|
|
| Ana Sayfa | Hakkımızda | Yayın Kurulu | Yayın İlkeleri | Arşiv | Son Sayı | İletişim | |
|
Kırgız Türkçesinde Yansımalı Sözcükler ve Lehçeler Arası Aktarmadaki Önemi BAYTOK, Aysel MTAD 2014,11(3):106-143; DOI: 10.1501/MTAD.11.2014.3.34 E-yayın Tarihi: 15 Aralık 2014 Makale (PDF 696 KB)
| ||
| Onomatopoeic Words in Kirghiz Turkish and The Importance in Transfers Between Dialects BAYTOK, Aysel JMTS 2014,11(3):106-143; DOI: 10.1501/MTAD.11.2014.3.34 Published online: 15 December 2014 Article (PDF 696 KB) |
|||
| ÖZET Yansımalı sözcükler doğadaki canlı ve cansız varlıkların çıkardığı sesleri taklit yoluyla yansıtan; dış görünüşlerini, hareketlerini betimleyen; insanların hissettikleri duyguları dokunma, koklama ve tatma duyuları yoluyla hissettiren kelimelerdir. Yansımalı sözcüklerle ifade ettiği nesne ya da durum arasında doğrudan bir ilişki vardır. Yani gösteren ile gösterilen arasında nedenli bir ilişki söz konusudur. Kırgız Türkçesinde yansımalı sözcükler genellikle “ses yansımalı sözcükler” (tabış tuurandı sözdör) ve “görünüş yansımalı sözcükler” (elestüü sözdör) olarak iki başlık altında ele alınmıştır. Son zamanlarda ise bu sözcükler anlamına göre “ses yansımalı sözcükler”, “görünüş yansımalı sözcükler” ve “sezgi yansımalı sözcükler” (tuyum tuurandı sözdör) olarak üç grup altında değerlendirilmektedir. Yansımalı sözcükler ses, şekil ve anlam bakımından pek çok özelliğe sahiptir. Bu nedenle lehçeler arası aktarmada tam ve doğru bir aktarım için aktarıcı yansımalı sözcüklere özellikle dikkat etmelidir. ANAHTAR SÖZCÜKLER Kırgız Türkçesi, Yansımalı Sözcükler, Ses Yansımalı Sözcük, Görünüş Yansımalı Sözcük, Sezgi Yansımalı Sözcük, Lehçeler Arası Aktarma. ABSTRACT Onomatopoeia is a linguistic term that is used to describe the echoing of the sounds of living and non-living things through phonetic imitation; portray their appearance and movements; and make people’s emotions felt through the senses of touching, smelling and tasting. There exists a direct relationship between the onomatopoeic words and the object or situation that they refer to. In other words, there is a reasonable relation between the indicator and the indicated one. Onomatopoeic words in Kirghiz Turkish can generally be covered under the tittles of “sound and appearance related onomatopoeic words”. Recently, however, these words have been classified according to their meanings as “sound, appearance and perception related onomatopoeic words”. Onomatopoeic words own a great number of properties in terms of sound, form and meaning. That’s why; onomatopoeic words should be taken into consideration for transfers between dialects to provide an exact and accurate transfer. KEY WORDS Kirghiz Turkish, Onomatopoeic Words, Sound Related Onomatopoeic Words, Appearance Related Onomatopoeic Words, Perception Related Onomatopoeic Words, Transfers Between Dialects. KAYNAKLAR / BIBLIOGRAPHY ABDUVALİYEV İ., T. SADIKOV (1997) Azırkı Kırgız Tili, Morfologiya, Bişkek. AKSAN Doğan, Neşe ATABAY, İbrahim KUTLUK, Sevgi ÖZEL (1983) Sözcük Türleri, Ankara: TDK. AKSAN Doğan (2000) Her Yönüyle Dil, Ana Çizgileriyle Dibilim, C. 3, Ankara: TDK. AYDIN Mehmet (2007) Dilbilim El Kitabı, İstanbul: 3F. AYTMATOV Çıŋgız (1982) “Camiyla”, Üç Tomdon Tuġran Çıġarmalar, I. Tom, Frunze. AYTMATOV Cengiz (2001) Cemile-Sultanmurat, çev. Refik ÖZDEK, İstanbul: Ötüken. BANGUOĞLU Tahsin (1990) Türkçenin Grameri, Ankara: TDK. BATURAY Semra (2010) Apophony in Turkish Onomatopoeic Reduplications, Boğaziçi University, M.A. Thesis. DEMİRCAN Ömer (1997) “Türkçede Nedenli Göstergeler: Yansımalarda Anlamlama”, VIII. Uluslar arası Türk Dilbilimi Konferansı Bildirileri, 7-9 Ağustos 1996, yay. Kamile İMER, N. Engin Uzun, Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi. DIYKANOV K. (1990) Kırgız Tilinin Körsötmö Kuraldarı, Almatı. DİLBİLİM Terimleri Sözlüğü (1949) Ankara: TDK. EREN Hasan (1951) “Onometopéelere Ait Notlar”, Türkiyat Mecmuası, C. X, s. 55-58, İstanbul. ERGİN Muharrem (2000) Türk Dil Bilgisi, İstanbul: BAYRAK. GENCAN Tahir Nejat (1947) “Yansımalar Yahut Ses Kelimeler Onomatopeler”, Ergene, S. 4-5, İstanbul. GENCAN Tahir Nejat (1975) Dilbilgisi, Ankara: TDK. GENCAN Tahir Nejat (1979) Dilbilgisi, Ankara: TDK. GUIRAUD Pierre (1999) Anlambilim, La Sémantique, çev. Berke VARDAR, İstanbul: MULTILINGUAL HATİBOĞLU Vecihe (1978) Dilbilgisi Terimleri Sözlüğü, Ankara: DTCF. HENGİRMEN Mehmet (1995) Türkçe Dil Bilgisi, Ankara: ENGİN. KARAHAN Akartürk (2006) “Memlük-Kıpçak Türkçesi Sözvarlığı: Yansıma Fiiller Üzerine Bir İnceleme”, Türklük Bilimi Araştırmaları, S. 20, s. 105-124, Niğde. KIRGIZ Tilinin Grammatikası (1964) Kırgız İlimder Akademiyası Til cana Adabiyat İnstitutu, Frunze. KOCA Ergün (2006) “Tuurandı Sözdördün Tabiyatı: Kırgız cana -Türk Tilinin Materialının Negizinde ( Yansıma Sözcüklerin Tabiatı / Türk ve Kırgız Dilinden Örneklerle)” Bestnik KNU Kırgızskiy Natsionalnıy Universitet im. C. Balasaġına. No: 4, s. 318-322. KOCA Ergün (2007a) “Divanu-Lugat-it-Türk Çıgarmasındagı Tuurandı Sözdörgö Leksiko-Semantikalık Analiz (Divanu Lügat-it-Türk’teki Yansıma Kelimelerin Leksiko-Semantik Analizi)”, Cusup Balasaġın Atındaġı Kırgız Uluttuk Üniversitetiniŋ Carçısı, S:17; http://www.turkoloji.cu.edu.tr/makale (03.10.2013). KOCA Ergün (2007b) “Kırgız-Türk Dillerindeki Yansıma Sözcüklerden Oluşan İkilemeler”, Bişkek Sosyal Bilimler Üniversitesi Kırgız Dili ve Edebiyatı Dergisi 12, Bişkek. KOCA Ergün (2010) “Codex Cumanicus’taki Yansıma Sözcüklerin Leksiko-Semantik (Görev ve Anlam) Bakımdan Tahlili”, Alatoo Academic Studies, V. 5, No. 2, ISSN: 1694-5263. KOCA Ergün (2012a) “Dede Korkut Hikâyelerindeki Yansıma Sözlerin Leksiko-Semantik Analizi”, Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, XII/1, s. 393-408. KOCA Ergün (2012b) “Tabış Tuurandı Sözdör cana Alardın Semantikalık Toptoru (Ses Yansımalı Sözcükler ve Onların Semantik Grupları)”, Alatoo Academic Studies, V. 7, S. 1, ISSN: 1694-5263, s. 181-188. KOCA Ergün (2014a) “Tuurandı Sözdördün Fonetikalık Özgöçölüktörü (Yansıma Sözcüklerin Fonetik Özellikleri)”, http://www.turkoloji.cu.edu.tr/makale (27.08.2014). KOCA Ergün. (2014b) “Tuurandı Sözdördün Körkömdük Kızmatı - K. Bayalinovdun Acar povestinin negizinde (Yansıma Kelimelerin Edebî Eserlerde Kullanımı - K. Bayalinov’un Acar adlı hikâyesi esas alınarak)”, http://www.turkoloji.cu.edu.tr/makale (25.08.2014). KOCA Ergün (2014c) “Tuurandı Sözdördün Leksiko-Semantikalık Özgöçölüktörü (Yansımalı Sözcüklerin Anlam Bakımından Özellikleri)” http://www.turkoloji.cu.edu.tr/makale (02.09.2014) KORKMAZ Zeynep (2003) Türkiye Türkçesi Grameri, Ankara: TDK. KORKMAZ Zeynep (2007) Gramer Terimleri Sözlüğü, Ankara: TDK. KUDAYBERGENOV S., A. TURSUNOV, C. SIDIKOV (1980) Kırgız Adabiy Tilinin Grammatikası, Kırgız İlimder Akademiyası Til cana Adabiyat İnstitutu, Frunze. ORUZBAYEVA B. (2009) Azırkı Kırgız Adabiy Tili, Bişkek. SAUSSURE Ferdinand de (1998) Genel Dilbilim Dersleri, çev. Berke VARDAR, İstanbul: MULTILINGUAL. TEKİN Talat (1977) “Ön Türkçede Ünsüz Yitimi”, TDAY-Belleten, s. 35-51. TUNA Osman Nedim (1947) “Tabiat Taklidi Seslerden Fiil Yapan Ekler”, Türkeli, S. 4. VARDAR Berke, Nüket GÜZ, Emel HUBER, Osman SENEMOĞLU, Erdim ÖZTOKAT (2002), Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü, İstanbul: MULTILINGUAL. YUDAHİN K.K. (1994) Kırgız Sözlüğü, çev. Abdullah TAYMAS, Ankara: TDK YUNUSALİYEV B. (1959) Kirgizskaya Leksikologiya, Frunze. ZHANG Xiuguo (2005) English Rhetoric. ZÜLFİKAR Hamza (1995) Türkçede Ses Yansımalı Kelimeler, Ankara: TDK.
|
|||
|
| |||
|
|||
