Modern Türklük Araştırmaları Dergisi (2008), 5/2:31-51

Modern Türklük Araştırmaları Dergisi (2008), 5/2:31-51
Telif Hakkı © 2008 Ankara Üniversitesi
Mak. # 16
Journal of Modern Turkish Studies (2008), 5/2:31-51
Copyright © 2008 Ankara University
Art. # 16

Güney Azerbaycanlı Yazar Samed Behrengi’nin Hikâye ve Masal Dünyası

TÜRKAN KODAL GÖZÜTOK
Ankara Üniversitesi

Güney Azerbaycan’da doğan Samed Behrengi (d. Tebriz, Haziran 1939 / ö. Tebriz, Ağustos 1968), Azerbaycan çocuk edebiyatında önemli bir yeri olan çağdaş bir yazardır. Aynı zamanda bir öğretmen, çocuk hikâye ve masal yazarı, derleyicisi ve çevirmendir. İlkokul öğretmenliği sırasında Güney Azerbaycan’ı köy köy dolaşarak, özellikle köy çocuklarının eğitimiyle ilgili çalışmalar yapmış, Azerbaycanlı köylü çocukları için masallar yazmış, Azerbaycan halk bilimiyle uğraşmış, sözlü gelenekteki halk masallarını derleyerek ve bazılarını yeniden gözden geçirerek Azerbaycan Türkçesi ve Farsça olarak yazmıştır. Çocuklara yönelik yazdığı hikâye ve masallarında şah rejimine karşı çıkan bir üslûp ve alegori sezilir. 1968 yılı Ağustos ayında Aras ırmağında boğularak ölen Behrengi’nin bu ölümü şüpheli bulunmuştur. Bu çalışmada, Behrengi’nin hikâye ve masalları incelenerek, bunlardaki belli başlı temalar, işlenen konular ve sosyal sorunlar ele alınacak, masal ve hikâye kişileri çerçevesinde hikâye ve masal dünyası ortaya konulmaya çalışılacaktır.

ANAHTAR SÖZCÜKLER
Güney Azerbaycan, İran, yazar, Samed Behrengi, hikâye ve masal, çocuk edebiyatı.

(Alındığı tarih: 28 Şubat 2008)
(Kabul edildiği tarih: 21 Nisan 2008)
E-yayın tarihi: 15 Ağustos 2008)

Yazışma:
Yazışma Adresi: Türkan Kodal GÖZÜTOK, Dr., Pamukkale Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Kınıklı Yerleşkesi, 20020-DENİZLİ
E-posta: tgozutok@pau.edu.tr

Story and Folk Tale World of Southern Azerbaijan Writer Samed Behrengi

TÜRKAN KODAL GÖZÜTOK
Pamukkale University

ABSTRACT

Samed Behrengi was born in Southern Azerbaijan (b. Tebriz, June 1939 / d. Tebriz, August 1968), and he was one of the contemporary authors of Azerbaijan children’s literature. He was also a primary school teacher, story writer and collector, and a translator. During his schoolteacher years traveling through Southern Azerbaijan village by village he made every effort especially for the education of the village children. He made researches on Azerbaijan folk literature and wrote stories for children. He collected undocumented oral folktales edited and wrote them in Azeri and Persian. In his stories and tales written for children there seems to be some type of allegoric style which could be considered against the Shah regime. Therefore, the fact that he died getting drowned in the Aras River in August 1968 has caused some suspicions about the way of his untimely death. This article tried to analyze Behrengi’s stories in terms of their main themes, topics and social problems portrayed by the main characters within the stories.

KEY WORDS
Southern Azerbaijan, Iranian Author, Samed Behrengi, Story and Folk Tale, Children’s Literature.

(Received February 28 2008)
(Accepted April 21 2008)
(Published Online August 15 2008)

Correspondence:
Address for correspondence : Türkan Kodal GÖZÜTOK, Dr., Pamukkale University, Faculty of Education, Kınıklı, 20020-DENİZLİ

E-posta: tgozutok@pau.edu.tr


Modern Türklük Araştırmaları Dergisi (2008), 5/2:31-51 Telif Hakkı © 2008 Ankara Üniversitesi Mak. # 16		Journal of Modern Turkish Studies (2008), 5/2:31-51 Copyright © 2008 Ankara University Art. # 16

Güney Azerbaycanlı Yazar Samed Behrengi’nin Hikâye ve Masal Dünyası TÜRKAN KODAL GÖZÜTOK Ankara Üniversitesi Güney Azerbaycan’da doğan Samed Behrengi (d. Tebriz, Haziran 1939 / ö. Tebriz, Ağustos 1968), Azerbaycan çocuk edebiyatında önemli bir yeri olan çağdaş bir yazardır. Aynı zamanda bir öğretmen, çocuk hikâye ve masal yazarı, derleyicisi ve çevirmendir. İlkokul öğretmenliği sırasında Güney Azerbaycan’ı köy köy dolaşarak, özellikle köy çocuklarının eğitimiyle ilgili çalışmalar yapmış, Azerbaycanlı köylü çocukları için masallar yazmış, Azerbaycan halk bilimiyle uğraşmış, sözlü gelenekteki halk masallarını derleyerek ve bazılarını yeniden gözden geçirerek Azerbaycan Türkçesi ve Farsça olarak yazmıştır. Çocuklara yönelik yazdığı hikâye ve masallarında şah rejimine karşı çıkan bir üslûp ve alegori sezilir. 1968 yılı Ağustos ayında Aras ırmağında boğularak ölen Behrengi’nin bu ölümü şüpheli bulunmuştur. Bu çalışmada, Behrengi’nin hikâye ve masalları incelenerek, bunlardaki belli başlı temalar, işlenen konular ve sosyal sorunlar ele alınacak, masal ve hikâye kişileri çerçevesinde hikâye ve masal dünyası ortaya konulmaya çalışılacaktır. ANAHTAR SÖZCÜKLER Güney Azerbaycan, İran, yazar, Samed Behrengi, hikâye ve masal, çocuk edebiyatı. (Alındığı tarih: 28 Şubat 2008) (Kabul edildiği tarih: 21 Nisan 2008) E-yayın tarihi: 15 Ağustos 2008) Yazışma: Yazışma Adresi: Türkan Kodal GÖZÜTOK, Dr., Pamukkale Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Kınıklı Yerleşkesi, 20020-DENİZLİ E-posta: tgozutok@pau.edu.tr Story and Folk Tale World of Southern Azerbaijan Writer Samed Behrengi TÜRKAN KODAL GÖZÜTOK Pamukkale University ABSTRACT Samed Behrengi was born in Southern Azerbaijan (b. Tebriz, June 1939 / d. Tebriz, August 1968), and he was one of the contemporary authors of Azerbaijan children’s literature. He was also a primary school teacher, story writer and collector, and a translator. During his schoolteacher years traveling through Southern Azerbaijan village by village he made every effort especially for the education of the village children. He made researches on Azerbaijan folk literature and wrote stories for children. He collected undocumented oral folktales edited and wrote them in Azeri and Persian. In his stories and tales written for children there seems to be some type of allegoric style which could be considered against the Shah regime. Therefore, the fact that he died getting drowned in the Aras River in August 1968 has caused some suspicions about the way of his untimely death. This article tried to analyze Behrengi’s stories in terms of their main themes, topics and social problems portrayed by the main characters within the stories. KEY WORDS Southern Azerbaijan, Iranian Author, Samed Behrengi, Story and Folk Tale, Children’s Literature. (Received February 28 2008) (Accepted April 21 2008) (Published Online August 15 2008) Correspondence: Address for correspondence : Türkan Kodal GÖZÜTOK, Dr., Pamukkale University, Faculty of Education, Kınıklı, 20020-DENİZLİ E-posta: tgozutok@pau.edu.tr