Çıkış Giriş

ÖZET
Irak Türkmenleri bin yıldan beri bugün bulunduğu coğrafyada varlık gösteren ve bölgede önemli rol oynayan bir topluluktur. Dolayısıyla çalışmamızda, Osmanlı döneminden sonraki yılları kapsayan bir biçimde, bu Türk topluluğunun dil durumunu etkileyen toplumsal ve siyasȋ gelişmeler üzerinde durulmuştur. Baas döneminden itibaren Türkmenler için hayatȋ bir önem taşıyan Kerkük şehrinin demografik yapısının değiştirilmesi, Saddam sonrası dönemde Türkmen yetkililerin de eksik kalan çabalarına rağmen Türkmenler hem Arapça hem de Kürtçe öğrenme zorunda kalmışlardır. Bunun yanı sıra 1968 – 2003 yılları arasında bir azınlık durumuna getirilen Türkmenler, 2003’ten sonraki gelişmelerle de dil açısından da bir azınlık statüsüne getirilmiştir.

ANAHTAR SÖZCÜKLER
Türkmenler, Türkçe, Baas Partisi, Kerkük, Saddam.

ABSTRACT
Iraqi Turkmen presence in region for a thousand years, and is today a community plays an important role in the region. Therefore, in our study, covering the years of the Ottoman period to the next, the Turkish community focused on social and political developments affecting the status of the language. From the time of the Baath vital importance for the Turkmen city of Kirkuk changing demographic structure of the post-Saddam period, despite the efforts of the missing Turkmen officials in both Arabic and Kurdish, Turkmen have had to learn. In addition, between the 1968 - 2003 years brought a minority Turkmen, after the developments in 2003 brought to the status of a minority language in terms.

KEY WORDS
Turkmens, Turkish, Baath Party, Kirkuk, Saddam.

KAYNAKLAR / BIBLIOGRAPHY
AHMET, Neşat (2002) “Al Tağyir Al Demoğrafi Al Kasri Li Medinet Karkuk” (Kerkük’ün Zorla Demografik Yapısının Değiştirilmesi” Karkuk Medinetül Kavmiyyet Al Mutaahiye, (Kardeşlik Şehri Kerkük), Merkez Kerbala Lil Dirasat vel Buhus, Londra. 
AL BAZZAZ, Saad (1999) Al Ekrad Fil Mesele Al İrakiyye, (Irak Sorununda Kürtler) Al Ahliyye Lilneşir vel Tevzi, Amman.
AL FADIL, Vail Abdullatif, (2006) Desatir Al Devle Al İrakiyye, (Irak Devleti’nin Anayasaları), 2. Baskı, İsdarat Dar Eşşuun Al Tekafiyye Lilneşir vel Tevzi, Bağdat.
Al MUFTİ, Sabah (2005) Destur Cumhuriyet Al İrak Liam 2005, (2005 Irak Anayasası),  Bağdat, yy.
AL VARDİ, ALİ (1976 Lamahat Min Tarikh el İrak Al Muasır (Irak’ın Çağdaş Tarihinden Esintiler), Cilt: 6, Bağdat.
Al-FADIL, Mundir (2010) Muşkilet ed Dustur Al İraki, (Irak Anayasası’nın Sorunları), Aras Lilneşir vel Tevzi, Erbil.
ANDERSEEN, Liyam, STANSFIELD, Gareth (2009) Ezmet Karkuk, (Kerkük Krizi), Merkez Al Dirsat Al İrakiyye Lilneşir vel Tevzi, Bağdat.
ARI, Tayyar (2004) Geçmişten Günümüze Orta Doğu, AlFA Yayınları, İstanbul.
AYHAN, Veysel, PİRİNÇÇİ, Ferhat (2008) Tarih Yeniden Yazılırken Saddam Hüseyin, Barış Platin Yayınları, İstanbul.
BARZANCİ, Sa’di (1996) “Irak Kürdistanın’da Mevcut Durum Hakkında Görüş, Avrasya Dosyası, Cilt: 3, Sayı: 1, İlkbahar, 193–206.
“BDP’nin ABD Temasları”, Cumhuriyet, 25 Nisan 2012.
BOZARSLAN, Hamit (2010) Ortadoğu: Bir Şiddet Tarihi, İletişim Yayınları, İstanbul.
BÖLÜKBAŞ, Deniz (2008) 1 Mart Vakası Irak Tezkeresi ve Sonrası, 6. Baskı, Doğan Kitap Yayınları, İstanbul.
CEMİL, Şena Faik (2011) Mustakbal Al İrak, (İrak’ın Geleceği), Darül Al Vard Lilneşir vel Tevzi, Ürdün. 
CUVAD Ganim (2006) “Nadra Nakdiye İlel Destur” (Anayasaya Eleştirilel Bir Bakış), Mezak Al Destur (Anayasa Çıkmazı), Merkez Al Dirasat Al Stratijiyye, Bağdat.
DEMİRCİ, Fazıl (1996) Bir Dramın Öyküsü Irak Türkleri, Kuzey Irak ve Türkiye, Ankara.
DİNÇ, Ahmet (2004) Babil’de Amerikan Tangosu, Keslia Yayınları, İstanbul.
DOĞAN, Sarcan (2011) “Kerkük’te Mülk Anlaşmazlıkları”, ORSAM Raporları, No. 3, Mart, 1–26.
DURSUN, İsmail (2006) İsrail/ABD ve İngiliz Üçgeninde Kürt Tezgâhı, IQ Yayınları, İstanbul.
ERKMAN, Sehat, (2000) “I. Körfez Savaşı Sonrası İran - Irak İlişkileri”, Avrsaya Dosyası, Cilt: 6, Sayı: 3, Sonbahari, 198–218.
GERÇEKSEVER, Abdülkadir (2005) Kayıp Kimlik Basra Körfezi, IQ Kültür Sanat Yayıncılık, İstanbul.
GÖNLÜBOL, Mehmet, v.d. (1982) Olaylarla Türk Dış Politikası (1919-1973), SBF Yayınları, Ankara.
HAFID, Abuladim Cebir (2009) Al Tehevvül Al Dimokrati Fil İrak, (Irak’ta Demokratik Değişim), Al Murtaza Lilneşir vel Tevzi, Kahire.
HAZALİ, Ahmed (1996) Karkuk Tehte Siyat Al Tarib, (Kerkük Araplaştırma Baskısı Altında), Merkez Al Dirasat Al Vasaik Li Hukuk Al İnsan Fil İrak, Bağdat.
HÜRMÜZLÜ, Erşat (2000) “Kerkük’ün Etnik Yapısı”, Türk Yurdu, Cilt: 20, Sayı: 198, Ekim, 31 – 37.
HÜRMÜZLÜ, Habib (2005) “Yeniden Yapılanan Irak’ta Türkmenler”, Kırmızı Çizgi, 15 Temmuz, 60 – 65.
HÜRMÜZLÜ, Habib (2010) “Irak’ta Nüfus Sayımı ve Kerkük Şehrine Etkileri”, Orta Doğu Analiz, Cilt: 2, Sayı: 21, Eylül, (46–53). 
İMARA, Mustafa (2003) “İrak: İran Terfud Al Tevafuk ele Tersim el Hudud” (İran: Irak Sınır Çizilmesine Yanaşmıyor), Azzaman, 10 Mart.
İNAT, Kemal, DURAN, Burhannetin ve Muhittin ATAMAN (2010) Dünya Çatışmaları, 1. Cilt, Nobel Yayınları, İstanbul.
KADİR, Aziz (1999) Al Tarih Al Siyasi Li Turkuman Al İrak, (Irak Türkmenlerinin Siyasi Tarihi), Darül Al Saki Lilneşir vel Tevzi, Lübnan.
KAYAR, Mustafa (2003) Türk-Amerikan İlişkilerinde Irak Sorunu, IQ Yayınları, İstanbul.
KEEGAN, John (2005) Irak Savaşı ve Türkiye, Marka Yayınları, İstanbul.
KEVSEROĞLU, Necat (2009) Safahat Min Tarih Karkuk Mundu Fecir Al Tarih Hatta Am 1959, (Kuruluşundan 1959 Tarihine Kadar Kerkük Tarihinden Entiler) ITC Yayınları, Kerkük.  
KIRAN, Abdullah (2002) “Irak Kürdistan’ında Belirsiz Gelecek Endişesi”, Serbestî, Sayı: 8, Güz, (57).
KİLLİ, Gülsüm (1999) “Güneydoğu Sibirya Türklerinin Dil Durumu”, KÖK Araştırmaları, Cilt: I, Sayı: 2, Güz, (161–174).
KOÇSOY, Şevket (1991) Irak Türkleri, Boğaziçi Yayınları, İstanbul. 
KÖNİ, Hasan (1996) “Körfez Savaşı Sonrası Türkiye ve Ortadoğu”, Avrasya Dosyası, Cilt: 3, Sayı: 1, İlkbahar, 127–140. 
KÖPRÜLÜ, Ziyad (2002) “Al Tağyir Al Demoğrafi Al Kasri Li Medinet Karkuk” (Kerkük’ün Zorla Demografik Yapısının Değiştirilmesi”, Karkuk Medinetül Kavmiyyet Al Mutaahiye, (Kardeşlik Şehri Kerkük), Merkez Kerbala Lil Dirasat vel Buhus, Londora. 
MERİÇ, Cemil, Berke VARDAR, Dillerin Yapısı ve Gelişmesi, Dönem Yayınları İstanbul.
NİNA, Hamide (1998) Tarik Aziz Recul ve Kadiyye, (Tarık Aziz: Adam ve Sorun), Al Muassasa el Arabiyye Lilneşir vel Tevzi, Amman.
ÖZDAĞ, Ümit (1996) “Kuzey Irak ve PKK”, Avrasya Dosyası, Cilt: 3, Sayı: 1, İlkbahar, 81–104.
ÖZDAĞ, Ümit (2007) Kerkük, Irak ve Ortadoğu, Bilgeoğuz Yayınları, Ankara.
ÖZNUR, Hakkı (2003) Cahaşların Savaşı Kuzey Irak Kürt Hareketi ve Musul – Kerkük Meselesi, Altunkure Yayınları, Ankara.
ÖZMEN, Hasan (2004) Al Turkuman fil İrak vel Hukuk Al İnsan (Irak’ta Türkmenler  ve İnsan Hakları) Kozan Ofset, Ankara.  
PREECE, Jennifer Jackson (2001) Ulusal Azınlıklar ve Avrupa Ulus Devleti Sistemi, Donkişot Yayınları, İstanbul.
RANDEL, Jothan (1999) Durubu Kurdistan Kama Selektehu, (Kürdistan Yollarından İzlenmimler), Arapçaya çev. Fadi HAMMUD, Darül Anhar Lilneşir vel Tevzi, Beyrut.
RUPE, (2003) Irak İşgalinin Perde Arkası, çev. Buket DABANCALI, Alaz Pesen, İstanbul.
SAATÇİ, Suphi (2003) Irak Türkmenleri, 2. Baskı, Ötüken Yayınları İstanbul.
SAATÇİ, Suphi (2005) “Türkmenlerin Geleceği”, Yeni Çağ Strateji, 9 Aralık, (17).
SAATÇİ, Suphi (2011) “Irak Türkmenlerinin Eğitim Dili”, Kardaşlık, Yıl:13, Sayı: 52, Kasım – Aralık, 22 – 23.
SAATÇİ, Suphi (2011) “Türkmen Dağarcığı”, Kardaşlık, Yıl:13, Sayı: 51, Temmuz – Eylül,  31 – 39.
SABAHATTİN, Şen (2012) Ortadoğu’da İdeolojik Bunalım, Hemen Yayınlar, İstanbul.
SALİH, Mehdiye (2005) “Al İntihabat vel Haviyyye Al Vataniyye” (Seçimler ve Ulusal Kimlik) Al Mucelle Al İrakiyye Li Ulum Al Siyase, Yıl: 1, Sayı: 1, Ocak, 72 – 73.
SCHMİT, Gary (2005) “Why Iraq’s Suunis Wont Deal”, Washington Post, 13 Seprember.
SİLELİ, Turan (2005) Büyük Oyunda Türkiye – Irak İlişkileri, IQ Yayınları, İstanbul.
ŞABAN, Abdulhuseyin (2005) “Ruye Fil Meşru Al Destur Al İraki (Irak Anayasası’na Bir Bakış), Al Mustekbel Al Arabi, Yıl: 28, Sayı: 320, Ekim, 92 – 93.
ŞANTÜRK, Doğan (2003) Ortadoğu’da Arap Birliği Rüyası Saddam’ın Baası, Alfa Yayınları, İstanbul.
ŞERBİL, Gassan (2003) “Umer Ali (4): “Deşene Al Rais Bi İdam Al Rifak Al Mutaamirin” (Başkan İhanet Eden Yoldaşlarını İdam Etmeye Başladı) el Hayat, 1 Mart. 
Tadahurat Al Camahiriyye Fil Karkuk (Kerkük’te Kitlesel Gösteriler), Kardaşlık, Yıl: 9, Sayı: 10, Şubat 1970, s.10.
TALABANİ, Kubat (2009) “Uridu Nafıt Basra Velayse Nafıt Karkuk”, Al Vatan Al Arabi, Sayı: 1671, 11 Mart.
TALAL, Eral (2000) SSCB-Türkiye İlişkileri 1953 – 1964, Mülkiyetler Birliği Vakfı Yayınları, Ankara.
TEKİN, Nusrat (2005) “Irak’ın Anayasası Kabul edildi Ama Nasıl”, Yeni Çağ Strateji, 9 Aralık, s.16.
TOPUR, Tuncer (2006) Orta Doğu, Okumuş Adam Yayınları, İstanbul.
TRIPP, Charles (2006) A History of Iraq, Published by Cambridge University Pres.
TÜRKMEN, Sayim (2007) ABD, Orta Doğu ve Türkiye, Nobel Yayınları, Ankara.
UZUN, Özüm S., Duygu ERSEN (2005) “Yeniden Yapılanan Irak’ta Türkmenler”, Kırmızı Çizgi, 15 Temmuz – 15 Ağustos, 60 – 65.
WONG, E. (2005) “Kurds are Flocking to Kirkuk, Laying Claim to Land and Oil”, The New York Times, 29 December.
YAKUPOĞLU,  Enver (1976) Irak Türkleri, Boğaziçi Yayınları, İstanbul.