Çıkış Giriş

ÖZET
Makalede, çok uluslu Özbekistan topraklarında Rusça-Özbekçe iki dillilik durumlarında, Rusça konuşmada leksikal birimler olarak realemlerin araştırmasıdır. Özbekistan’da realem eğilimi kararlı bir biçimde son derece yüksek bir kullanımla Rusça konuşmada ayırt edici bir özellik olarak karşımıza çıkar ve dil temaslarının bir sonucudur. Makale, realem araştırmalarında izlenen yöntem ve malzemeyi tanımlayıp, realemleri tematik gruplar altında incelemiş, sözcükbirimlerdeki ünlü ve ünsüz dizilişi eğilimi ve hece sayısı gösterilmiştir. Ortaya çıkmıştır ki, realemlerdeki ses zincirleri ünlü ve ünsüzlerin sabit dizilişi ile karakterize olmaktatır, bu durum iki ünsüz ile biten (-CC) ya da iki ünsüz ile başlayan (CC-) grupların azlığı ya da çok sayıda ünlü ya da ünsüzün yığılması durumunun yokluğu ile ilgilidir. Makalede Rus dilinde iletişim sürecinde realemlerdeki fonemlerin gerçekleşmesi ayrıntılı olarak incelenmiş, ayrıca realemlerdeki vurgunun özellikleri de analiz edilmiştir. İncelenen sözcükbirimlerin telaffuzu bir taraftan Rusça, diğer taraftan Özbekçenin etkisi altındadır.

ANAHTAR SÖZCÜKLER
Realem, fonem, ses, ünlü, ünsüz, hece, ikidillilik, girişim (interferenz), vurgu.

ABSTRACT
In the given article aspects of the investigation of realemes as lexical units, which operate in the Russian speech in conditions of the Russian-Uzbek communication in multinational Uzbekistan are analysed. The notion of realeme is characterized by stable high use in Russian speech and is a consequence of the contact languages ​​in the territory of Uzbekistan. The article describes the material and methodology of conducting investigation of realemes. The thematic groups of realemes are analysed; the tendency of sequence of vowels and consonants in lexemes and the number of syllables in them is considered. It is revealed that the sound chains in realemes are characterized by steady sequence of vowels and consonants, that is due to the lack of significant convergence of consonants and vowels and multiplicity of groups ending (-CC) or starting with two consonants (CC-). The implementation of phonemes in realemes in the process of communication in the Russian language is analysed. Here is also discussed the characteristics of stress in realemes. To conclude, pronunciation of analysed lexemes is under influence of phonetic peculiarities of the Russian language on the one hand, and the Uzbek language - on the other.  

KEY WORDS
realeme, phoneme, sound, vowel, consonant, syllable, bilingualism, interference, stress.

Библиография
АСФАНДИЯРОВ И.У. (1991) Восточная лексика в русском языке. Ташкент: Издательство «Фан».
ОЖЕГОВ С.И., Шведова Н.Ю.  (1992) Толковый словарь русского языка. – Москва: Русский язык.
Орфоэпический словарь русского языка: Произношение, ударение, грамматические формы (1989). Москва: Русский язык.
РОЗЕНЦВЕЙГ В.Ю., Уман Л.М. (1991)  Интерференция и грамматическая категория  В: Исследования по структурной типологии. – Москва.
ТРУБЕЦКОЙ Н.С. (1960)  Основы фонологии. Москва: Изд-во иностранной литературы.
ФОМИНА М.И. (1983)  Современный русский язык. Лексикология. Москва: Высшая школа.
ШЕВОРОШКИН В.В. (1969) Звуковые цепи в языках мира. Москва: Наука.

KAYNAKLAR / BIBLIOGRAPHY

ASFANDİYAROV İ. U. (1991) Vostoçnaya leksika v russkom yazıke, Taşkent: İzdatel’svo “Fan”.
FOMİNA M. İ. (1983) Sovremennıy russkiy yazık.Leksikologiya, Moskva: Vısşaya şkola.
OJEGOV S. İ., N. Yu. Şvedova (1992) Tolkovıy slovar’ russkogo yazıka, Moskva: Russkiy yazık.
Orfoepiçeskiy slovar’ russkogo yazıka: Proiznoşeniye, udareniye, grammatiçeskiye formı (1989), Moskva: Russkiy yazık.
ROZENTSVEYG V. Yu., L:M: Uman (1991) İnterferentsiya i grammatiçeskaya kategoriya. İssledovaniya po strukturnoy tipologii, Moskva.
ŞEVOROŞKİN V.V. (1969) Zvukovıye stepi v yazıkah mira, Moskva: Nauka.
TRUBETSKOY N. S. (1960) Osnovı fonologii, Moskva: İzd-vo inostrannoy literaturı.