Modern Türklük Araştırmaları Dergisi (2009), 6/3

Modern Türklük Araştırmaları Dergisi (2009), 6/3:103-109
Telif Hakkı © 2009 Ankara Üniversitesi
DOI: 10.1501/MTAD.6.2009.3.35
Journal of Modern Turkish Studies (2009), 6/3:103-109
Copyright © 2009 Ankara University
DOI: 10.1501/MTAD.6.2009.3.35

Musul Atabegliğinde Ekonomik Hayat

Tülay YÜREKLİ
Ankara

ÖZET

Bu çalışmada Musul Atabegliği’nin ekonomik hayatını teşkil eden tarım, hayvancılık, ticaret ve sınaî üretim gibi unsurlar ile söz konusu dönemde bu alanlardaki gelişmeler ele alınmıştır. Zengiler döneminde ülke iktisadi bakımdan, zengin ekonomik kaynakların kullanımındaki artışa paralel olarak üstün bir seviyeye ulaşmıştır. Söz konusu dönemde getirilen yenilikler ve uygulamalar neticesinde, Musul, Cizre, Sincar, Erbil, Nusaybin ve Urfa ekonomik açıdan büyük bir kalkınma dönemine şahit olmuşlardır. Atabeg İmadeddin Zengi, çiftçiyi, tüccarı ve zanaat erbabını destekleyerek sınırlı imkânlara sahip devletin mali gücünü kısa zamanda yükseltmiştir. Ülkenin, akarsuları, verimli toprakları ve uygun iklim koşulları gibi tarım için gerekli her türlü olanaklara sahip olması, çiftçilerin üretime teşvik edilmesi, büyük nehirlerden kanallar açılarak mevsimlik yağışlara bağlı ekili alanların su ihtiyacının karşılanması tarımsal üretimi arttırmıştır. Atabeg ailesinin adaleti ve emniyeti toplumun bütün kesimlerine hâkim kılmaları, değişik bölge ve ülkelerden çok sayıda insanın Musul Atabegliği ülkesine gelmesini sağlamış ve böylece tarımsal faaliyetlerin yürütüldüğü yeni köyler oluşmuştur. Ülkenin arazi koşullarıyla ve geniş meralarıyla hayvancılığa uygun olması bu sektörün gelişmesine imkân sağlamıştır. Bunda göçebe Arapların ve bölge Türkmenlerinin katkısı büyük olmuştur. Zengiler döneminde Musul ve civarında pamuk ve ipek üretimindeki artışla birlikte dokumacılık hız kazanmıştır. Ülkeden çıkarılan ve işletilen bakır gibi madenlerin işlenmesine dayalı olarak sayısız sanat dalları gelişmiştir. Önemli ticari yollar üzerinde yer alan Musul, Erbil, Nusaybin, Cizre bu konumlarından ötürü önemli ticaret merkezleri arasında yer almışlardır. Ticari kafilelerin barınma gibi her türlü ihtiyaçlarına cevap verecek düzenlemelerin yapılması bölge ticaretini canlandırmıştır.

ANAHTAR SÖZCÜKLER
Musul Atabegliği, Zengiler, el-Cezîre Bölgesi.

Alındığı tarih: 19 Eylül 2009
E-yayın tarihi: 29 Eylül 2009

Yazışma: Dr., Ankara Üniversitesi, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi, Tarih Bölümü, Ankara.
E-posta: tulayyurekli@mynet.com

Economic Life in Atabeg of Mosul

Tülay YÜREKLİ
Ankara

In this study, elements like agriculture, animal husbandry, industrial productions which constitute the economic life in Atabeg of Mosul, and developments in these areas has been addressed. During the era of Zengis, parallel to the increase at use of rich economic resources, the country reached to peak economically. As a result of the novelties introduced and new implementations Mosul, Cizre (Jazira), Sinjar, Erbil, Nasibin (Nisibis, Nusaybin) and Urfa witnessed a great era of economic vitality. Supporting farmers, merchants, and craftsmen Atabeg Imadeddin Zengi increased fiscal power of the state which had limited monetary capabilities. In addition to the fact that the country has every opportunity for agriculture such as rivers, fertile lands, and favorable climatic conditions; agricultural production increased due to irrigation canals opened from big rivers to meet water demand of the plantations which depend seasonal precipitation, and encouragement of the farmers to produce. Because Atabeg dynasty made justice and security dominant over all parts of the society, many people from different regions and countries came to Atabeg of Mosul, thus new villages, where agricultural activities conducted, established. The country's being suitable for animal husbandry with her land conditions and wide pasturelands gave way to development of this sector. Nomadic Arabs and local Turkmens contributed to this development as well. Parallel to increase at production of cotton and silk, textile industry flourished in Mosul during Zengi’s era. Due to processing of minerals like copper which mined in the country, countless branches of art developed. Mosul, Erbil, Nasibin and Cizre which take place on important trade routes were among significant trade centers due to their locations. Making necessary arrangements to meet every need of caravans, such as accommodation, invigorated the trade in the region.

KEY WORDS
Atabeg of Mosul, Zengi, al-Jazira Region.

(Received September 19 2009)
(Published Online September 29 2009)

Correspondence:
Address for correspondence :Dr., Ankara University, Faculty of Letters, Department of History, Ankara.
E-mail: tulayyurekli@mynet.com


Modern Türklük Araştırmaları Dergisi (2009), 6/3:103-109 Telif Hakkı © 2009 Ankara Üniversitesi DOI: 10.1501/MTAD.6.2009.3.35		Journal of Modern Turkish Studies (2009), 6/3:103-109 Copyright © 2009 Ankara University DOI: 10.1501/MTAD.6.2009.3.35

Musul Atabegliğinde Ekonomik Hayat Tülay YÜREKLİ Ankara ÖZET Bu çalışmada Musul Atabegliği’nin ekonomik hayatını teşkil eden tarım, hayvancılık, ticaret ve sınaî üretim gibi unsurlar ile söz konusu dönemde bu alanlardaki gelişmeler ele alınmıştır. Zengiler döneminde ülke iktisadi bakımdan, zengin ekonomik kaynakların kullanımındaki artışa paralel olarak üstün bir seviyeye ulaşmıştır. Söz konusu dönemde getirilen yenilikler ve uygulamalar neticesinde, Musul, Cizre, Sincar, Erbil, Nusaybin ve Urfa ekonomik açıdan büyük bir kalkınma dönemine şahit olmuşlardır. Atabeg İmadeddin Zengi, çiftçiyi, tüccarı ve zanaat erbabını destekleyerek sınırlı imkânlara sahip devletin mali gücünü kısa zamanda yükseltmiştir. Ülkenin, akarsuları, verimli toprakları ve uygun iklim koşulları gibi tarım için gerekli her türlü olanaklara sahip olması, çiftçilerin üretime teşvik edilmesi, büyük nehirlerden kanallar açılarak mevsimlik yağışlara bağlı ekili alanların su ihtiyacının karşılanması tarımsal üretimi arttırmıştır. Atabeg ailesinin adaleti ve emniyeti toplumun bütün kesimlerine hâkim kılmaları, değişik bölge ve ülkelerden çok sayıda insanın Musul Atabegliği ülkesine gelmesini sağlamış ve böylece tarımsal faaliyetlerin yürütüldüğü yeni köyler oluşmuştur. Ülkenin arazi koşullarıyla ve geniş meralarıyla hayvancılığa uygun olması bu sektörün gelişmesine imkân sağlamıştır. Bunda göçebe Arapların ve bölge Türkmenlerinin katkısı büyük olmuştur. Zengiler döneminde Musul ve civarında pamuk ve ipek üretimindeki artışla birlikte dokumacılık hız kazanmıştır. Ülkeden çıkarılan ve işletilen bakır gibi madenlerin işlenmesine dayalı olarak sayısız sanat dalları gelişmiştir. Önemli ticari yollar üzerinde yer alan Musul, Erbil, Nusaybin, Cizre bu konumlarından ötürü önemli ticaret merkezleri arasında yer almışlardır. Ticari kafilelerin barınma gibi her türlü ihtiyaçlarına cevap verecek düzenlemelerin yapılması bölge ticaretini canlandırmıştır. ANAHTAR SÖZCÜKLER Musul Atabegliği, Zengiler, el-Cezîre Bölgesi. Alındığı tarih: 19 Eylül 2009 E-yayın tarihi: 29 Eylül 2009 Yazışma: Dr., Ankara Üniversitesi, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi, Tarih Bölümü, Ankara. E-posta: tulayyurekli@mynet.com Economic Life in Atabeg of Mosul Tülay YÜREKLİ Ankara In this study, elements like agriculture, animal husbandry, industrial productions which constitute the economic life in Atabeg of Mosul, and developments in these areas has been addressed. During the era of Zengis, parallel to the increase at use of rich economic resources, the country reached to peak economically. As a result of the novelties introduced and new implementations Mosul, Cizre (Jazira), Sinjar, Erbil, Nasibin (Nisibis, Nusaybin) and Urfa witnessed a great era of economic vitality. Supporting farmers, merchants, and craftsmen Atabeg Imadeddin Zengi increased fiscal power of the state which had limited monetary capabilities. In addition to the fact that the country has every opportunity for agriculture such as rivers, fertile lands, and favorable climatic conditions; agricultural production increased due to irrigation canals opened from big rivers to meet water demand of the plantations which depend seasonal precipitation, and encouragement of the farmers to produce. Because Atabeg dynasty made justice and security dominant over all parts of the society, many people from different regions and countries came to Atabeg of Mosul, thus new villages, where agricultural activities conducted, established. The country's being suitable for animal husbandry with her land conditions and wide pasturelands gave way to development of this sector. Nomadic Arabs and local Turkmens contributed to this development as well. Parallel to increase at production of cotton and silk, textile industry flourished in Mosul during Zengi’s era. Due to processing of minerals like copper which mined in the country, countless branches of art developed. Mosul, Erbil, Nasibin and Cizre which take place on important trade routes were among significant trade centers due to their locations. Making necessary arrangements to meet every need of caravans, such as accommodation, invigorated the trade in the region. KEY WORDS Atabeg of Mosul, Zengi, al-Jazira Region. (Received September 19 2009) (Published Online September 29 2009) Correspondence: Address for correspondence :Dr., Ankara University, Faculty of Letters, Department of History, Ankara. E-mail: tulayyurekli@mynet.com