Çıkış Giriş

ÖZET

Türk Edebiyatında nazire geleneğinin, Divan Şiirinin oluşum dönemlerine kadar uzanan bir geçmişi bulunmaktadır. Hemen her nazım şekliyle yazılan manzumelere nazire söylendiği görülür. Bu şiirler, genellikle nazire mecmuası adı verilen eserlerde toplanırlar. Biçim ve içeriğe yönelik bir takım kuralları bulunan nazirelerin, edebiyat tarihi içinde ayrı bir yerleri vardır. Çünkü uzun devirlerin üstat şairlerini, beğenilen şiirlerini, şiir zevklerini, etkileşimleri ve beğenileri ortaya koyan nazirelere bir örnek de ünlü şair Şeyh Gâlib’in, yine kendisi kadar ünlü tercîǾ-bendidir. Yazıldığı günden günümüze değin beğeniyle okunan bu şiir, 16. yüzyıl şairlerinden Abdurrahman Gubârî’ye bir naziredir. Bu makalede nazire geleneğimizden ana hatları ile bahsedilmiş, Gubârî ve Gâlib’in şiirleri karşılaştırılmış ve benzerlik ve farklılık gösteren yanlarına dikkat çekilmek suretiyle metinler nazire bağlamında incelenmiştir. Ayrıca nazire-ilham ilişkisi üzerinde de durulmuştur.

ANAHTAR SÖZCÜKLER

Nazire, ilham, mecmua, tercîǾ-bend, Gubârî, Şeyh Gâlib

ABSTRACT

The tradition of imitative poem (nazire) has a deep history that dates back to beginning of the Diwan poetry in Turkish literature. Imitative poems can be written for any form of verses. These poems are generally collated in imitative poetry collections. Imitative poems which have some principles in terms of their forms and contents, have an important place in the history of literature, because, they are written for the most acclaimed poets and their best works of the time. One of these was written by Seyh Galib in stanzaic poem with a refrain (terci-bend) form which is undoubtedly as popular as his own name. This poem, which has been read since the day it was written, is a imitative poem adressing the Abdurrahman Gubârî’s poem who was one of the most famous poets lived in XVIth century. This study will firstly focus on and analyse the tradition of imitative poem, and then analyse two related poems written by Gubârî and Seyh Galib in terms of their similarities and differences. It is also mentioned about relation between inspiration and poetry.

KEY WORDS

KAYNAKLAR / BIBLIOGRAPHY

AKSOYAK İ. H. (1999) “Müşterek Şiir Söyleme Geleneği”, Türklük Bilimi Araştırmaları, 8, s.239-254.

AKTAŞ H. (2001) “Nazirecilik Geleneği ve Çağdaş Şiirimizin Ufukları”, Hece, 53-54-55, s.282-294.

ALPARSLAN A. (1996) “Gubârî Abdurrahman”, DİA, 14, s.167-169.

AMBROS E. G. (1989) “Nazîre, the will-o’-the-wisp of Ottaman Dîvân poetry”, Wiener Zeitschrift für die Kunde Des Morgenlandes, 79, 57-65.

BİLGİN A. (1999) “Gubârî”. Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi, C.1, s.483-484.
CANIM R. (2000) Latîfî Tezkiretü’ş-ŞuǾarâ ve Tabsıratü’n-Nuzamâ (İnceleme-Metin), Ankara.

CANPOLAT M. (1982) Ömer Bin Mezîd MecmuǾatü’n-Nezâ’ir, Ankara.

DİLBERÎPÛR A. (1999) “Türk Edebiyatında Nizâmî’nin Takipçileri ve Hamse’sine Nazire Yazanlar”, (Çev. M. Fatih Köksal) Türklük Bilimi Araştırmaları, 8, s.199-238.

ELİAÇIK M. (2004) “Gubârî’nin Zindanda Yazdığı Menâsikü’l-Hac Mesnevisi”, İlmî Araştırmalar, 17, s.105-114.

GÜL A. (2006) Abdurrahman Gubârî’nin Hayatı Eserleri ve Menâsik-i Hac Adlı Eseri (Edisyon Kritik), Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul.

GÜRER A. (1993) Şeyh Gâlib Dîvânı (İnceleme-Metin), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Doktora Tezi), Ankara.

GÜRER A. (2000a) “Şeyh Gâlib Hakkında Yeni Bilgiler”, A.Ü. Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Türkoloji Dergisi, 13, s.203-225.

GÜRER A. (2000b) “Şeyh Gâlib’in Şiirlerinde Bir Anlatım Özelliği”, A.Ü. Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Türkoloji Dergisi, 13, s.99-108.

IRKILATA M. (2007) Nazire Geleneği İçerisinde Kerem Kasideleri, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Adana.

İSEN, M. (1981) “Divan Şiirinde Nazire Geleneği”, Mavera, 54, s.24-26.

KALKIŞIM M. (1992) Şeyh Gâlib Divanı, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Doktora Tezi), İstanbul.

KALKIŞIM M. (1994) Şeyh Gâlîb Dîvânı, Ankara.

KILIÇ F. (2010) Âşık Çelebi MeşâǾirü’ş-ŞuǾarâ (İnceleme-Metin), İstanbul Araştırmaları Enstitüsü, İstanbul.

KÖKSAL M. F. (2001) Edirneli Nazmį MecmaǾü’n-Nezâǿir (İnceleme-Tenkitli Metin), Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Basılmamış Doktora Tezi), Ankara.

KÖKSAL M. F. (2003) “Nazire Kavramı ve Klâsik Türk Şiirinde Nazire Yazıcılığı”, Diriözler Aramağanı Prof. Dr. Meserret Diriöz ve Haydar Ali Diriöz Hatıra Kitabı, s.215-290.

KÖKSAL M. F. (2006) Sana Benzer Güzel Olmaz Divan Şiirinde Nazire, Ankara.

KURNAZ C. (2003) “Osmanlı Şair Okulu”, Journal of Turkish Studies, 27/II, s.403-420.

KUT G. (2000) “Bir Şairi Değerlendirmedeki Yöntem: Ortak Malzemenin Kullanılışı ve İfade Şekli”, İlmî Araştırmalar, 10, s. 169-176.

KUTLUK İ. (1989) Kınalı-zade Hasan Çelebi Tezkiretü’ş-şuara. Ankara.

MACİT M. (2001) Divan Şiirinin Cumhuriyet Sonrası Türk Şiirine Etkileri, Hece, 53-54-55, s.295-304.

MERMER A. (2002) “XV. Yüzyılda Yazılmış Bilinmeyen Bir Nazire Mecmuası ve Aydınlı Visâlî’nin Bilinmeyen Şiirleri”, Milli Folklor, 56, s. 75-94.

OKÇU N. (1993) Şeyh Galib: Hayatı, Edebi Kişiliği, Eserleri, Şiirlerinin Umumi Tahlili ve Divanının Tenkidli Metni, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.

PARLATIR İ. (1988) Namık Kemal’in ‘Lâzımsa’ Redifli Gazelleri ve Nazireleri, Ölümünün 100. Yılında Namık Kemal, 161-182.

PARMAKSIZOĞLU İ. (1950) “Abdurrahman Gubarî’nin Hayatı ve Eserleri”, Türk Dili, 2, 348.

SARAÇ M. A. Y. (2007) Klasik Edebiyat Bilgisi Biçim-Ölçü-Kafiye, İstanbul.

SOLMAZ S. (2005) Ahdî ve Gülşen-i ŞuǾarâsı (İnceleme-Metin), Ankara.

ŞEMSEDDİN SAMİ. (1314) Kâmûsu’l-AǾlām, İstanbul.

TARLAN A. N. (1946) “Eski Mecmualar Arasında”, Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, 1/2, s.122-137.

ÜNVER İ. (1983) Ahmedî İskender-nâme İnceleme-Tıpkıbasım, Ankara.

.

.