|
|
| Ana Sayfa | Hakkımızda | Yayın Kurulu | Yayın İlkeleri | Arşiv | Son Sayı | İletişim | |
|
İstanbul’un Fethi ve Yahudiler BAŞKAN, Yahya MTAD 2014,11(3):63-84; DOI: 10.1501/MTAD.11.2014.3.31 E-yayın Tarihi: 15 Aralık 2014 Makale (PDF 515 KB)
| ||
| The Conquest of Istanbul and Jews BAŞKAN, Yahya JMTS 2014,11(3):63-84; DOI: 10.1501/MTAD.11.2014.3.31 Published online: 15 December 2014 Article (PDF 515 KB) |
|||
| ÖZET Fatih Sultan Mehmed’in İstanbul’u almasından sonra burası başşehir yapılmıştır. Sonrasında şehrin imar ve iskânı için Padişah’ın emriyle yoğun bir çalışma başlatılmış, devletin idaresi altındaki vilayetlerden ve yeni alınan topraklardan getirilen ve eli iş tutan insanlar İstanbul’a iskân edilmişlerdir. Bu yerleştirilenler arasında Yahudiler de bulunmaktadır. Yeni alınan Rumeli topraklarından ve Selanik, Edirne, Bursa ve Kefe gibi şehirlerden Yahudiler getirilip İstanbul’un farklı mahallelerine iskân edilmişlerdir. Bu çalışma ile onların iskânları, yerleştirildikleri yerler ve nüfusları dönemin kaynaklarında geçen malumattan hareketle incelenmeye çalışılmıştır.. ANAHTAR SÖZCÜKLER İstanbul’un Fethi, Yahudi Cemaati, Yahudi Cemaati İskânı, Rumeli’deki Yahudiler, Edirne, Bursa, Selanik, Kefe Yahudileri, Karaylar, Hahamlık. ABSTRACT After Mehmet II had conquered Istanbul, the city was declared the capital of Ottoman Empire. After that, for the reconstruction and settlement of the city there begun an intensive work with the order of the Sultan. The people from the provinces and recently conquered lands were settled in Istanbul under the control of the state. Among these settlers, there were also some Jewish citizens. Jews from the newly conquered Rumeli provinces and the cities such as Selanik, Edirne, Bursa, Kefe were directed to different quarters in Istanbul. In this study, the Jewish settlement in Istanbul in this period is studied using the original sources from that period. KEY WORDS The Conquest of İstanbul, Ottoman settlement policy of Jewish communities in Istanbul, Settlement of Jewish dwellers from Edirne, Salonic, Bursa and Kafa and other Anatolian cities to İstanbul, Jewish Rabbinate after the conquest of Constatinopolis, Karaims.
AKYALÇIN D. (2003) The Jewish Community in the Making Of Istanbul Intra Muros: 1453-1520, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Sabancı Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. ANGIOLELLO Giovan Maria (2011) Fatih’in İçoğlanı Anlatıyor Fatih Sultan Mehmet, Çev. P. GÖKPAR, Profil Yayınları, İstanbul. ARSLANTAŞ N. (2013) Türkler ve Yahudiler, Yahudi Tarihçi Eliyahu Kapsali’nin (1483-1555) Seder Eliyahu Zuta İsimli Kroniği Bağlamında Bir İnceleme, İz Yayıncılık, İstanbul. ARSLANTAŞ N. (Neşr.) (2001) Tudelalı Benjamin-Ratisbon’lu Petachia, Ortaçağ’da İki Yahudi Seyyahın Avrupa, Asya ve Afrika Gözlemleri, İstanbul. AYDIN M. (2002)“İstanbul’un Fethinden Önce ve Sonra İstanbul’daki Yahudi Cemaatleri”, Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı 14. AYVERDİ E. H. (1958) Fatih Devri Sonlarında İstanbul Mahalleleri Şehrin İskânı ve Nüfusu, Ankara. BALİ Rıfat “Edirne Yahudileri”, http://www.rifatbali.com/images/stories/dokumanlar/edirne_yahudileri.pdf. BAŞ U. (2002) Ayasofya Vakıfları Tahrir Defteri, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. BETTS R. R. (1956) “Orta ve Güneydoğu Avrupa”, İstanbul’un Sukutu, Terc. Orhan Şaik GÖKYAY, İstanbul Enstitüsü Dergisi II, İstanbul. BEYDİLLİ Kemal (Neşr.) (2003) Bir Yeniçerinin Hatıratı, Tarih ve Tabiat Vakfı, İstanbul. ÇETİN O. (1999) Sicillere Göre Bursa’da İhtida Hareketleri ve Sosyal Sonuçları (1472-1909), TTK Yayınları, Ankara. ÇOLAK H. (2008) Co-Existence And Conflict Between Muslims And Non-Muslims In the 16th Century Ottoman Istanbul, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Bilkent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Ankara. DANKOFF R. - S. A. KAHRAMAN- Y. DAĞLI (Neşr.) (2006) Evliyâ Çelebi Seyâhatnâmesi I, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul. DELEON J. (1997) Balat ve Çevresi (İstanbul’un Fethi ve Haliç Semtleri), Remzi Kitabevi, İstanbul. DEMİRKENT İ. (1997)“Fetih Öncesi Bizans’ın Siyasi Durumu”, I. Uluslararası İstanbul’un Fethi Konferansı, (24-25 Mayıs 1996), İstanbul. DUKAS (1956) Bizans Tarihi, Neşr. Vl. MIRMIROĞLU, İstanbul Matbaası, İstanbul. DÜZDAĞ M. E. (Neşr.) (2009) Ebussuud Efendi Fetvaları, Gonca Yayınevi, İstanbul. EBU’L HAYRI RÛMÎ (1990) Saltuknâme III, Neşr. H. Ş. AKALIN, Ankara. EMECEN F. (2003) İstanbul’un Fethi Olayı ve Meseleleri, Kitabevi Yayınları, İstanbul. EMECEN F. (1997) Unutulmuş Bir Cemaat Manisa Yahudileri, Eren Yayınları, İstanbul. EPSTEIN M. A. (1980) The Ottoman Jewish Communities and Their Role in the Fifteenth and Sixteenth Centuries, Freiburg, Klaus Schwarz Verlag. EYİCE S. – İ. ARDA (Neşr.) (2000) Bertrandon De La Broquière’in Denizaşırı Seyahati, Eren Yayınları, İstanbul. Fatih Mehmet II Vakfiyeleri (1938) Vakıflar Umum Müdürlüğü Neşriyatı, Ankara. GALANTİ A. (1940) Histoire Des Juifs de Turquıe I, Editions Isis, İstanbul. GALANTİ A. (1995) Türkler ve Yahudiler, Gözlem Yayınları, İstanbul. GERLACH Stephan (2007) Türkiye Günlüğü 1573-1576 I, Neşr. K. BEYDİLLİ - T. NOYAN, Kitap Yayınevi, İstanbul. GÖNCÜOĞLU S. F. (2004)“Haliç Yahudileri ve Sinagogları”, Dünü ve Bugünü ile Haliç Sempozyum Bildirileri Kitabı, İstanbul. HACKER J. C. (1982)“Ottoman Policy toward the Jews and Jewish Attitudes toward the Ottomans During the Fifteenth Century”, Christians and Jews in the Ottoman Empire: TheFunctioning of a Plural Society I, Ed. B. BRAUDE-B. LEWIS, Holmes-MeierPublishers, New York. HEYD, W. (2000) Yakın Doğu Ticaret Tarihi, TTK. Basımevi, Ankara. Hüdavendigâr Livâsı Tahrir Defterleri I (1988) Neşr. Ömer L. BARKAN - Enver MERİÇLİ, TTK. Basımevi, Ankara. İbn Batûta Seyahatnamesi I (2004) Neşr. A. S. AYKUT, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul. İBN KEMÂL (1991) Tevârih-i Âl-i Osman VII. Defter, Neşr. Ş. TURAN, TTK Basımevi, Ankara. İNALCIK Halil (1988) “Fatih Sultan Mehmed Tarafından İstanbul’un Yeniden İnşâsı”, Terc. F. UNAN, Samsun Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 3,Aralık. İNALCIK H. (2002)“Foundations of Ottoman-Jewish Cooperation”, Jews, Turks, Ottomans: A Shared History, Fifteenth Through the Twentieth Century, New York. İNALCIK H. (1981)“Osmanlı İdare, Sosyal ve Ekonomik Tarihiyle İlgili Belgeler: Bursa Kadı Sicillerinden Seçmeler”, Belgeler X/14, (1980-1981), Ankara. İNALCIK H. (2010) The Survey Of Istanbul 1455, İş Bankası Yayınları, İstanbul. İstanbul Vakıfları Tahrîr Defteri 953 (1546) Tarihli (1970) Neşr. Ömer L. BARKAN-E. H. AYVERDİ, İstanbul Fetih Cemiyeti Neşriyatı, İstanbul. Jews in Byzantium: Dialectics of Minority and Majority Cultures (2012) Ed. R. BONFIL-O. IRSHAI, G. STROUMSA, R. TALGAM, Leiden Brill. SCHILTBERGER Johannes (1997) Türkler ve Tatarlar Arasında (1394-1427), İletişim Yayınları, İstanbul. KEPECİOĞLU K. (2009) Bursa Kütüğü IV, Bursa Büyükşehir Belediyesi Yayınları, Bursa. KOHEN E. (2007) History of the Byzantine Jews: A Microcosmos in the Thousand Year Empire, University Press of America. KOLÇAK Ö. (2005) Osmanlılarda Bir Küçük Sanayi Örneği: Selanik Çuha Dokumacılığı (1500-1650), Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. Kritovulos Tarihi 1451-1467 (2012) Neşr. A. ÇOKANA, Heyamola Yayınları, İstanbul. LANGE N. (1998) “Hebraism and Hellenism: The Case of Byzantine Jewry”, Poetics Today, Vol. 19, No. 1 (Spring). LEWIS B. (1996) İslam Dünyasında Yahudiler, Çev. B. S. ŞENER, İmge Kitabevi, İstanbul. LOWRY H. (2004) Seyyahların Gözüyle Bursa (1326-1923), Eren Yayınları, İstanbul. MEHMED NEŞRÎ (1995) Kitâb-ı Cihannümâ II, Neşr. M. A. KÖYMEN-F. R. UNAT, TTK Yayınları, Ankara. MERİÇ R. M. (1957)“Birkaç Mühim Arşiv Vesikası”, İstanbul Enstitüsü Dergisi III, İstanbul. NICOL D. M. (2003) Bizans’ın Son Yüzyılları (1261-1453), Çev. B. UMAR, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul. Osmanlı Tarihleri I (1949)“Aşıkpaşaoğlu, Tevârih-i Âl-i Osman”, Neşr. Nihal ATSIZ (ÇİFTÇİOĞLU) Türkiye Yayınevi. OSTROGORSKY G. (1995) Bizans Devleti Tarihi, Neşr. F. IŞILTAN, TTK Basımevi, Ankara. ÖZTÜRK Y. (2000) Osmanlı Hakimiyetinde Kefe (1475-1600), Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara. RÅLAMB Claes (2013) İstanbul’a Bir Yolculuk 1657-1658, Terc. A. AREL, Kitap Yayınevi, İstanbul. PERO TAFUR (2007) Travels and Adventures 1435-1439, Ed. M. LETTS, Gorgias Press. PERTUSI A. (2006)“Nicolo Barbaro, Konstantinopolis Kuşatması Günlük’ü”, İstanbul’un Fethi II, Çev. M. ŞAKİROĞLU, İstanbul Fetih Cemiyeti Yayınları, İstanbul. ROZEN M. (2010) İstanbul Yahudi Cemaatinin Tarihi (1453-1566), Neşr. S. ÇAĞLAYAN, Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul. RUNCIMAN S. (1956) İstanbul’un Sukutu, Terc. O. Ş. GÖKYAY, İstanbul Enstitüsü Dergisi II, İstanbul. RUNCIMAN S. (1999) Konstantinopolis Düştü 29 Mayıs 1453, Çev. D. TÜRKÖMER, Doğan Kitap, İstanbul. Russian Travelers to Costantinople in the Fourteenth and Fifteenth Centuries (1984) Ed. P. MAJESKA, Washington. DE CLAVIJO Ruy Gonzales (2007) Timur Devrinde Kadis’ten Semerkand’a Seyahat, Neşr. Ö. R. DOĞRUL, Kesit Yayınları, İstanbul. SCHWEIGGER Salomon (2004) Sultanlar Kentine Yolculuk 1578-1581, Neşr. T. NOYAN, Kitap Yayınevi, İstanbul. SARI KEMAL (2001) Selâtinnâme, Neşr. N. ÖZTÜRK, TTK. Yayınları, İstanbul. SCHICK İ. C. (1989) “Osmanlılar, Azınlıklar ve Yahudiler”, Tarih ve Toplum, Sayı 29 (Mayıs). SCHNEIDER, A. M. (1952) “XV. Yüzyılda İstanbul’un Nüfusu”, Belleten, XVI/61 (Ocak), Ankara. Seyyahların Aynasında İstanbul (2010) Neşr. Ü. MERİÇ, Albaraka Yayınları, İstanbul. SPERCO W. (1989) Yüzyılın Başında İstanbul, çev. R. KÖYMEN), İstanbul Kütüphanesi, İstanbul. TANINMIŞ V. (2004) Osmanlı Hakimiyetinde Karai Cemaati, (basılmamış yüksek lisans tezi), Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya. The Pilgrimage of Arnold Von Harff (1990) Neşr. M. LETTS, Millwood. TOLEDO P. (1992) Türkiye Seyahati: 16. Yüzyıla Ait Bir Anonim İspanyol Eserine Osmanlı İmparatorluğu’nun Toplumsal Yapısı ve Gelenekleri (basılmamış doktora tezi) Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. TURSUN BEY (1977) Târih-i Ebu’l Feth, Neşr. M. TULUM, Fetih Cemiyeti Yayınları, İstanbul. UZUNÇARŞILI İ. H. (1988) Osmanlı Tarihi I, TTK. Yayınları, Ankara. VEINSTEIN G. (1996) “Fetihten Sonraki Osmanlı Millet Sistemi Üzerine Bazı Düşünceler”, I. Uluslararası İstanbul’un Fethi Konferansı, 24-25 Mayıs. WITTEK P. (1956) “Feth-i Mübin”, İstanbul’un Sukutu, Terc. O. Ş. GÖKYAY, İstanbul Enstitüsü Dergisi II, İstanbul. YALÇIN A. B. (2004)“XV. Yüzyılda Bir İtalyan Gezgin: Cristoforo Buondelmonti ve Konstantinopolis”, İstanbul Üniversitesi 550. Yıl Uluslararası Bizans ve Osmanlı Sempozyumu (XV. Yüzyıl) 30-31 Mayıs 2003, Ed. S. ATASOY, İstanbul. YERASIMOS S. (1988) “Giovan Maria Angiolello ve İstanbul’un Fethinden Sonraki İlk Tasviri”, Tarih ve Toplum, Sayı 58 (Ekim). YERASIMOS S. (2005) “Les Grecs d’Istanbul Après La Conquête Ottomane Le Repeuplement De La Ville Et De Ses Environs (1453-1550)”, Revue des Mondes Musulmans et de la Mediterranee, Numeros 107-110, (Septembre), http://remmm.revues.org/2822. (18.11.2014). YEŞİLDAL M. (2006) Balat’taki Yahudi Kurumlarının Tarihsel Gelişim Süreci, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
|
|||
|
| |||
|
|||
