Modern Türklük Araştırmaları Dergisi (2010), 7/2: 199-217

Modern Türklük Araştırmaları Dergisi (2010), 7/2:199-217
Telif Hakkı © 2010 Ankara Üniversitesi
DOI: 10.1501/MTAD.7.2010.2.31

Journal of Modern Turkish Studies (2010), 7/2:199-217 Copyright © 2010 Ankara University
DOI: 10.1501/MTAD.7.2010.2.31

Osmanlı Devleti’nde Islahhane ve Sanayi Mekteplerinin
Kuruluş Sürecine Dair Bazı Gözlemler

Bekir KOÇ

ÖZET
Batı’dan model aktarımının uygulayıcıları olan Mustafa Reşit, Sadık Rifat, Ali ve Fuat Paşalar geleneğinin temsilcisi olan Midhat Paşa tarafından kurulan ve yaygınlaştırılan ıslahhane ve sanayi mektepleri, bir yandan fakir ve kimsesiz çocukları sokaklardan kurtararak, devletin kontrolünde ve sağlıklı bir ortamda büyümelerini sağlarken, öte yandan da ülkenin kalifiye eleman konusundaki ihtiyacının teminine önemli bir kurumsal destek vermiştir. Niş, Tuna, Bosna, Selanik, Diyarbakır Yanya, Adana, İstanbul, Halep, Trabzon, Sivas, Hüdavendigâr (Bursa), Aydın, Kastamonu, Bağdat, Beyrut gibi devletin belli başlı yönetim merkezlerinde açılan kurumların yaygınlık kazandıkları dönemdeki öğrenci sayılarının 3.000 civarında olması, bu tür kurumlara her dönemde rağbet ve ihtiyaç olduğunu göstermesi bakımından önemlidir. Büyük ölçüde bağış ve kamu yardımlarıyla ayakta durabilen bu kurumların, masraflarının üçte birini kendi üretimlerinden sağladıklarını da muhakkak eklemek gerekir.

ANAHTAR SÖZCÜKLER
Osmanlı, Midhat Paşa, ıslahhane, çocuk, eğitim.

Alındığı tarih: 8 Mayıs 2010
E-yayın tarihi: 15 Temmuz 2010

______________________________________________________________________

Some Observations Related to the Establishment
Process of the Industrial Schools and Reformatories in the Ottoman Empire

Bekir KOÇ

ABSTRACT
Reformatories and industrial schools, which had been established and made common by Midhat Pasha, the representative of the Mustafa Reshid, Sadik Rifat, Ali and Fuad Pashas’ tradition of taking the West as model, had rescued orphans and poor children from the streets, providing a healthy atmosphere under state supervision. Furthermore, they had also been significant institutional support in providing skilled and qualified work force for the state. As there had been approximately 3.000 students during a period when such establishments in major administrative centers of the empire as Nish, Danube, Bosnia, Thessalonica, Diyarbakir, Yania, Adana, Istanbul, Aleppo, Trabzon, Sivas, Hüdavendigâr (Bursa), Aydın, Kastamonu, Bagdad and Beirut had become common, this number is quite significant in presenting the notion that such institutions had been in demand and required in each and every era. One must also add and emphasize that although these institutions had, to a great extent, depended on private and public aid, they had also provided 1/3 of their expenses through their own means, from their own production.

KEY WORDS
Ottoman, Midhat Pahsa, reformatory, child, education

(Received May 8 2010)
(Published Online July 15 2010)

Yazışma/Correspondence:
Yazışma Adresi/Address for correspondence : Bekir Koç, Doç.Dr., Ankara Üniversitesi, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi, Tarih Bölümü. Sıhhıye/Ankara. E-posta: bekirkoc1@hotmail.com


Modern Türklük Araştırmaları Dergisi (2010), 7/2:199-217 Telif Hakkı © 2010 Ankara Üniversitesi DOI: 10.1501/MTAD.7.2010.2.31		Journal of Modern Turkish Studies (2010), 7/2:199-217 Copyright © 2010 Ankara University DOI: 10.1501/MTAD.7.2010.2.31

Osmanlı Devleti’nde Islahhane ve Sanayi Mekteplerinin Kuruluş Sürecine Dair Bazı Gözlemler Bekir KOÇ ÖZET Batı’dan model aktarımının uygulayıcıları olan Mustafa Reşit, Sadık Rifat, Ali ve Fuat Paşalar geleneğinin temsilcisi olan Midhat Paşa tarafından kurulan ve yaygınlaştırılan ıslahhane ve sanayi mektepleri, bir yandan fakir ve kimsesiz çocukları sokaklardan kurtararak, devletin kontrolünde ve sağlıklı bir ortamda büyümelerini sağlarken, öte yandan da ülkenin kalifiye eleman konusundaki ihtiyacının teminine önemli bir kurumsal destek vermiştir. Niş, Tuna, Bosna, Selanik, Diyarbakır Yanya, Adana, İstanbul, Halep, Trabzon, Sivas, Hüdavendigâr (Bursa), Aydın, Kastamonu, Bağdat, Beyrut gibi devletin belli başlı yönetim merkezlerinde açılan kurumların yaygınlık kazandıkları dönemdeki öğrenci sayılarının 3.000 civarında olması, bu tür kurumlara her dönemde rağbet ve ihtiyaç olduğunu göstermesi bakımından önemlidir. Büyük ölçüde bağış ve kamu yardımlarıyla ayakta durabilen bu kurumların, masraflarının üçte birini kendi üretimlerinden sağladıklarını da muhakkak eklemek gerekir. ANAHTAR SÖZCÜKLER Osmanlı, Midhat Paşa, ıslahhane, çocuk, eğitim. Alındığı tarih: 8 Mayıs 2010 E-yayın tarihi: 15 Temmuz 2010 ______________________________________________________________________ Some Observations Related to the Establishment Process of the Industrial Schools and Reformatories in the Ottoman Empire Bekir KOÇ ABSTRACT Reformatories and industrial schools, which had been established and made common by Midhat Pasha, the representative of the Mustafa Reshid, Sadik Rifat, Ali and Fuad Pashas’ tradition of taking the West as model, had rescued orphans and poor children from the streets, providing a healthy atmosphere under state supervision. Furthermore, they had also been significant institutional support in providing skilled and qualified work force for the state. As there had been approximately 3.000 students during a period when such establishments in major administrative centers of the empire as Nish, Danube, Bosnia, Thessalonica, Diyarbakir, Yania, Adana, Istanbul, Aleppo, Trabzon, Sivas, Hüdavendigâr (Bursa), Aydın, Kastamonu, Bagdad and Beirut had become common, this number is quite significant in presenting the notion that such institutions had been in demand and required in each and every era. One must also add and emphasize that although these institutions had, to a great extent, depended on private and public aid, they had also provided 1/3 of their expenses through their own means, from their own production. KEY WORDS Ottoman, Midhat Pahsa, reformatory, child, education (Received May 8 2010) (Published Online July 15 2010) Yazışma/Correspondence: Yazışma Adresi/Address for correspondence : Bekir Koç, Doç.Dr., Ankara Üniversitesi, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi, Tarih Bölümü. Sıhhıye/Ankara. E-posta: bekirkoc1@hotmail.com