Çıkış Giriş

ÖZET
Thought to be a mechanical and literal type of translation, scientific translation has not arisen much interest in translation studies. But, an increasing number of studies prove that scientific discourse is shaped by linguistic, communicative and cultural parameters and various translation strategies are applied to cope with these challenges. Based on this, the study investigates the use of explicitation – a translation strategy defined to be making implicit structures more open and clear ones - in the translation of two books of social sciences. The books are selected according to their significance and popularity in the scientific community and two corpora composed of 20.000 words have been built. Conjunctions that do not exist in the source text but added into the target text are scanned and counted manually. The reason for analyzing added conjuctions stems from the fact they are the most important constituents influencing the semantic links and the interpretation of a text. The findings showed that translators mostly added conjunctions to clarify the introduction of new information and provided the continuity of information flow. Second, they served for explaining a constituent that may not be understood by the audience.  An important number of conjunctions are also found to be inserted for emphasizing a constituent and reinforcing the already stressed ones. Within this framework, explicitation is found to be applied in compliance with the informative, expressive and persuasive features of social scientific texts. Further studies are needed for achieving generalizations about the use of explicitation in scientific texts.

ANAHTAR SÖZCÜKLER
explicitation, translation of social sciences, conjunctions.

ABSTRACT
Bilimsel çeviri, teknik ve bağımlı bir çeviri türü olarak düşünülmesi nedeniyle çeviribilim çalışmalarında kısıtlı bir sayıda yer almaktadır. Bununla birlikte güncel araştırmalar, bilimsel metin çevirisinin diğer metin türlerini şekillendiren dilsel, biçemsel ve kültürel unsurlardan etkilenmekte olduğunu ve çevirmenlerin de bu sorunlar doğrultusunda yaratıcı çeviri yöntemleri uyguladığını göstermektedir.İlgili  eksikliğe dayanarak bu çalışma, kaynak dilde örtük bir şekilde yer alan dilsel öğeleri erek dilde açık ve belirtik bir hale getirilmesi olarak tanımlanan belirtikleştirme yönteminin sosyal bilimler metinleri çevirisinde nasıl uygulandığını incelemektedir. Çalışma için uluslararası ilişkiler ve psikoloji alanında yaygın bir kabul gören iki kitap seçilmiş ve bu kitaplardan 20.000 kelimelik bir bütünce oluşturulmuştur. Daha sonra kaynak metinde yer almayıp erek metne eklenen bağlaçlar saptanmış ve elle işaretlenmiştir.  Bağlaçlar, bir metnin söylemini ve yorumunu azamî düzeyde etkilemesi nedeniyle seçilmiştir. Elde edilen bulgular erek metne eklenen bağlaçların en çok yeni bilgilerin eklenmesini açıklığa kavuşturmak için kullanıldığını göstermiştir. İkinci olarak ise bağlaçların, cümlede okuyucu tarafında anlaşılamayacağı düşünülen yapıları açıklamak için kullanıldığı görülmüştür. Bunun yanısıra, bağlaçlar vurgulama ve vurgulanan öğeleri pekiştirme amacıyla da kullanılmıştır. Bu çerçevede, belirtikleşmenin sosyal bilim metinlerinin bilgi verici, anlatı ve işlemsel metin türü ile uyumlu olduğu gözlemlenmiştir. Genellemeler için daha fazla çalışmaya ihtiyaç duyulmaktadır..

KEY WORDS
Belirtikleştirme, sosyal bilimler metinleri çevirisi, bağlaçlar.

KAYNAKLAR / BIBLIOGRAPHY

AKSOY, B. (1999) Sosyal bilimler metinleri çevirisi. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 16 (2), 21-27.
BAKER, M. (1993) Corpus Linguistics and Translation Studies: Implications and Applications in Text and Technology: In Honour of John Sinclair, In M. BAKER, F. GILL FRANCIS, E. TOGNINI-BONELLI (eds.), Amsterdam/Philadelphia:  John Benjamins, pp. 233-250.
BAKER, M. (1992) In Other Words: A Coursebook on Translation. New York: Routledge.
BAUMGARTEN, MEYER B. & ÖZÇETİN, D. (2008) Explicitness in translation and interpreting. A review and some empirical evidence (of an elusive concept). Across Languages and Cultures, 9(2), 177–203.
BECHER, V. (2010) Towards a more rigorous treatment of explicitation hypothesis in translation studies. transkom, 3(1), 1-25.
BECHER, V. (2011) When and why do translators add connectives? : A corpus-based study. Target, 23 (1), 26-47.
BECK, A. T (2008) Bilişsel Terapi ve Duygusal Bozukluklar. Çev. Veysel ÖZTÜRK-Aysun TÜRKCAN, İstanbul: Litera.
BLUM-KULKA, S. (1986) Shifts of cohesion and coherence in translation In: J. HOUSE & S. BLUM-KA. (eds.) Interlingual and Intercultural Communication: Discourse and Cognition in Translation and Second Language Acqusition Studes. Tübingen: Gunter Narr, pp. 17–35.
BYRNE, J. (2012) Scientific and Technical Translation Explained: A Nuts and Bolts Guide for Beginners. Manchester, New York: St Jerome.
CHUNG-LING S. (2008) Corpus based study of differences in explicitation between literature translated for children and adults, 2(3),  http:translationjournal.net/journal/45explicit.htm‎
DOHERTY , M. (1995) Prinzipien und Parameter als Grundlagen einer allgemeinen Theorie der Dergleichenden Stilistik. In: G. STICKEL (ed.) Stilfragen. Berlin, New York: de Gruyter, pp. 180– 197.
DOHERTY, M.( 2002). Language Processing in Discourse: A Key to Felicitous Translation. London, New York: Routledge.
FABRICIOUS-HANSEN,  C. (1999) Information Packaging and Translation: Aspects of Translational Sentence Splitting (German – English/Norwegian). In M. DOHERTY (ed.) Sprachspezifische Aspekte der Informationsverteilung (Studia Grammatica 47). Berlin: Akademie Verlag, pp. 174–214. 
FABRICIOUS-HANSEN,  C. (2005) Elusive Connectives. A Case Study on the Explicitness Dimension of Discourse Coherence. Linguistics, 43 (1), 17-48.
HALE, W. (2003) Türk Dış Poltikası:1774-2000. Çev. Petek DEMİR, İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
HERMANN, M.(1993) Technical Translation Style: Clarity, Concision and Corectness. In S.E. WRIGHT and D. Wright Jr. LELAND (eds.) Scientific and Technical Translation, Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins, pp. 11-21.
HOUSE, J. (2008) Beyond intervention: Universals in translation? trans-kom, 1(1),6-19.
HYLAND, K. (1999) Academic attribution: citation and the construction of disciplinary knowledge. Applied Linguistics, 20 (3) ,341-367.
İŞSEVER, S. (1995) Türkçe Metinlerdeki Bağlantı Öğelerinin Metinbilim ve Kullanımbilim Açıısından İncelenmesi. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitisü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
KlAUDY, K. (2009) Explicitation. In: M. BAKER and G. SALDANHA (eds.) Routledge Encyclopedia ofTranslation Studies. , 2nd Edition, London: Routledge, pp.104-109.
LIAO, M. H. (2010) Translating science into Chineese: An Interactive Perspective, Journal for Specialised Translation, 13.
LU J. and XIANGQUN H.( 2001) A coursebook for English – Chineese Translation. Shangai: Shangai Education Press. 
NIDA, E. A. (1964). Toward a Science of Translating: With Special Reference to Principles and Procedures Involved in Bible Translating. Leiden: E. J. Brill.
OLAHAN, M. and SALAMA, C.(2011) Translating Science. The Translator Special Issue: Science in Translation, 17 (2), 179-188.
OLOHAN, M. & BAKER, M. (2000) Reporting that in Translated English: Evidence for Subconscious Processes of Explicitation? Across Languages and Cultures 1 (2),141–158.
ØVERAS, L. (1998) In search of the third code: An investigation of norms in literary translation. Meta, 43(4), 557–570.
PAPAI, V. (2004 )Explicitation: A Universal of Translated Text? In A. MAURANEN, A. &  P KUJAMÄKİ (eds.), Translation Universals. Do They Exist? Amsterdam & Philadelphia: John Benjamins, pp.143-164.
PUURTINEN, T. 2004. Explicitation of Clausal Relations: A Corpus-Based Analysis of Clause Connectives in Translatedand Non-Translated Finnish Children’s Literature. In A. MAURANEN, &,P. KUJAMÄKİ (eds.) Translation Universals. Do they exist? Amsterdam& Philadelphia: John Benjamins, pp.165-176.
PYM, A. (2005) Explaining  Explicitation. In K. KAROLY and A. FORIS (eds.) New Trends in Translation Studies. In Honor of Kinga Klaudy, Budapest: Akademia Kiado, pp.29-43.
REISS, K. (1981/2000) Type, Kind and Individuality of a Text: Decision- making in translation (S. KINTON, Trans.) In L. VENUTI (ed.), The Translation Studies Reader, London and New York: Routledge, pp.160-172.
SEGUINOT, C. (1988) Pragmatics and Explicitation Hypothesis. Meta, 1(2), 106-113.
VINAY, J.-P., & DARBELNET, J. ([1958/1995]2000). A Methodology for Translation (J. C. SAGER & M.-J. HAMEL, Trans.). In L. VENUTI (ed.), The Translation Studies Reader, London and New York: Routledge, pp.84-93.
XU, J. (2005) A brief history of science translation in China. Meta, 50 (3), 1010-1021.