|
ÖZET
Dil toplumu oluşturan bireylerin sosyal, kültürel, politik ve ekonomik durumlarına ve tercihlerine göre canlılığını devam ettirir veya yok olur. XVI. yüzyıldan itibaren Rus hâkimiyetine giren İdil-Ural Bölgesinde yaşayan bir Türk topluluğu olan Çuvaşlar da hem Çarlık dönemi Rusyası'nda hem de Sovyet rejimi döneminde Rusların ve Rusçanın yoğun etkisi altında kalmıştır. Bir yandan Çarlık dönemindeki misyonerlik faaliyetleri, öte yandan Sovyet rejiminin yeni bir kimlik inşası sürecinde toplumların yeniden şekillendirilmesi girişimleri, Çuvaş Türkçesini de olumsuz yönde etkilemiştir. Bu yazıda Çuvaşlar arasında Çuvaş Türkçesinin etnolinguistik hayatiyetinin boyutları ortaya konmaya çalışılacaktır.
ANAHTAR SÖZCÜKLER
Çuvaşlar, Çuvaş Türkçesi, etnolinguistik hayatiyet, dil statüsü.
ABSTRACT Languages continue to survive or dead according to the social, cultural, politic and even economic preferences or status of individuals within society. Chuvashes as a Turkish people settled the Idil-Ural Region that was dominated by Russian since the 16th century, had remained under the intensive influence of Russians both the Tsarist perriod and the Soviet Regime and even Russian language. On the one hand missionary activities in the period of the Tsarist Russia, on the other hand initiatives of the Soviet regime that trying to build a new identification of the peoples had negatively influenced the Chuvash Turkish. This article explores the dimensions of ethnolinguistic vitality of Chuvash Turkish.
KEY WORDS
Chuvashes, Chuvash Turkish, ethnolinguistic vitality, language status.
KAYNAKLAR / BIBLIOGRAPHY
ANDREYEV V. A. (1991) Çăvaş Yalĕsençi İkçĕlhelĕh Pirki. Tăvan Çĕlhe İkçĕlhelĕh Taphărĕnçe (s. 18-32). Şupaşkar: Çăvaş SSR Ministrsen Soveçĕ Şumĕnçi Çĕlhe, Literatura, İstori tata Ekonomika Nauka Tĕpçev İnstituçĕ.
FONT EKTOR ALOS İ. (2009) Çăvaş Çĕlhin Sotsiallă Normalizatsiyĕ Hăş Melpe Pulat’?, Tĕnçeri 14-mĕşNatsi tata Tĕnçe Çĕlhisem Pirki Konferentsi, 16 Ekim 2009, Şupaşkar.
GILES H., BOURHIS R. Y. & TAYLOR D. M. (1977) Towards A Theory of Language in Ethnic Group Relations. Language, Ethnicity and Intergroup Relations. London: Academic Press, 307-348.
KRASNOV H. G. (1989) İ. Ya. Yakovlev İz Perepiski. Çeboksarı: Çuvaşskoe Knijnoe İzdatelstvo.
KUTLAY Y. (2011) Does Ethnolinguistic Vitality Theory Account For The Actual Vitality of Ethnic Groups? A Critical Evolution. Journal of Multilingual and Multicultural Development , 32 (2): 111-120.
MILLER A. (2005) The Empire Imagination and the of Russian Nation in the Nationalism. A. MILLER & A. J. RIEBER içinde, Imperial Rule. New York: Central European University Press, 9-26.
NASIROVA O.D. (2000) Çuvaşskiy Yazık. Pis’menniye Yazıki Mira: Rossiyskaya Federatsiya Sotsiolingvistiçeskaya Entsiklopediya, ss. 559-579, Moskva: Kvebek-Moskva
UNESCO. (2011. 04. 26) UNESCO. 04 26, 2011 tarihinde UNESCO Web Sitesi: http://www.unesco.org/culture/ich/doc/src/00120-EN.pdf adresinden alındı.
YAMAMOTO A., BRENZINGER M., & VILLALON M. E. (2008) A Place for All Languages: On Language Vitality and Revitalization. Museum International , 60 (3): 60-70.
.
.
Yazışma / Correspondence:
İbrahim ARIKAN, Araş. Gör., Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Bölümü.
Adres/Adress: Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi, 06100 Sıhhıye/Ankara.
E-posta: imarikan@yahoo.com
Alındığı Tarih/Received May 5 2011
|
|
.
. |