|
Bağımsızlık Dönemi Özbek Düz Yazısında Hayat ve Ölüm Meselesi
Hurşida HAMROKULOVA
ÖZET
Bağımsızlık Dönemi Özbek düz yazısı, hayat ve ölüm meselesinin özünü anlatırken meselenin doğal, biyolojik ve millî İslamî tahlillerine, ayrıca toplumsal psikolojik yönlerine dikkat çeker. Bu da kahramanın iç dünyasını incelememize yardımcı olur. Bu tahliller özü anlamaya doğru atılan önemli bir adımdır. Bireyin toplumsallaşmasının ve kendinden uzaklaşmasının, onu bir sürü felaketlere itebileceği anlaşıldı. Aynı zamanda ölüm insanın ruhunu temizleyen bir vasıta oldu ki, bu kendinden ayrılmakta olan insan için necat yolu ve hedefe doğru götüren yol olarak sunuldu. Bazen ölüm gayeyi taşıyıcı olarak ortaya çıkar ki, Özbek edebiyatında daha önce ölüm böyle tanımlanmamıştır. Yazar, herhangi bir gayenin yok olmaya mahkûm olduğunu ölüm vasıtasıyla anlatır. Demek ki, ölüm sadece doğal bir son değil, hayal ürününün sonu olarak da tarif edilmiştir. Hayat ve ölüm sınırında insanın gerçek yüzü belirlenir. Bu sınır her zaman değil, feci durumlarda belirlenir. Toplumsal faktörler doğal duygulardan galip geldiğinde, uyum bozulduğunda böyle bir facia ortaya çıkar. Kahramanların psikolojisinin araştırılmasında, hayat ve ölüm meselesinin ele alınmasında doğal duyguların esas alınması kahramanın iç dünyasına daha derin bakış atmamıza yardım eder. Zira hayat ve ölüm felsefesini anlamak, mahiyeti anlamaktır. Edebî ilişkiler sonucunda yaratılan eserler hayat ve ölüm konusunda farklı görüşlerin sentezini edinmemizi sağladı. Hayat ve ölümü anlarken, onu incelerken insanın yaşamakta olduğu toplumla onun itikadı, dinî tefekkürünün de büyük önemi olduğunu vurgulamak lazım.
ANAHTAR SÖZCÜKLER
Hayat ve ölüm meselesi, facia, birey faciası, ölüm öncesi durum, korku, Özbek düz yazısı.
Alındığı tarih: 3 Haziran 2010
E-yayın tarihi: 15 Temmuz 2010
______________________________________________________________________
The Study of Matter Life and Death in the Uzbek Prose of Independence Era
Khurshida KHAMROQULOVA
ABSTRACT
The prose of Independence Period attracts attention to the natural, biological and national-Islamic analysis and also social-psychological aspect of the issue while it explains the essence of life and death question. That aids to examine the inner self of the hero. This analysis is an important step to understand the truth. It has been understood that the socialization of the individual can suffer him to some disasters. Also, death has been a means which purifies the spirit of man and that has been presented as a way which carries the man to release and his aim. Sometimes death appears as the carrier of aim that has been never defined like that in Uzbek literature. The author tells by means of death that any aim has been condemned to vanish. It means death has not only been described as a natural end but as the end of figment of the imagination. The real aspect of man is designated in the border of life and death. This border is designated not always but in tragic circumstances. To understand the philosophy of life and death is to grasp the heart of the matter. While understanding and examining life and death it is necessary to emphasize the importance of the society that the man lives in it and the belief and religious trust of him.
KEY WORDS
the question of Matter Life and Death, life and death, tragedy, tragedy of individual, situation before death, fear, Modern Uzbek Prose.
(Received June 3 2010)
(Published Online July 15 2010)
Yazışma/Correspondence:
Yazışma Adresi/Address for correspondence : Nizami Taşkent Devlet Pedagoji Üniversitesi.
103 Yusuf Hos Hocib, P.K: 700100, Taşkent/Özbekistan
E-posta: xxurshida@mail.ru
|
