|
|
||
| Modern Türklük Araştırmaları Dergisi
(2009), 6/1:16-29 Telif Hakkı © 2009 Ankara Üniversitesi DOI: 10.1501/MTAD.6.2009.1.3 |
Journal of Modern Turkish Studies (2009), 6/1:16-29 Copyright © 2009 Ankara University DOI: 10.1501/MTAD.6.2009.1.3 |
|
|
|
||
|
Hakaslarda Destancılık Geleneği I: Araştırma Tarihi ve Kaynaklar Gülsüm KİLLİ Hakas destanlarının derlenmesi ve destancılık geleneğinin incelenmesi çalışmalarının tarihini üç döneme ayırmak mümkündür. Sistematik olarak destanların derlenip incelenmesi çalışmalarının Sovyetler Birliği öncesini kapsayan ilk dönemde, ünlü Fin bilim adamı M.A. Castrén ile 19. yüzyıl ortalarında başladığı söylenebilir. Castrén’i Titov’un, Schiefner’in, Radlov ve Katanov’un çalışmaları izlemiştir. Bu dönemde yazılı kayıt yöntemi ile derlemeler yapılmış, Hakas destancılık geleneği üzerine de ilk değerlendirmeler oluşmaya başlamıştır. Sovyetler Birliği döneminde de özellikle Hakas Dil, Edebiyat ve Tarih Enstitüsünün kurulmasından sonra, düzenli olarak gerçekleştirilen araştırma gezileri ile Hakas destan anlatıcılarının repertuarlarındaki destanların neredeyse tamamı kayda geçirilmiştir. Teknolojinin gelişmesi ile destanların sesli kaydı yapılabilmiş, dolayısı ile tam olarak yazıya geçirilmesi mümkün olmuştur. Bu kayıtların büyük kısmı hâlâ Enstitü arşivlerinde korunmaktadır. Bu dönemde Hakas destanlarının, destancılık geleneğinin motifler, içerik, dil, müzikal unsurlar, hay tarzı gibi pek çok açıdan incelenmesine yönelik çok sayıda çalışma yapılmıştır. Artık destancılık geleneğinin tamamen yok olduğu Sovyet sonrası dönemde ise doğal olarak derleme çalışmalarının yerini arşivlerdeki destanların ortaya çıkarılıp incelenmesi, destancılık geleneğinin çok çeşitli yönleriyle ayrıntılı bir biçimde ele alınması, karşılaştırmalı çalışmalar almıştır. Türkiye’de de Hakas destanlarının Türkiye Türkçesine aktarılması ve sınırlı bir biçimde incelenmesi ile bu konuda geniş denebilecek bir literatür oluşmuş durumdadır.
ABSTRACT The history of collecting and examing studies of Khakas oral epics can be divided into three periods. The first period which includes systematical studies of collecting and examing oral epics can be called the presoviet period and it is accepted to be commenced by Finnish scientist M.A. Castrén. Titov’s, Schiefner’s, Radloff’s, and Katanov’s works follow that of Castrén’s. In this period collectings and the first assessments on Khakas oral epic tradition are accomplished. In Soviet period, especially after the foundation of Institude of Language, Literature and History of Khakas, almost all of the oral epic repertoires of Khakas oral epic narratives have been recorded through regular expeditions. Thanks to the technology, voice recordings of oral epics and than their inscriptions have been possible. A large amount of these recordings are still preserved in the archives of Institute. In this period Khakas oral epics have been examined by motifs, context, language, musical elements, hay style, and so on. After the Soviet period oral epic traditions disappears and collecting studies are replaced by examinations of oral epic archives and oral epic traditions in details and comperative studies. In Turkey, translating Khakas oral epics into Turkey Turkish and examining them contributes to a considerable literature. Yazışma/Correspondence:
|
||
|
|
 |
|
