Çıkış Giriş

ÖZET

Bu çalışmada, Kazakistan Devletinin siyasî bağımsızlığını kazanmasından sonraki dönemde Kazak Türkçesinin devlet himayesi ile korunması dilin, devletin çıkardığı kanun ve yönetmeliklerle devlet güvencesine alınması anlatılacaktır. Kazak Türkçesinin Kazak siyasetiyle paralel yönleri devlet yöneticilerinin dile bakışı çerçevesinde ortaya konulacaktır. Kazak Türkçesinin korunması siyaseti gayesiyle kurulan devlet destekli sivil ve resmî kurumlardan "Ağartuşı” ve “Sakşı”nın çalışmaları anlatılmaya çalışılacaktır. Bu iki kuruluşun kanun ve yönetmeliklerin himayesinde, Kazak Türkçesi gönüllerinin yüksek destek ve fedakârlıkları ile Kazak Türkçesini yabancılaşmaya ve yozlaşmaya karşı savunma gayretleri ortaya konulmaya çalışılacaktır. Devlet referanslı kurumların ve gönüllü kuruluşların Kazak Türkçesinin geliştirilmesi ve korunması konusunda yaptıkları çalışmalar, programlar örnekleriyle açıklanmaya çalışılacaktır.

ANAHTAR SÖZCÜKLER
Kazak Türkçesi, Dil Siyaseti,  Ağartuşı, Sakşı.

ABSTRACT

In this study, it is dealt with the protection of Qazaq Turkish under the state patronage and ensuring the language with laws and regulations enforced by the state after the period Kazakhstan gained its political sovereignty. Parellel aspects of Qazaq Turkish with Qazaq policy will be displayed in terms of perspectives of state rulers. The operations of civil and formal organizations supported by the state  “agartuşı” and “sakşı”, which are founded with the aim to protect Qazaq Turkish, will be attempted to describe. Under the support of the laws and regulations and with the vitally important cooperation and sacrifices of  volunteers, the struggles of these two organizations to defend Qazaq Turkish against alienation and corruption will be tried to reveal. The operations and programs carried out by state organizations and volunteer establishments to protect Qazaq Turkish will be expressed with examples.

KEY WORDS
Qazaq Turkish, Language policy, Agartuşı, Sakşı.

KAYNAKLAR / BIBLIOGRAPHY

ALİYEVA, G., (2005) SSCB Döneminde Azerbaycan’da Dil Plânlaması, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Çağdaş Türk Lehçeleri Edebiyatları Anabilim Dalı Doktora Tezi, Ankara.
BORANBAYEVA, G. Smagulkızı. (2004) SSCB Dönemi ve Bağımsızlık Sonrası Kazakistan Cumhuriyeti’nde Kazak Dilinin Genel Durumu, MTAD, C. I,  S. I,  Ekim, Ankara, 20-41.
“Elbаsı Meñgilik el” qаqpаsın аştı. Аyqın. Respublikаlıq qоğаmdıq-sаyasiy gаzet.  17.12.2011. 1-2 bb.
Qаzаqstаn Respublikаsınıñ Prezidenti N.E..Nаzаrbаevtıñ «Bоlаşаqtıñ irgesin birge qаlаymız!» аttı Qаzаqstаn hаlqınа Jоldаuwı. 28 qаñtаr 2011 jıl.
Qаzаqstаn Respublikаsınıñ Kоnstitutsiyası, Kоnstitutsiya 1995 jılı 30 tаmızdа respublikаlıq referendumdа qаbıldаndı, Qаzаqstаn Respublikаsı Pаrlаmentiniñ Jаrşısı, 1996 j., № 4, 217-qujаt.
Qаzаqstаn Respublikаsındаğı til turаlı, Qаzаqstаn Respublikаsınıñ 1997 jılğı 11 şildedegi № 151 Zаñı, Qаzаqstаn Respublikаsı Pаrlаmentiniñ Jаrşısı, 1997 j., № 13-14, 202-qujаt.
Qаzаqstаn Respublikаsınıñ til sаyasаtınıñ tujırımdаmаsı turаlı Qаzаqstаn Respublikаsı Prezidentiniñ 1996 jılğı 4 qаrаşаdаğı № 3186 ökimi.
KİLLİ YILMAZ G., (2010) Kuzey ve Güneydoğu Sibirya Türklerinin Dil Durumu, Köksav, Ankara.
ŞVEYSTER A., D., L.B. NİKOL’SKİY (1978) Vedeniye, v sotsiolingvistuku, Moskava. “Vısşaya şkola”.
TEKİN T., (2008) Orhon Yazıtları, TDK, Ankara.
Tilderdi qоldаnu men dаmıtudıñ 2001/2010 jıldаrğа аrnаlğаn memlekettik bаğdаrlаmаsın iske аsıru jönindegi 2009/2010 jıldаrğа аrnаlğаn is-şаrаlаr jоspаrı turаlı, Qаzаqstаn Respubliykаsı Ükimetiniñ 2008 jılğı 24 jeltоqsаndаğı № 1246 qаulısı.
Tilderdi qоldаnu men dаmıtudıñ 2001/2010 jıldаrğа аrnаlğаn memlekettik bаğdаrlаmаsı turаlı, Qаzаqstаn Respublikаsı Prezidentiniñ 2001 jılğı 7 аqpаndаğı № 550 Jаrlığı.
Tilderdi qоldаnu men dаmıtudıñ memlekettik bаğdаrlаmаsı turаlı, Qаzаqstаn Respuwliykаsı Prezidentiniñ 1998 jılğı 5 qаzаndаğı № 4106 Jаrlığı.
www.abai.kz (10/10/2013)
www.akorda.kz (12/10/2013)
www.almaty.lib.kz (05/11/2013)
www.club_til_kazak (07/11/2013)
www.qazaq-found (08/11/2013)
http://qazaqüni.kz (10/11/2013)
qazaqtili.wordpress.com (11/11/2013)
www.kzvkp.kz (13/10/2013)
www.tilmaydan.kz (30/10/2013)
til.vko.gov.kz (09/11/2013)
mtdi.kz (11/11/2013)