Çıkış Giriş

ÖZET

Mahdum Kulı, klasik Türkmen edebiyatının önemli şahsiyetlerinden biri olarak kabul edilir. Günümüze kalan eserlerinden şairin kuvvetli ve sanatkâr dili vasıtasıyla Türkmen edebiyatının inkişafında büyük rol oynadığını gösterir. Şiirlerini halk dilinde, Türkmen Türkçesinde yazmıştır. Çağdaş Türkmen Türkçesinin XVIII. yüzyılda temellerini atan şairlerin başında gelir. Çağdaş Türkmen Türkçesinin şekillenmeye başladığı bu dönemin ses bilgisi özelliklerinin tespitinde Mahdum Kulı Divanı büyük bir önem taşımaktadır. Bu çalışmada, Mahdum Kulı Divanı’nın Türkmenistan Milli El yazmalar Enstitüsünde bulunan 400-E kayıt numaralı nüshasının imla ve ses bilgisi özellikleri incelenmiştir. Bu çalışmayla XVIII. yüzyıl Türkmen Türkçesinin imla ve ses bilgisi özellikleri ortaya çıkmış olacaktır..

ANAHTAR SÖZCÜKLER
Mahdum Kulı, Mahdum Kulı Divanı, İmla, Ses bilgisi

ABSTRACT
Makhdumquli is known as one of the most important figure of Turkmen literature. His works that has survived proves that he played a major role in creation of Turkmen Literature by his strong and artisanal language. His poems are written in vulgar tongue, Turkmen Turkish. He is one of the first poetries who generated Contemporary Turkmen Turkish in XVIII. century. In this term when Contemporary Turkmen Turkish took shape, his work, Makhdumquli’s Divan played an important role in determining the phonology features. In this work, orthography and phonologic features of Makhdumquli’s Divan registration number 400-E copy in Turkmenistan's National Institute of Manuscripts is studied. This study will reveal the XVIII. Century Turkmen Turkish’s orthography and phonology features.

KEY WORDS
Makhdumquli, Makhdumquli’s Divan, Orthography, Phonology.

KAYNAKLAR / BIBLIOGRAPHY

AŞIROV A. (1995) Magtımgulınıñ Golyazmalarını Izarlap. Aşgabat: Ilım.
ATALAY B. (1999) Divanü Lûgat-it Tercümesi I-II-III-IV. 4. baskı, Ankara: TDK yay.
BAZIN L. (1988) Türkmence. Çev. Efrasiyap GEMALMAZ, Erzurum: AÜ Fen-Edebiyat Fakültesi yay.
BEKEN S. (1969) Osmanlı Paleografyası II. Ankara: AÜ DTCF yay.
CAFEROĞLU A. (1968) Eski Uygur Türkçesi Sözlüğü, İstanbul: TDK yay.
ECKMANN J. (1988) Çağatayca El Kitabı. Çev. Günay KARAAĞAÇ, İstanbul: İÜ Edebiyat Fakültesi Yay.
ERASLAN K. (1970) “Doğu Türkçesinde Ek Uyumsuzluğuna Dair”, İstanbul Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, C. XVIII, 113-121.
ERGİN M. (1990) Türk Dil Bilgisi. 19. baskı, İstanbul: Bayrak Yay.
HACIEMİNOĞLU N. (2000)   Kutb’un Husrev ü Şirin’i ve Dil Hususiyetleri. Ankara: TDK Yay.
HAMZAYEV M. Ya. (1962) Türkmen Diliniñ Sözlügi. Aşgabat:  Türkmenistan SSR Ilımlar Akademiyasınıñ Neşiryatı. 
HIDIROV M. N. (1959) “Magtımgulı Pıragınıñ Dili”. Magtımgulı, Beyik Şahırıñ 225 Yıllıgına Bagışlanan Makalalar Yıgındısı içinde, ss 116-177, Aşgabat. 
HUDAYGULIYEV M. (1992) Häzirki Zaman  Türkmen Dili Fonetika. Aşgabat.
KORKMAZ Z. (1973) Sadru’d-dîn Şeyhoğlu Marzubân-name Tercümesi İnceleme-Metin-Sözlük-Tıpkıbasım. Ankara: DTCF yay.
KORKMAZ Z. (1995) “Kâşgarlı Mahmud ve Oğuz Türkçesi”.  Türk Dili Üzerine Araştırmalar içinde ss. 241-253, Ankara: TDK yay.  
KORKMAZ Z. (2007) Gramer Terimleri Sözlüğü.  Ankara: TDK yay.
MANSUROĞLU M. (1998)       “Eski Osmanlıca”. Tarihî Türk Şiveleri, Ankara: TKAE yay., s. 247-276, 
NURALIYEV D. (1960) “Magtımgulınıñ Neberesi ve Şahırıñ Durmuşı”. Magtımgulı, Şahırıñ Ö.rüne ve Dörediciligine Degişli Makalalar Yıgındısı içinde ss. 370-377, Aşgabat: Türkmenistan Dövlet Neşiryatı.
NURALIYEV D. (1998) “Macar Şark Şinas Vambery ve Mahtumkulu”. Türk Lehçeleri ve Edebiyatı Dergisi, 18, 54-62, Ankara: AÜ TÖMER yay. 
ÖZYETGİN A. M. (2001) Ebu Hayyân Kitabu’l-İdrak li Lisani’l-Etrâk Fiil : Tarihî-Karşılaştırmalı Bir Gramer ve Sözlük Denemesi. Ankara: KÖKSAV yay. 
SARIYEV, B., GÜDER, N. (1998a) Türkmencenin Grameri I Fonetika : Ses Bilgisi. Ankara: Mahtumkulu Yayın Birliği. 
SARIYEV, B., GÜDER, N. (1998b) Türkmencenin Grameri II Morfologiya: Şekil Bilgisi. Ankara: Mahtumkulu Yayın Birliği. 
TİMURTAŞ F. K. (1981) Eski Türkiye Türkçesi XV. Yüzyıl, Gramer-Metin-Sözlük. İstanbul: İÜ Edebiyat Fakültesi yay.   
YILMAZ, H. (2005) Mahdum Kulı Divanı (İnceleme-Metin-Dizin), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora tezi, Ankara XIII+963 s.  
YILMAZ, H. (2006) Mahdum Kulı’nın Divanının Nüshaları ve Türkmenbaşı Millî Elyazmaları Enstitüsü 400-E Numarada Kayıtlı A Nüshasında Bulunmayan Şiirleri. Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, Cilt 3, Sayı 2 (Haziran 2006), 86-156. http://mtad.humanity.ankara.edu.tr/makale.php?id=122