Çıkış Giriş

ÖZET
Bu yazı primordial bir bakış açısı ile Buryatya’da ulusal yazı dilinin inşası ve millî kimlik sorununa kritik bir açıdan bakmaktadır. Dil, tıpkı (vatan, ortak ata ve kan bağı) gibi primordial bir kriter olarak elitlerce ulusal aidiyetin oluşturulması yolunda farklı amaçlarda kullanılabilir.  Diğer taraftan dil oldukça fenomolojik bir olgudur. Yani, yerel diyalektlerde tıpkı farklı dillerde olduğu gibi guruplar arasında sınırlar oluşturan primordial aidiyetleri belirler. Yazı dilinin temelini oluşturan diyalekt seçimi aynı zamanda primordial aidiyetinde sınırlarını belirlemektedir. Bu yüzden yeni yazı dilinin inşası için diyalekt seçimi oldukça politik bir konudur. Buryatya’da 20. yy. da başlayan bu politik süreç alfabe tartışmaları ile başlamıştır ve günümüze kadar farklı şekillerde sürmüştür. 20. yy. başlarında eski Moğol alfabesi tüm Moğol halklarının birliğinin sağlanmasında bir araç olarak görülmüştür. Bu fikre göre eski Moğol alfabesi primordial bir birleştirici olarak Moğol birliğini sağlayabilecek bir araçtır. Sovyetler Birliğinin dağılmasından sonra Buryat dilinin rehabilitasyonu çerçevesinde bu fikir akademisyenler ve siyasetçiler tarafından tekrardan taraftar toplamaya başlamıştır. 

ANAHTAR SÖZCÜKLER
Primordializm, kimlik, Buryat, Moğol dünyası, dil politikaları.

ABSTRACT
This article examines the formulation of national literature language and the problem of national identity from primordial perspective. Language, like other primordial criteria (native land, common ancestry or blood relations), may be manipulated by the national elite in order to create national solidarity. On the other hand the language issue is also quite phenomological. This means that local dialects like various languages could constitute primordial affinities, which draw group boundaries. The dialect selected as the bases of the national literature language determines the borders of primordial belonging. For this reason the selection of the dialect for constructing a national literature is quite a political issue. In Buryatia this political debate appeared in the form of the discussion of alphabet at the beginning of the 20th century and has continued to date in different forms. At the beginning of the 20th century the old Mongolian script was perceived as the main device for the preservation of the national unity of all Mongolian peoples. According to this notion it was argued that Mongolian scripts were the means through which the primordial sense of all Mongol unity might have been ensured. After the disintegration of the Soviet Union, this idea has received following from academics and politicians within the context of the rehabilitation of the Buryat language.

KEY WORDS
Primordialism, identity, Buryat, Mongolian world, language politics.

KAYNAKLAR / BIBLIOGRAPHY

ANDERSON B. (1991) Imagined communities. Reflection on the origin and spread of nationalism,   Verso.
ANGAEV S. (2000) “Mongolskiy mir: problema yazıka”,Buryad unen Duherig, 06.04.2000. S 15.
ANTANOV N. (2007) Vseburyatskoy assotsiatsii razvitiya kulturı-16 let (Naş otvet na vızovı XXI veka – intellektualnıy potentsial, predpriimçivost i dalnovidnost), Buryatiya, №24 (3911) 10.02.2007, S 3.
BARTH F. (1969) Ethnic groups and boundaries the social organization of culture difference, Boston: Little Brown.
BASKAKOV N.A. (1969) Osnovnıye protsessı vnutristrukturnogo razvitiya tyurskih finno-ugorskih i mongolskih yazıkov, Moskova: İzdatelstvo Nauka.
BAZAROV B.V, JABAEVA L.B. (2008) Buryatskie natsionalniye demokratı i obşestvenno-politiçeskaya mısl mongolskih naradov v pervoy treti XX veka, Ulan-Ude: İzdanelstvo Buryatskogo nauçnogo tsentra SO RAN.
BAZAROVA V. V. (2007a) “Peredposılki i istoki formirovaniya gosudarstvennoy yazıkovoy politiki Rossii v Buryat-Mongolii v pervıye desyatilyetiya XX veka”, Ethniçeskaya i natsionalnaya politika gosudarstva v Buryatii (XIX-naçalo XXI v.), Ulan-Ude: İzdatelsko-poligrafiçeskiy kompleks FGOY VPO VSGAKİ, S 129-150.
BAZAROVA V. V. (2007b) Natsionalno-gosudarstvenoe stroitelstvo i yazikovaya politika v Buryatii v 1920-1930-e godı, Etniçeskaya i natsionalnaya politika gosudarstva v Buryatii (XIX-naçalo XXI v.), Ulan-Ude: İzdatelsko-poligrafiçeskiy kompleks FGOY VPO VSGAKİ, S 150-199.
ÇİMİNDORJİEV Ş.B. (1996) Bıla li tsivilizatsiya u Buryat?, Ulan-Ude: İzdatelstvo Belig.
ELAEV N.K. (1994) Buryatskaya şkola istoriya, problemi i opıt  natsionalizatsii, Ulan-Ude: İzdatelstvo Buryatskogo Pedinstituta.
GEERTZ C. (1963) Old societies and new states: The quest for modernity in Asia and Africa, New York: Free press of Glencoe, London, Collier-Macmillan.
GELLNERE E. (1983) Nations and nationalism, Oxford: Blackwell.
GROSBY S. (1996) “The inexpugnable tie of primordiality”, (Ed by Hutchinson j, and Smith A.D) Ethnicity, Oxford: Oxford University Press, S 51-57.
JAMTSARANO Ts. (1907a) “Buryatskoye narodniçeskoye dvijeniye i yego kritik”, Sibirskiye voprosı, №7, S 3-10.
JAMTSARANO Ts. (1907b) “Buryatskoye narodniçeskoye dvijeniye i yego kritik”, Sibirskiye voprosı, №22, S  17-20.
JAMTSARANO Ts. (1907c) “Buryatskoye narodniçeskoye dvijeniye i yego kritik”, Sibirskiye voprosı, №24, S 15-20.
JAMTSARANO Ts. (1907d) “Buryatskoye narodniçeskoye dvijeniye i yego kritik”, Sibirskiye voprosı, №25, S 15-21.
LABOV. W. (2012) Dialect diversity in America: The politics of language change, University of Virigina Press. 
SMITH A.D. (1986) The ethnic origins of nations, Basil Blackwell.
ŞAGDAROV L.D. (1965) “Razvitiye Buryatskogo literaturnogo yazika i Sovyetkuyu epohu”, Razvitiye literaturnıh yazıkov narodov Sibiri v sovyetskuyu epohu (Materialı koordinatsionnoy konferentsii, Ulan-Ude, 22-24 avgusta 1963), Ulan-Ude: Buryatskoye Kinijnoye İzdatelstvo, S 36-47.
TEZİÇ M.C. (2012a) «Primordialniy konstruktivizm» kak teoretiko-metodologiçeskaya osnova issledovaniya ethniçeskoy identiçnosti, (Pod redakstiey Prof. Boronoeva A.O) Sovremennaya sotsiologiçeskaya metodologiya – ot teorii k praktike. Sbornik nauçnıh statey po itiogam II Ejegodnoy  sotsiologiçeskoy şkolı, St. Petersburg, S 261-271.
TEZİÇ M.C. (2012b) «Primordialniy konstruktivizm» teoritiko-metodologiçeskoy issledivaniye formirovaniye etnos, Materialı nauçno-proktiçeskoy konferentsii VII Kovalevskiye çiteniye – 15-16 noyaber 2012, St. Petersburg, S 653-656.
TEZİÇ M.C. (2013) “YazIkovaya politika i ee rol v formirovanii stroitelstva natsii v Buryatskoy ASSR (1923-1938)”, Obshestvo sereda razvitiye, .№.2, S 131-134. 
TİŞKOV V.A. (2003) Rekviyem po etnosu: issledovaniya po sotsialno-kulturnoy antropologii, Moskova: Nauka.
TSBENOVA B.B. (2004) “Dorevelyutsionnaya istografiya yazıkovogo stroitelstva v Buryatii v naçale XX veka”, İssledovaniya molodıh uçenıh mejvuzovskiy sbornik statey, Vıpusk VII. Ulan-Ude: İzdatelstvo-poligrafiçeskiy kompleks GOU VSGAKI, S 34-39.
VAN DEN BERGHE P.L. (1987) The ethnic phenomenon, Greenwood Publishing Group.
«Yazık moy» Buryat-mongolskiy yazık v zerkale obşemongolskogo yazika, kak bestsennoye dostoyaniye çeloveçestva. (2000). Buryad Unen Duherig, №2 (10), S 4.