Modern Türklük Araştırmaları Dergisi (2010), 7/2: 218-241

Modern Türklük Araştırmaları Dergisi (2010), 7/2:218-241 Telif Hakkı © 2010 Ankara Üniversitesi
DOI: 10.1501/MTAD.7.2010.2.32

Journal of Modern Turkish Studies (2010), 7/2:218-241 Copyright © 2010 Ankara University
DOI: 10.1501/MTAD.7.2010.2.32

Tek Parti Döneminde Ayvalık'ta Eğitim Faaliyetleri (1923-1950)

Serap TAŞDEMİR

ÖZET
Zaferle noktalanan Millî Mücadele'nin ardından Cumhuriyet ilân edilmiş, savaş meydanlarında gösterilen başarıların toplumsal yaşamda da devam etmesi, geleneksel toplum yapısının moderne evrilmesi bir mesele olarak kabul edilerek, çağdaş ulusal yurttaşlık bilincinin kazandırılması için eğitim vazgeçilmez bir araç kılınmıştır. Eğitimle ilgili çalışmalar sadece büyük şehirlerde değil, yurt genelinde uygulamaya konmuştu. Tarihsel ve yerel kültür yapısı son derece renkli ve hareketli bir coğrafyada varolmuş Balıkesir'in Ayvalık ilçesi de, deyim yerindeyse büyük yükseliş ve düşüşlerin, kırılmaların ve parçalanmaların arasında 17. yüzyılın ikinci yarısından bu yana taşıdığı kesintili/kesintisiz yaşamı boyunca, Akdeniz’in Anadolu’ya, Anadolu’nun Akdeniz’e açıldığı konumu, etnik çeşitliliği, entellektüel canlılığı ile hep ayrıcalıklı, sıra dışı bir yerleşim olagelmiştir. Cumhuriyet öncesi ilçede yaşayan Rum nüfus, Mübadele sonrası Yunanistan’a gönderilirken, Midilli, Girit ve Makedonya’dan gelen Türkler Ayvalığa yerleştirilmiştir. Halk eğitimi alanında okuma-yazma oranının kısa sürede arttırılıp, millet olma bilincini ve kültürünü halka yaymak ve benimsetmek amacıyla önceleri Ayvalık Türk Ocağı tarafından okuma yazma ve meslek edindirme kursları faaliyete başlamış, ardından alfabe devrimiyle Millet Mektepleri açılmış ve Ayvalık Halkevi ile çalışmalara devam edilmiştir. Örgün eğitimde de Cumhuriyet'in ilkokul eğitimini halka yaygınlaştırma hedefi uygulanmaya çalışılmış, yine Ayvalık Türk Ocağı’nın öncülüğünce önceleri Ayvalık Türk Ocağı Öksüz Yurdu ve Sanat Okulu, ve devamında Ortaokulu özel girişimle çalışmalarına başlamıştır. İlçede toplumsal ve kültürel etkinlikler Türk Ocağı, Halkevi, Muallimler Birliği, Hilâl-i Ahmer, Musikî Cemiyeti, Spor klüpleri vb. dernekler aracılığıyla gerçekleştirildi.

ANAHTAR SÖZCÜKLER
Tek Parti Döneminde Ayvalık'ta Eğitim, Ayvalık, Dr. Fazıl Doğan, Ayvalık Türk Ocağı, Ayvalık Halkevi, Ayvalık Muallimler Birliği.

Alındığı tarih: 17 Şubat 2010
E-yayın tarihi: 15 Temmuz 2010

______________________________________________________________________

Education Activies During Single Party Rule in Ayvalık (1923-1950)

Serap TAŞDEMİR

ABSTRACT
Following the National Struggle that was resulted in victory, the Republic was announced and education was accepted as the assurance of the continuity of the victory achieved at the battle fields and as the means of transition from traditional social structure to contemporary and as the inescapable tool in creating a contemporary citizenship consciousness. Consequently, the works and studies relating to education were put into practice not only in big cities but also nationwide. Located in an extremely cosmopolitan and active geography, the district of Ayvalık has always been an extraordinary settlement privileged with its historical and local cultural texture, its location bridging Mediterranean region and Anatolia, ethnic diversity, intellectual vigor through all those great rises and falls, break-ups it has experienced since the second half of 17th century. While the pre-republican era's Greek origin population were sent to Greece as per the population exchange agreement, those Turks coming from Midilli, Girit (Crete) and Macedonia were settled in Ayvalık. In order to promote the literacy level soon, to raise and spread an awareness and culture of nationality through public education, Ayvalık Turkish Hearth launched literacy and vocational courses, which was followed by the educational activities by National Schools and Ayvalık People's House. In terms of formal education, it was aimed to spread the Republic's primary education to the population. Similarly, first with the initiatives of Ayvalık Turkish Hearth educational activities were held, later followed by the efforts of Ayvalık Turkish Hearth Orphanage and Art School, and private enterprises in secondary education. Social and cultural activities were held in Ayvalık by such institutions as Turkish Hearth, People's House, Teachers' Association, Hilâl-i Ahmer Cemiyeti (Red Crescent Society), Musical Society, Sport clubs etc.

KEY WORDS
Education policies during Single Party Rule, Ayvalık, Dr. Fazıl Doğan, Ayvalık Turkish Hearth, Ayvalık People's House, Ayvalık Teachers' Association.

(Received February 17 2010)
(Published Online July 15 2010)

Yazışma/Correspondence:
Yazışma Adresi/Address for correspondence : Serap Taşdemir, Yrd.Doç.Dr., İnönü Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü, Elazığ Yolu 15.km, PK 44280, Malatya. E-posta: tasdemir7@hotmail.com


Modern Türklük Araştırmaları Dergisi (2010), 7/2:218-241 Telif Hakkı © 2010 Ankara Üniversitesi DOI: 10.1501/MTAD.7.2010.2.32		Journal of Modern Turkish Studies (2010), 7/2:218-241 Copyright © 2010 Ankara University DOI: 10.1501/MTAD.7.2010.2.32

Tek Parti Döneminde Ayvalık'ta Eğitim Faaliyetleri (1923-1950) Serap TAŞDEMİR ÖZET Zaferle noktalanan Millî Mücadele'nin ardından Cumhuriyet ilân edilmiş, savaş meydanlarında gösterilen başarıların toplumsal yaşamda da devam etmesi, geleneksel toplum yapısının moderne evrilmesi bir mesele olarak kabul edilerek, çağdaş ulusal yurttaşlık bilincinin kazandırılması için eğitim vazgeçilmez bir araç kılınmıştır. Eğitimle ilgili çalışmalar sadece büyük şehirlerde değil, yurt genelinde uygulamaya konmuştu. Tarihsel ve yerel kültür yapısı son derece renkli ve hareketli bir coğrafyada varolmuş Balıkesir'in Ayvalık ilçesi de, deyim yerindeyse büyük yükseliş ve düşüşlerin, kırılmaların ve parçalanmaların arasında 17. yüzyılın ikinci yarısından bu yana taşıdığı kesintili/kesintisiz yaşamı boyunca, Akdeniz’in Anadolu’ya, Anadolu’nun Akdeniz’e açıldığı konumu, etnik çeşitliliği, entellektüel canlılığı ile hep ayrıcalıklı, sıra dışı bir yerleşim olagelmiştir. Cumhuriyet öncesi ilçede yaşayan Rum nüfus, Mübadele sonrası Yunanistan’a gönderilirken, Midilli, Girit ve Makedonya’dan gelen Türkler Ayvalığa yerleştirilmiştir. Halk eğitimi alanında okuma-yazma oranının kısa sürede arttırılıp, millet olma bilincini ve kültürünü halka yaymak ve benimsetmek amacıyla önceleri Ayvalık Türk Ocağı tarafından okuma yazma ve meslek edindirme kursları faaliyete başlamış, ardından alfabe devrimiyle Millet Mektepleri açılmış ve Ayvalık Halkevi ile çalışmalara devam edilmiştir. Örgün eğitimde de Cumhuriyet'in ilkokul eğitimini halka yaygınlaştırma hedefi uygulanmaya çalışılmış, yine Ayvalık Türk Ocağı’nın öncülüğünce önceleri Ayvalık Türk Ocağı Öksüz Yurdu ve Sanat Okulu, ve devamında Ortaokulu özel girişimle çalışmalarına başlamıştır. İlçede toplumsal ve kültürel etkinlikler Türk Ocağı, Halkevi, Muallimler Birliği, Hilâl-i Ahmer, Musikî Cemiyeti, Spor klüpleri vb. dernekler aracılığıyla gerçekleştirildi. ANAHTAR SÖZCÜKLER Tek Parti Döneminde Ayvalık'ta Eğitim, Ayvalık, Dr. Fazıl Doğan, Ayvalık Türk Ocağı, Ayvalık Halkevi, Ayvalık Muallimler Birliği. Alındığı tarih: 17 Şubat 2010 E-yayın tarihi: 15 Temmuz 2010 ______________________________________________________________________ Education Activies During Single Party Rule in Ayvalık (1923-1950) Serap TAŞDEMİR ABSTRACT Following the National Struggle that was resulted in victory, the Republic was announced and education was accepted as the assurance of the continuity of the victory achieved at the battle fields and as the means of transition from traditional social structure to contemporary and as the inescapable tool in creating a contemporary citizenship consciousness. Consequently, the works and studies relating to education were put into practice not only in big cities but also nationwide. Located in an extremely cosmopolitan and active geography, the district of Ayvalık has always been an extraordinary settlement privileged with its historical and local cultural texture, its location bridging Mediterranean region and Anatolia, ethnic diversity, intellectual vigor through all those great rises and falls, break-ups it has experienced since the second half of 17th century. While the pre-republican era's Greek origin population were sent to Greece as per the population exchange agreement, those Turks coming from Midilli, Girit (Crete) and Macedonia were settled in Ayvalık. In order to promote the literacy level soon, to raise and spread an awareness and culture of nationality through public education, Ayvalık Turkish Hearth launched literacy and vocational courses, which was followed by the educational activities by National Schools and Ayvalık People's House. In terms of formal education, it was aimed to spread the Republic's primary education to the population. Similarly, first with the initiatives of Ayvalık Turkish Hearth educational activities were held, later followed by the efforts of Ayvalık Turkish Hearth Orphanage and Art School, and private enterprises in secondary education. Social and cultural activities were held in Ayvalık by such institutions as Turkish Hearth, People's House, Teachers' Association, Hilâl-i Ahmer Cemiyeti (Red Crescent Society), Musical Society, Sport clubs etc. KEY WORDS Education policies during Single Party Rule, Ayvalık, Dr. Fazıl Doğan, Ayvalık Turkish Hearth, Ayvalık People's House, Ayvalık Teachers' Association. (Received February 17 2010) (Published Online July 15 2010) Yazışma/Correspondence: Yazışma Adresi/Address for correspondence : Serap Taşdemir, Yrd.Doç.Dr., İnönü Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü, Elazığ Yolu 15.km, PK 44280, Malatya. E-posta: tasdemir7@hotmail.com