Modern Türklük Araştırmaları Dergisi (2009), 6/2:77-97 Telif Hakkı © 2009 Ankara Üniversitesi DOI: 10.1501/MTAD.6.2009.2.22		Journal of Modern Turkish Studies (2009), 6/2:77-97 Copyright © 2009 Ankara University DOI: 10.1501/MTAD.6.2009.2.22
Wilhelm Radloff Kırgız Lehçesini Neden Söz Başı y- Tarafında Bir Türk Lehçesi Olarak Göstermiştir? Ufuk Deniz AŞÇI Konya ÖZET Türkolojinin kurucularından olan Alman asıllı Wilhelm Radloff, 1862 ve 1869 yıllarında Kırgızistan topraklarına yaptığı gezilerde Manas destanını ve bazı halk şiirlerini derlemiş, bunları 1885 yılında yayımlamıştır. Wilhelm Radloff’un derlemelerindeki Kırgızca sözcüklerin bugünkü Kırgızcadan farklı olarak söz başı /c-/ değil, /y-/ tarafında olduğunu görmekteyiz. Radloff’un derlemelerindeki Kırgızca sözcüklerde söz başı /y-/ sesinin varlığı hakkında araştırmacılar tarafından çeşitli yorumlar yapılmıştır. Konuyla ilgili genel kanaat, Wilhelm Radloff’un söz başı /y-/ sesini yanlış kaydettiği veya değiştirdiği yönündedir. Bu düşünceyle, onun derlediği metinlerde uyguladığı transkripsiyona bağlı kalmaksızın Türkçeye aktarmalar yapılmış, bu aktarmalar üzerinden 1860’lı yılların Kırgızcası ile ilgili kurallar konmuştur. Bu yazıda, Radloff’un derlemelerini metne geçirirken hata yaptığını veya metnin dilini değiştirdiğini asla kabul etmediğimizi, söz başı /y-/  sesinin günümüzde de Kırgızcanın bir gerçeği olduğunu vurguluyor; Manas destanını ve diğer şiirleri Kırgızcanın güney ağızlarıyla konuşan kaynak kişilerden derlemiş olabileceğini savunuyoruz. Radloff’un Kırgızcadaki söz başı /y-/ sesi hakkındaki eksik tespitinin nedenini, sadece bir bölgeden derlemeler yapmış olmasına bağlıyoruz. ANAHTAR SÖZCÜKLER Wilhelm Radloff, Kırgız Türkçesinde y-//c- sesleri, Manas Destanı, Proben, Kırgız ağızları Alındığı tarih: 11 Haziran 2009 E-yayın tarihi: 31 Temmuz 2009 Yazışma: Yrd.Doç.Dr., Selçuk Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Konya. E-posta:  ufukdas@hotmail.com Why did Wilhelm Radloff demonstrate the Kirghiz dialect as a  Turkish dialect with initial /y-/? Ufuk Deniz AŞÇI Konya Wilhelm Radloff, German born, is one of the founders of Turkology and he compiled The Manas Epos and some epic folk poems in 1862 and 1869 trips in the territory of Kyrgyzstan and he published them in 1885. We see in his compilations that beginning of Kyrghyz words is in /y-/ side not /c-/ side which is different from today’s Kyrghyz Turkish. Researchers have commented about reason of the beginning of the words is /y-/ in Kyrghyz words in Radloff’s compilations. General reputation about the subject is the way that Wilhelm Radloff misrecorded or changed beginning of words /y-/. By the help of this idea, transfers are done into Turkish without being stick to the transcription that he applied in the text he compiled, through these transfers, some rules are laid down about Kyrghyz dialect in 1860s. In this text we emphasize that beginning of the words /y-/ sound exists as a reality in Kyrghyz at present day, too and we never accept that Radloff made mistake while he was writing or changed the language of the text. We advocate that he might compile The Manas Epos and other poems from the people talking with the dialect of southern Kyrgyzstan. We also bind the reason of his wrong fixation about the /y-/ sound to his making compilations from only one territory. KEY WORDS Wilhelm Radloff, y-//c- sounds in Kyrghyz Turkish, The Manas Epos, Proben, sub-dilalects of Kyrghyz dialect. (Received June 11 2009) (Published Online July 31 2009) Correspondence: Address for correspondence : Assoc.Prof.Dr., Selçuk University, Intitute for Turkish Studies, Konya. E-posta: ufukdas@hotmail.com