ÖZET
Sanatta yenilik kavramı sanatçının bilişselliğinde meydana gelen dinamik bir süreçtir. Bu nedenle sanat eserinde yeni olanın ortaya konması, bilişsel süreçlerin araştırılmasını gerektirir. Modern Türk şiiri, şairin bilişselliğinin şiirine yansıması bakımından dikkat çekici örnekler içerir. Modern şiirimizde bir dönüm noktası sayılan İkinci Yeni’nin öncü şairi Cemal Süreya, modernizmin yeni dünya algısının dilini, şiirin estetik düzleminde yeniden kurar. 1950’lere gelene dek kültüre ait değer alanlarıyla kodlanan şiir, İkinci Yeni ve Cemal Süreya’nın şiiri ile birlikte öznel deneyimlerin, varoluşsal sorgulamaların ve cisimleşen bilişselliğin kodları ile yazılmaya başlanır. Cemal Süreya’nın şiiri bu bağlamda modern şiirden modernist şiire doğru yaşanan dönüşümün bilişsel kodlarını içerir. Bilişsel yaklaşım, şiirsel metnin anlamlandırılmasında bilişsel süreçlere odaklanarak, Türk şiirinde meydana gelen algı değişiminin bilişsel kodlarının okunması için verimli bir zemin sunar. Cemal Süreya’nın ‘Gül’ başlıklı şiiri, ideal - sevgiliden birey - sevgiliye geçişi yansıtırken, şairin ve okurun yeni bir gerçeklikle, yeni bir bilişsel çerçeve ile karşı karşıya bulunduğunu gösterir. ‘Önceleyin’ adlı şiir, soyut duyguların fiziksel gösterimi sayesinde cisimleşen bilişselliğe kapı aralar. Son olarak ‘Dalga’ şiiri, çağrışım değeri zengin imgesel yapılarıyla, Gerçeküstücü şiiri andıran bir sanatsal gerçeklik boyutu yaratır. 

ANAHTAR SÖZCÜKLER
Bilişsel edebiyat, Türk şiiri, Cemal Süreya, Yeni, Gül, Önceleyin, Dalga.

ABSTRACT
Artistic novelty is a dynamic process that occurs in the artist’s cognition. Therefore, the  illustration of the original in art requires a careful examination of the cognitive processes in the work of art. Modern Turkish poetry provides considerable examples in terms of originality in the poet’s mind. Cemal Süreya, as the leading poet of the Second New poetry, recreated the language of modernist worldview within the Turkish poetic discourse. Turkish poetry, which had been created with culture-specific codes, began to witness a profound shift that shaped the poetic discourse with a newly discovered subjective expression, existential suspicion and embodied cognition. Cemal Süreya’s poetry can be interpreted as a reflection of this progression from modern towards a modernist poetic language. Cognitive poetics provides a relevant framework in understanding the cognitive codes of his poetry, by focusing on cognitive processes of his poetic discourse. His poem Gül (The Rose) reflects a transition from the ideal beloved to a realistic lover and shows evidence for new conceptual worlds in poet’s  consciousness. Önceleyin (At Once) allows an original perception of embodied cognition, by illustrating abstract emotions through physicality of objects. Finally, Dalga (Wave) creates a poetry with surreal elements, by employing metaphoric structures that are rich in their associative meanings.

KEY WORDS
Cognitive poetics, Turkish poetry, Cemal Süreya, new (Yeni) The Rose (Gül), At Once (Önceleyin), Wave (Dalga).

KAYNAKLAR/BIBLIOGRAPHY

ARMAĞAN Yalçın (2007) Türk Şiirinde Modernizm, Bilkent Üniversitesi, Ekonomi ve Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Doktora Tezi.
AYHAN Bâki T. (2013) Rind ve Bohem: Aynı Karede Üst Üste Çekilmiş İki Fotoğraf, Rind: Edebiyat Kitabı, İnceleme-Araştırma 12, Yay. Yön.: Tuğrul TANYOL, İstanbul: Mühür Kitaplığı, 23-25.
BEYATLI Yahya Kemâl (1963) Kendi Gök Kubbemiz, İstanbul:İstanbul Fetih Cemiyeti.
CANSEVER E. (2013) Dirty August. (J. C. TILLINGHAST, & R. TIllINGHAST, Trans.) Talisman House, Publishers LLC.
CEMAL SÜREYA (1995) Yürek ki Paramparça, Der. ve Haz. E. CANBER. İstanbul: YKY.
CEMAL SÜREYA (2011) Şapkam Dolu Çiçekle ve Şiir Üzerine Yazılar, Toplu Yazılar I, İstanbul: YKY Yayınları.
CEMAL SÜREYA (2013) Güvercin Curnatası, Konuşmalar, Soruşturma Yanıtları, İstanbul: YKY.
CEMAL SÜREYA (2014) Sevda Sözleri, İstanbul: YKY.
CENGİZ M. (2012) Cemal Süreya, İkinci Yeni Bilincinin Kurucu Gücü, İstanbul: Şiirden Yayıncılık.
DOĞAN M. (2007) Cemal Süreya'nın Şiiri. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
ERDEM Melek (2003) Türkmen Türkçesinde Metaforlar. Ankara: KÖKSAV Tengrim Türklük Bilgisi Araştırmaları Dizisi: 6.
ERDOST M. (1956) “Soyut”. Pazar Postası, 19. 6 Mayıs.
FREEMAN M. H. (2000) Poetry and the scope of metaphor: Toward a cognitive theory of literature, Metaphor and Metonymy at the Crossroads: A Cognitive Perspective (2000). Ed. Antonio BARCELONA, Berlin and New York: Mouton de Gruyter, 253-81.
GAVINS J., & Steen, G. (Eds.) (2003) Cognitive Poetics in Practice. London: Routledge.
GIBBS R. W. (1999) The Poetics of Mind: Figurative Thought, Language, and Understanding. Cambridge:Cambridge University Press.
HALMAN T. S. (2009) A Millennium Of Turkish Literature (A Concise History), Ed. by Jayne L. WARNER, Second ed., Ankara: Ministry of Culture and Tourism Publications.
HIZLAN D. (2013) “Rind ve Yahya Kemal Beyatlı”, Rind: Edebiyat Kitabı, İnceleme-Araştırma 12, Yay. Yön.: Tuğrul TANYOL, İstanbul: Mühür Kitaplığı, 6-10.
İPEK S. (2008) Cemal Süreya: Kırlangıç Şair, Hece , 12 (136), 43-45.
JOHNSON M. (1990) The Body in the Mind: The Bodily Basis of Meaning, Imagination and Reason. Chicago: University of Chicago Press.
KAHRAMAN H. B. (1998) Modern Şair Yahya Kemal Niçin Modernist Olamadı, Hürriyet Gösteri, 203, 44-46.
KAPLAN M. (2010, Eylül) Şiir Tahlilleri 1, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e, İstanbul: Dergâh Yayınları.
KARAKAYA A. (2010) A Poet's Life is included in his Poetry: Cemal Süreya and the Politics of Poetry. Doctoral Dissertation, Indiana University, Bloomington, Department of Central Eurasian Studies.
KOÇAK, O. (2003) Our Master, the Novice": On the Catastrophic Births of Modern Turkish Poetry, The South Atlantic Quarterly , 102 (2/3), 567-598.
KOÇAK O. (1990) Melih Cevdet: İkinci Yeniden Sonra. Defter , 14, 20-36.
KÖVECSES Z. (2000) Metaphor and Emotion: Language, Culture, and Body in Human Feeling. Cambridge: Cambridge University Press.
KURNAZ C. (2000) A View on Turkish Literature of The Ottoman Period in Terms of Commons of Folk and Divan Literatures, C. IV, : Yeni Türkiye Publications, (2000), 185-198. In K. ÇİÇEK, E. KURAN, & G. EREN, The Great Ottoman-Turkish Civilisation (Vol. IV, 185-198). Ankara: Yeni Türkiye.
LAKOFF, G., & Johnson, M. (1980) Metaphors We Live By. University of Chicago Press.
MESSO, G. (2009) İkinci Yeni: The Turkish Avant-Garde, Ed. and Trans. George Messo, Exeter: Shearseman Books.
ÖNAL M. (1998) Yeni Türk Edebiyatında Terimleşme ve Tematik Yapı Meselesine Dâir Düşünceler, Prof. Dr. Dursun Yıldırım Armağanı, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Matbaası, 271-279.
ÖZGÜL M. Kayahan (2006) Divan Yolu’ndan Pera’ya Selametle, Modern Türk Şiirine Doğru, 1. Basım, Hece Yayınları, İstanbul.
PLATO, The Dialogues of Plato, Trans. into English,with analyses and introductions, by B. JOWETT, M.A., in Five Volumes, Vol. I, 3rd Ed., Oxford University Press.
SALİHOĞLU M. (1974)) Eleştiri/Şiirimizin Paganinisi, Yeni Ortam, Nisan 17, 576.
STEVENS W. (1957) Opus Posthumous: Poems, Plays, Prose. (S. F. Morse, Ed.) New York: Knopf.
Stockwell P. (2002) Cognitive Poetics. An Introduction. London: Routledge.
TANPINAR Ahmet Hamdi (1997) 19. Asır Türk Edebiyatı Tarihi, İstanbul: Çağlayan Kitabevi.
TANPINAR Ahmet Hamdi (1969) Edebiyat Üzerine Makaleler, İstanbul: Dergâh Yayınları.
TUNÇ G. (2012) Yahya Kemal’in Rindlerin Ölümü Şiirinin Biçimcilik Kuramı Açısından Analizi, Turkish Studies, International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic,Volume 7/1, Winter 2012, 2017-2024.
TSUR R. (2008) Toward a Theory of Cognitive Poetics, 2nd, expanded and updated ed., Brighton; Portland: Sussex Academic Press.
TY Michelle (2010) On the Cognitive Turn in Literary Studies, Qui Parle: Critical Humanities and Social Sciences, Vol. 19, No 1, Fall/Winter, 205-219.
WILLAM J. M. (2012) Cognitive Poetics and Common Ground in a Multicultural Context: The Poetry of Zehra Çirak, The German Quarterly, 85 (2), 173-192.
YAVUZ, M. H. (2009) Secularism and Muslim Democracy in Turkey, New York: Cambridge University Press.
YAVUZ H. (2012) Portreler Galerisi. (Television, Interview).