Çıkış Giriş

ÖZET
Varoluşsal bir sorun olarak intihar tıp, felsefe, psikoloji, edebiyat ve ilahiyatın önemli meselelerinden biridir. Onu anlama çabası çok sayıda çalışmaya konu olmuş ve daha ziyade bireysel-toplumsal verilerin bir araya getirildiği bir çalışma düzeni çerçevesinde ele alınmıştır. Burada ise, erken Cumhuriyet dönemi İstanbul’unda kendine zarar vermenin toplum, fert ve siyaset üzerinden okunması amaçlanmaktadır. İntihar toplumsal düzenden sorumlu otoriteleri sadece zihinsel değil ahlakî ve toplumsal bir hastalık olduğu için rahatsız etmektedir. 1927 ve 1930’da İstanbul’da intihar vakalarındaki artış Türk kamuoyunu ciddi bir biçimde kaygılandırmıştır. Bunun salgın bir hastalık olduğu düşünüldüğünden konu dönemin yazılı basınında etraflı bir biçimde tartışılmıştır. Özellikle psikiyatrinin toplumu incelemeye en uygun bir müspet bilim dalı olduğunu düşünen Türk psikiyatrları ancak kendilerinin bu hastalığı tedavi edip Cumhuriyet yöneticilerinin istedikleri sağlıklı toplumu kurabileceklerini düşünüyorlardı.

ANAHTAR SÖZCÜKLER
Erken Cumhuriyet döneminde İntihar, İstanbul’da intihar salgını, Türk Psikiyatri İncelemelerinde İntihar, Türk Basınında İntihar.

ABSTRACT
The act of suicide is an existential problem that ranks as one of the major concerns of medicine, philosophy, psychology, literature, and theology. While it has been the subject of countless attempts to understand it, most of these studies have been based on the gathering of individual-societal data. The objective of this work is, rather, to analyze the effects the acts of self-harm carried out in Istanbul during the early Republican period had on the individual, society, and politics. Suicide is of grave concern to those authorities who hold responsibility for societal order, not only in a cognitive sense, but also because it is perceived to be a moral and societal illness. The public became greatly distressed by the increase in cases of suicide in Istanbul during the years spanning 1927 to 1930 and, because it was considered to be a disease of epidemic proportions, suicide became a subject of wide debate in the media. As psychiatrists maintained that psychiatry was the most appropriate science to conduct societal research, they also held that it was only they who could treat this disease so that the healthy society desired by Republican leaders could be established.

KEY WORDS
Suicide in Early Republican İstanbul, suice epidemic in İstanbul, Turkish Pyschiatry and Suicide, İstanbul Press and Suicide Cases.

ARŞİV KAYNAKLARI / ARCHIVES DOCUMENTS

Başbakanlık Osmanlı Arşivi [BOA, İstanbul]   Dahiliye (DH.) (Rakamlar sırasıyla Fonun Dosya ve Gömlek numaralarını gösterir.)
DH. EUM. EMN 98 / 39; DH. EUM. MTK 2 / 10; DH. EUM. MTK 6 / 25; DH. EUM. MTK 34 / 6.
DH. EUM. MTK 74 / 26-27; DH. EUM. THR 101 / 21; DH. EUM. THR 86 / 49.

KAYNAKLAR / BIBLIOGRAPHY

ALVAREZ, A (1992). İntihar Kan Dökücü Tanrı, Ankara: Öteki.
ARI, Kemal (2012) Büyük Mübadele, Türkiye’ye Zorunlu Göç 1923-1925, 6. Basım, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
ARKUN, Nezahat (1978). İntiharın Psikodinamikleri, İstanbul: Edebiyat Fakültesi Yayınları.
İsmail Hakkı (1932) “İntiharlara Karşı”, Mürebbilere, Tecelli Matbaası, İstanbul: Suhulet Kütüpanesi: Semih Lutfu. E-kaynak: http://www.felsefelik.com.
BAYÜLKEM, Faruk (2002) Türkiye’de Psikiyatri, Nöroloji ve Nöroşirurji’nin Tarihi Gelişimi, 4. Baskı,İstanbul.
BONNAFOUS, Max (1927) “İstanbul’da İntihar”, Türk Antropoloji Mecmuası, Teşrinievvel, No. 5: 19-37.
BONNAFOUS, Max (1928) “İstanbul’da İntihar”, Türk Antropoloji Mecmuası. Mart, No. 6: 19-28.
Cemal Zeki (1927) “Genç Kızlar Niçin İntihar Ediyorlar?”, Son Saat, Numara 745, 16 Nisan.
Cemal Zeki (1927) Genç Kız ve Kadınlarda İntihar. İstanbul: Kader Matbaası.
ÇAĞLAYAN, Ayhan (2005) In The Name of Modernity, For The Sake of the Nation”: Madness Psychiatry and Politics from the Ottoman Empire to the Turkish Republic (1500s-1950s). Graduate Programme in Social Anthropology, York University, Toronto, Ontario, June.
DİKER, Mustafa Hayrullah (1928) Yarının Hâkimlerine Tababet-i Adliye ve Ruhiye Dersleri. İstanbul.
DURKHEIM, Emile (2011) İntihar Toplumbilimsel İnceleme, Çev. Özer OZANKAYA, İstanbul: Cem Yayınevi.
ERGİNBAŞ, Vefa (2003) “Lizol, Bıçak ve Tentürdiyot: Cumhuriyetin İlk Yıllarında İntiharlar”, Tarih ve Toplum, Haziran, 234: 13-20.
GÖKAY, Fahreddin Kerim (1926) “Memleketimizde İntihar Salgınına Karşı Ne Yapmalıdır?”, Resimli Ay, Numara 12, Şubat.
GÖKAY, Fahreddin Kerim (1932) Türkiyede İntiharlar Meselesi, İstanbul.
GÖKAY, Fahreddin Kerim (1938) “Türkiyede gazetelerle intihar hadiselerini neşretmeği yasak eden kanunun tesiri üzerinde bir etüd”, Tıb Dünyası, No. 8-124  (Ayrı Baskı).
GÖKAY, Fahreddin Kerim (1939) Ruh Hastalıkları Psychiatrie, İstanbul: Başarı Basımevi.
GÖKAY, Fahreddin Kerim (1950) Hal Tercümesi, İstanbul: İsmail Akgün Matbaası.
GÜÇLÜ, Faruk (2001) İntihar Umutsuzluğun Tırmanışı, Ankara: Sabev.
GÜRPINAR, Hüseyin Rahmi (1945) Ölüm Bir Kurtuluş mudur?, İstanbul: Hilmi Kİtabevi.
HIRSCHON, Renée (Der.) (2005) Ege’yi Geçerken 1923 Türk-Yunan Zorunlu Nüfus Mübadelesi, Çev. Ertuğ ALTINAY, Müfide PEKİN, İstanbul: Bilgi Ü Yayınları.
JAMISON, Kay Redfield (2004) Erken Çöken Karanlık İntiharı Anlamak, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
KLEINMAN, Joan, (2003) “Çin’de İntihar ve Toplumsal Acılar”, Haz. Kemal  SAYAR, Kültür ve Ruh Sağlığı. İstanbul: Metis.
MARDİN, Şerif (1991) “Türkiye’de Dinî Sembollerin Dönüşümü Üstüne Bir Not”, Türkiye’de Din ve Siyaset Makaleler 3. İstanbul: İletişim.
Mehmet Said, (1928) “Şantaj İçin İntihar Edenler Ekseriyeti Teşkil Ederler”, Resimli Ay, Şubat, IV: 14-16.
MINOIS, Georges (2008) İntiharın Tarihi İstemli Ölüm Karşısında Batı Toplumu. Ankara: Dost Kitabevi.
SCHULL, Kent F. (2008) “Tutuklu Sayımı: Jön Türklerin Sistematik Bir Şekilde Hapishane İstatistikleri Toplama Çalışmaları ve Bunların 1911-1918 Hapishane Reformu Üzerine Etkileri”, Osmanlı’da Asayiş, Suç ve Ceza 18.-20. Yüzyıllar, Der. Noémi LÉVY-Alexandre TOUMARKINE, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
Son Saat
SONGAR, Ayhan (1981) Çeşitleme, İstanbul: Kubbealtı Neşriyatı.
ŞADAN, İzzeddin (1943) Birsam-ı Saadet, İstanbul: Işık Dizgievi.
TOPRAK, Zafer (2001) “Cumhuriyette Genç Kız ve Kadın İntiharları”, Toplumsal Tarih, Mart, 87: 25-29.
UZMAN, Mazhar Osman (1941a) Tababeti Ruhiye, İstanbul: Kader Basımevi, (Üçüncü Basılış).
UZMAN, Mazhar Osman (1941b) “1941 senesinde Arnavutköy Kızkolejinde”, Konferanslarım (Medikal, Paramedikal) Mekteplerde, kuluplarda, radyoda söylenmiş, İstanbul: Kader Basımevi, 172-182.