyak of Chyngyz Aytmatov as well; i.e. in the narrative the chronological order of the story are generally presented by anachronies. These kinds of anachronies are derived from dissimilar natures of the two-time axis; the axle of the story time is one-dimensional, while the axle of fictional time is multidimensional. In this regard, Chyngyz Aytmatov’s tale Atadan Kalgan Tuyak is a quite complicated tale built on the alternation of story-now, which is the zero level of the narrative, and analepsis. KEY WORDS Chyngyz Aytmatov, time, order, anachrony, story-now, analepsis, prolepsis, tale. (Received April 10 2008) (Accepted May 15 2008) (Published Online August 15 2008) Correspondence: Address for correspondence : Dr. Baktıgül Kulamşayeva, Ankara University, Faculty of Letters, Department of Modern Turkish Dialects and Literature, 06100 Sıhhiye ANKARA/ TÜRKİYE e-mail: b.kulamshaeva@gmail.com