ÖZET

Osmanlı aruz bilimine dair kitaplarda vezinler, ayrıntılı bir şekilde tasnif edilip incelenirken günümüzde bu yöntem terk edilmiş, gerek aruz nazariyesine dair çalışmalarda ve gerekse metin yayınlarında vezinler gösterilirken daha sade bir yol tutulmuştur. Bu durum, her ne kadar pratikte bir kolaylık sağlamışsa da vezinlerin doğru tespit edilememesi gibi yanlışlıklara da yol açmıştır. Bu makalede, aruz kalıplarında özellikle son cüzlerdeki değişikliklerin hangi sebeplerle gerçekleştiği üzerinde durulmuş ve bu çerçevede metin yayınlarında vezinlerin gösterilmesi üzerine bazı teklifler sunulmuştur.

ANAHTAR SÖZCÜKLER

Osmanlı şiiri, aruz, metin yayınları.

ABSTRACT

Meters were detailly classified and analysed in Classical books written about arus prosody. In contrast to this fact in modern books written about the same topic the method mentioned above has been quited. Either in theoretical studies about prosody or in publications of classical verse texts the meters have simply been shown. In practice this makes convenience but sometimes results in that the meters can not be determined accurately. In this study we deal with in which cases the last components of meters are changing moreover we make some offerings about how to show meters in publications of classical texts.

KEY WORDS

KAYNAKLAR / BIBLIOGRAPHY

‘ALİ Cemāleddín (1875), ‘Arūż-ı Türkí, İstanbul, 4, 168, 9 s., Mekteb-i Ŝanāyi‘ Mašba‘ası.

ARARAT, Yusuf Cemil (1971), Aruza İtiraz, İstanbul, 77, 4, 9 s.

BAYRAM, Yavuz (2008), Amasya’ya Vâli Osmanlı’ya Pâdişâh Bir Şâir Adlî Sultân İkinci Bâyezîd Hân-ı Velî Hayatı Şahsiyeti Şairliği Dîvânının Tenkidli Metni, Amasya, 415 s., Amasya Valiliği Yayın No: 26.

İPEKTEN, Haluk (1994), Eski Türk Edebiyatı Nazım Şekilleri ve Aruz, İstanbul, VIII, 84, 336 s., Dergah Yayınları.

MEHMED RİF'AT (1891), Mecāmi‘ü’l-Edeb; ‘İlm-i ‘Arūż, Dersa‘ādet, 5. C. 48 s., Kasbar Matba‘ası.

MUALLİM NACİ (1896), ‘Arūż Nümūnesi/Taktií', İstanbul, 24 s., Kasbar Matba‘ası.

ERASLAN, Kemal (1993), Ali-Şir Nevâyî Mîzânu’l-Evzân (Vezinlerin Terazisi), XIV+198 s., Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Dil Kurumu Yayınları: 568, Alî-Şîr Nevâyî Külliyatı: 14.

PERVANE BEG (1560), Mecmū‘a-i Nezā’ir, Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi Bağdat 406. sy.

ŞAFAK, Yakup (1996c), Aruz Vezinleri Arasında Farklı Bir Ses: Mef‘ûlü Mefâ‘îlü Mefâ‘îlü Fe‘ûlün, Yedi İklim, 72. sy., 47-49. s.

ŞAFAK, Yakup (1995), Aruzda “Taktî Usûlü”ne Dair, Yedi İklim, 65. sy., 12-13. s.

ŞAFAK, Yakup (2000), Fars ve Türk Aruzlarında Yeknesak ve Almaşık Vezinler, S. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Türkiyat Araştırmaları Dergisi: 7. sy., 187-232. s.

ŞAFAK, Yakup (1996a), Fars ve Türk Edebiyatlarındaki Aruz Vezinlerinin Ritmik Yapıları Üzerine Düşünceler, Yedi İklim, 70. sy., 31-34. s.

ŞAFAK, Yakup (1996b) Fuzûlî, Hayalî ve Yahya Bey Divanlarında Yeknesak ve Almaşık Vezinlerle Yazılmış Manzûmelerin Özellikleri, Yedi İklim, 71. sy., 45-53. s.

ŞAFAK, Yakup (2003), Aruz Terimleri, Konya, 66 s., Saye.

TAHİRÜ'L_MEVLEVİ (1973), Edebiyat Lugatı, Haz. Kemal Edip KÜRKÇÜOĞLU, İstanbul, 184 s., Enderun Yayınları. 182. s.

TARLAN, Ali Nihat (1970), Zatî Divanı (Edisyon Kritik ve Transkripsiyon), II. C., İstanbul, 1-502 s. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları No: 1216.

ŞİRVANLI AHMED HAMDİ (1873), Teshílü’l-‘Arūż ve’l-Kavāfí ve’l-Bedāyi‘, İstanbul, 171, 1, 52, 59 s. Terakki Matbaası.

ZÜLFE, Ömer (2006), On Altıncı Yüzyıl Şairi Selîkî ve Şiirleri, Ankara, 250 s., Edebiyât.

.