Çıkış Giriş

ÖZET
Bağımsızlığının 20. yılında olmasına rağmen halen Kazakistan vatandaşları tarafından “devlet dili” statüsünün hakkı verilerek yaşamın her alanında etkin ve hâkim olarak kullanılma niteliğine kavuşamayan Kazak Türkçesinin gerek dil yasalarında Kazakçanın yanı sıra Rusçanın eşit derecede kullanılmasının belirtilmesi, gerek yurtdışından sınırsızlaştırılmış Rusça basım yayını ve devlet ve özel kitle iletişim araçlarındaki Kazakça yayının en az yüzde elli oranlık yayımının yapılması gibi durumlar Kazakçanın kendi anavatanında devlet dili olarak yaygınlaşması ve gelişmesine engel olmaktadır. Kitle iletişim araçları ve basım yayınlarının toplum için haber, bilgi ve eğlence kaynağı olması bakımından toplumun yayımların, programların devlet dilinde dinlemesi, dinleyerek devlet dilini öğrenmesi, geliştirmesi, yaygınlaşması bakımından ve devlet dil planlaması açısından önem arz etmektedir. Kazak Türkçesinin Kazakistan’da ulusal devlet dili olarak günlük ve iş hayatı olmak üzere yaşamın her alanında etkin ve hâkim dil olarak kullanılmasına öncelikle Kazakistan dil yasalarının ağırlıklı olarak Kazakçanın lehine düzenlenmesi ve yasaların uygulanmasının denetlenmesi ile başlanmalıdır.

ANAHTAR SÖZCÜKLER
Kazak Türkçesi, Rusça, devlet dili, dil yasası, ikidillilik, kitle iletişim araçları, televizyon, radyo, gazete.

ABSTRACT
In spite of 20 years of Independens of Kazakhstan, presently the Kazakh language can’t to reach to position of using as a active and dominating language every side of life to give the status “government language” its due by the fellow-citizens. As a state language becoming widespread and developing of Kazakh Turkish in its own native country hinder the conditions like stating in Laws about Language of Kazakhstan that Russian would be used equal with the Kazakh Turkish and unlimited Russian publications from abroad; publishing in Kazakh Turkish minimum 50% in government and private mass media. Mass media and printing publications are considerable for listening the publications, programmes in state language, learning, progressing, becoming widespreading the state language by the way listening and for language planning of government, that mass media is a source of news, knowledge and entertainment for community. Taking precedence, the Law about language of Kazakhstan should be begun to put in order more serviceable for Kazakh Turkish and should be inspected application of this Laws for using Kazakh language as active and dominating language in every side of life as a national state language of Kazakhstan.

KEY WORDS
Kazakh, Russian, state language, the law about language, bilingualism, mass media, television, radio, newspaper.

ALPATOV V. M. (1997) 150 Yazıkov i Politika 1917-1997, Sotsiolingvistiçeskiye Problemi SSSR i Postsovetskogo Prostranstva, Moskva, İV RAN .

BARUTCU ÖZÖNDER F. S. (1999) Genel Türklük Alanı Çerçevesinde Türk Dilinin Durumu, İleriye Dönük Bakış ve Yaklaşımlar, KÖK Sosyal ve Stratejik Araştırmalar Dergisi, Cilt I, Sayı 1, (Bahar 1999), 31-40.

BORANBAYEVA G. (2004) SSCB Dönemi ve Bağımsızlık Sonrası Kazakistan Cumhuriyetinde Kazak Dilinin Genel Durumu, Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, Cilt 1, Sayı: 1.

EDWARDS J. (1994), Multilingualizm, London- New York.

Kazakstan Respublikasının Konstitutsiyası, Elorda  Baspası, 2009 Astana

“Kazakstan Respublikası Memlekettik Til Turalı” Zannın Jobası, Kazakstan Respublikası Bilim jane Ğılım Ministriliği, Kazak Gumanitarlık Zan Universiteti, 2008 Astana.

Kazakstan Respublikasındağı Tilder Turalı Negizgi Zan Aktileri, Yurist Baspası, 2009 Almatı.

“Muhtar Kul Muhammedpen Suhbat”  Egemendi Kazakstan,  1-nşı Kazan, 2002, N: 239-240.

http://www.akorda.kz  (Kazakstan Respublikası Başkanının resmî sitesi)  (14.02 2009)

http://www.kazinfo.kz  (Kazakstan Akparat resmî sitesi) (14. 02 2009)

.

.