Çıkış Giriş

ÖZET
Duygu ve düşüncelerin aktarılmasında çok önemli bir rol oynayan mektup, iletişimin günümüzdeki kadar hızlı olmadığı zamanlarda insanoğlunun iletişim ihtiyacını karşılamak üzere icat ettiği en önemli araç olmuştur. Bu iletişim aracını diğerlerinden ayıran yanı yazılı olmasıdır.
Eski Türkçenin yazılı külliyatı içinde mektupların da bulunması bu yazılı iletişim şeklinin eskiliği yanında Türk kültüründe yazı yazma geleneğinin yaygınlığını ve halk arasında da yazı yazma kültürünün varlığını göstermesi bakımından önem taşır. Maniheist ve Budist çevreye ait metinler arasındaki mektuplar dışında, İslami dönem Türk kültürünün en önemli eserlerinden Kutadgu Bilig’de de yer alan mektuplar birbirini takip eden fakat inanç farklarının ortaya çıkardığı nüanslarla ayrılan bir geleneğin izlerini göstermektedir. Kutadgu Bilig’deki mektuplar kurgusal ve manzum olmalarına rağmen Eski Türk mektup geleneğinin yeni oluşan İslami anlayışla çizilen hatlarını taşımaktadır.
Eski Türk mektup geleneğinin sıradan halk tarafını temsil eden Eski Uygur dönemi mektupları kısmen incelenmiştir. Bu geleneğin diplomatik ve resmi tarafı ise Kutadgu Bilig’deki mektuplarda yer bulmuştur. Bu mektuplarda yer alan üslubun ortaya çıkarılması çerçevede boş kalan parçanın tamamlanmasına yardımcı olacaktır.

ANAHTAR SÖZCÜKLER
Mektup, Kutadgu Bilig, Eski Türkçe Mektuplar, Karahanlı Türkçesi.

ABSTRACT
Letters which have played a very important role in the transfer of feelings and thoughts is the most important tool especially when the communication was not fast enough to meet the human needs. The most significant feature of that communication instrument is that it is being written. The presence of the letters in the written corpus of the old Turkish culture proves the antiquity of this form of written communication and the extent of the tradition of writing in Turkish culture. This is evidence of the existence in the public culture of writing. Apart from the letters of Manichaean and Buddhist circles, there are other letters in Kutadgu Bilig which is the most important works of Islamic Turkish culture. These letters revealed differences in belief, but shows traces of a tradition devoted to nuances of faith.

KEY WORDS
Letter, Kutadgu Bilig, Old Turkish Letters, Kharakhanid Turkish.

KAYNAKLAR / BIBLIOGRAPHY

ARAT Reşit Rahmeti (1991) Kutadgu Bilig I Metin, 3. baskı, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
ARAT Reşit Rahmeti (1979) Kutadgu Bilig III Dizin, Hazırlayanlar: O.F. Sertkaya, N. Yüce, K. Eraslan, İstanbul: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları.
ARAT Reşit Rahmeti(1994) Kutadgu Bilig II Çeviri, 6. baskı,  Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
DANKOFF R. (1983) Wisdom of Royal Glory(Kutadgu Bilig), Chicago and London:  The University of Chicago Press.
GABAIN Von Annemarie (1938) “Briefeder Uigurischen Hüen-tsang Biographie”, Sitzungsberichteder Preussischen Akademie der Wissenschaften, ss. 371-415, phil.-hist., Klasse.
GENÇ Reşat (1997) Kaşgarlı Mahmud’a Göre XI. Yüzyılda Türk Dünyası, Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları.
GENÇ Reşat (2002) Karahanlı Devlet Teşkilatı, TTK Yayınları.: Ankara.
GOLDEN Peter B. (2002) Türk Halkları Tarihine Giriş, Çeviren: Osman Karatay, Ankara: Karam Yayınları.
GÖKYAY O. Ş. (1974) Tanzimat Dönemine Değin Mektup, Türk Dili, Mektup Özel Sayısı, Sayı : 274, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
HAMILTON James (1986) Manuscrits Ouigours Du IX.-X Siecle De Touen-Houang, Tome I, Paris: Peeters france.
HAMILTON James (1986) Manuscrits Ouigours Du IX.-X Siecle De Touen-Houang, Tome II, Paris: Peeters france.
KUTLUK İbrahim (1974) Münşeatlar ve Günümüze Dek Gelen Mektup Betikleri Üzerine, Türk Dili, Mektup Özel Sayısı, Sayı : 274, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
TÜRK DİLİ DERGİSİ (1974) Mektup Özel Sayısı, Sayı :274, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
MERÇİL Erdoğan (2000) Müslüman-Türk Devletleri Tarihi, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
ÖZYETGİN A. Melek (1996) Altın Ordu, Kırım Ve Kazan Sahasına Ait Yarlık ve Bitiklerin Dil Ve Üslup İncelemesi, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
RADLOFF, W. (1928) Uigurische Sprachdenkmӓler, Materialien nach dem Tode des Verfassers mit Ergӓnzungen von S. Malov herausgegeben, / (Pamyatniki uygurskogo yazıka), materialı izdannıe posle smerti avtora s dopolneniyami S. E. Malova, Akademiya Nauk SSSR, Leningrad, VIII+305.
SERTKAYA Ayşegül (1999)  “Uigurische Sprachdenkmӓler'den beş mektup”, TDAY-Belleten 1996, Ankara. 
SERTKAYA Osman Fikri (2011), “Eski Uygur Mektupları Üzerine”, Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, Cilt 44, Sayı 44, İstanbul.
TEKİN Talat (2004) Makaleler II, Ankara: Öncü Kitap.
TEKİN Talat (2004) “İpek Yolundan Bin Yıllık Türkçe Mektuplar”, Makaleler II, Ankara: Öncü Kitap.
TEZCAN Semih, Peter ZIEME (1971) “Uigurische Brieffragmente”, Studia Turcica, ss. 451-460, Budapest.