Çıkış Giriş

ÖZET
Orta Asya folklorunda, özellikle de Özbek halkının sözlü geleneğinde özel bir yere sahip olan “Köroğlu” destanı Horezm Bölgesi başta olmak üzere büyük bir yaygınlık kazanmıştır. Köroğlu destanının “boyları” Özbekler arasında birbirinden oldukça ayrılan iki varyant halinde yaygınlaşmıştır.  Köroğlu’nun Harezm varyantları Destanın ilk varyantlarını oluştururken diğer topraklardaki yayılmış olan biçimleri diğer varyantı oluşturur. Köroğlu destanının Harezm bölgesinde yaygınlaşmış varyantlarının sayısı bugün yirmi dördü bulmaktadır ve bunlardan bugüne kadar ancak on sekizi kaydedilebilmiştir. Diğer bölgelerdeki Köroğlu varyantlarının sayısı Köroğlu destanının kendisine göre 40 destandan oluşmaktadır.  Özbekler arasında yayılmış olan Köroğlu destanlarının sayısı 100’ü geçmektedir.  Bu makalede Özbeklerde Köroğlu destanının elyazmaları karşılaştırılarak dünya halklarının manevi gelişiminde kahramanlık destanının rolü ve önemi ortaya konulmaktadır. 

ANAHTAR SÖZCÜKLER
Destan, gelenek, varyant, Köroğlu (Gorogly) boyları, elyazması varyantları, litografil varyant, destan okulu.

ABSTRACT
Epos “Gorogly” which plays particular role in the folklore of Central Asian people, especially in oral literary works of Uzbek people, is widely spread in Khorezm region. “Gorogly” dastans consist of two different versions. The first version includes includes the dastans from other regions. The general number of “Gorogly” dastans in Khorezm is twenty four. From which eighteen dastans have been written up to present. When speking about the number of dastans “Gorogly”, we remember the wise saying “Gorogly – forty dastans”. In fact the number of dastans which are spread among Uzbeks over hundred. This article is devoted to brightening and development of spiritual ideology of people of the world.     

KEYWORDS
Dastan, tradition, version, variant, “Gorogly” circle, manuscriptial variant, lithographic variant, dastan school.

Библиография

АЙИМБЕТОВ К. (1988) Халық даналығы, Нөкис: «Қарақалпақстан».
VAMBERY H. (1867) Ćagataische Sprachstudien, Leipzig.
ЗАРИФОВ Х.Т. (1970) Вопросы узбекского советского фольклора, Ташкент: Издательство «Фан», 240.
КАРИМОВ И. (2000) Наша цель – независимость и процветание родины, свобода и благополучие народа. Ташкент: Издательство «Узбекистан», 78.
МИРЗАЕВ Т. (1979) Эпический репертуар народных бахши, Ташкент: Издательство «Фан», 132-133.
РУЗИМБАЕВ С. (1984) Народные дастаны и творчество халфа. Литературное наследие, 2, 9-13.
РУЗИМБАЕВ С. (1985) Хорезмские дастаны, Ташкент: Издательство «Фан», 134.
РУЗИМБАЕВ С. (1990) Специфика, типология и поэтика хорезмских дастанов, Ташкент: Издательство «Фан», 138.
САИДОВ М. (1969) Художественное мастерство в узбекской дастанной школе, Ташкент: Издательство «Фан», 139.
САМОЙЛОВИЧ А.Н. (1909) Краткий отчет о поездке в Ташкент и Бухару и в Хивинское ханство в 1908 году. Известия русского комитета для изучения Средней и Восточной Азии в историческом, лингвистическом и этнографическом отношениях, Санкт-Петербург.

KAYNAKLAR / BIBLIOGRAPHY

AYİMBETOV K. (1988) Xalıq danalığı, Nökis: “Qaraqalpaqstan”.
VAMBERY H. (1867) Ćagataische Sprachstudien,Leipzig.
ZARİFOV Х.Т. (1970) Voprosı uzbekskogo sovetskogo fol’klora, Taşkent: İzdatel’stvo “Fan”.
KARİMOV İ. (2000) Naşa tsel’- nezavisimost’ i protsvetaniye rodinı, svoboda i blagopoluçiye naroda, Taşkent: İzdatel’stvo “Uzbekistan”.
MİRZAYEV T. (1979) Epiçeskiy repertuar narodnıx baxşi, Taşkent: İzdatel’stvo “Fan”
RUZİMBAYEV S. (1984) Narodnıye dastanı i tvorçestvo xalfa. Literaturnoye naslediye, 2, 9-13.
RUZİMBAYEV S. (1985) Xorezmskiye dastanı, Taşkent: İzdatel’stvo “Fan”.
RUZİMBAYEV S. (1990) Spetsifika, tipologiya i poetika xorezmskix dastanov, Taşkent. İzdatel’stvo “Fan”.
SAİDOV M. (1969) Xudojestvennoye masterstvo v uzbekskoy dastannoy şkole, Taşkent: İzdatel’stvo “Fan”.
SAMOYLOVİÇ A. N. (1909) Kratkiy otçyot o poyezdke v Taşkent i Buharu i v Xivinskoye xanstvo v 1908 godu. İzvestiya russkogo komiteta dlya izuçeniya Sredney i Vostoçnoy Azii v istoriçeskom, lingvistiçeskom i etnografiçeskom otnoşeniyah, Sankt-Peterburg.