Çıkış Giriş

ÖZET
Bu çalışmada Çağatay Türkçesiyle yazılmış iki risâle ele alınmıştır. Çağatay Türkçesiyle H. 1325 yılında kaleme alınmış olan iki risâleden birisi Risâle-i Der-Beyân-ı Çârvâdârçılık adını taşımakta ve çobanlığı konu edinmektedir. Bu risâlede peygamberlerden söz edilerek çobanlık yaparken okunacak dualar anlatılmaktadır. Der-Beyân-ı Risâle-i Dihkânçılık başlığıyla verilen çiftçilikle ilgili risâlede ise ekim ve hasat sırasında işleriyle uğraşılırken okunması gereken dualardan söz edilmektedir. Çağatay Türkçesiyle yazılan bu yazmalar, Oğuz Türkçesine ait unsurlar açısından dikkati çekmektedir. Risâleler, içerisinde barındırdığı Oğuz Türkçesi özelliklerinin yanı sıra, çiftçilik ve çobanlıkla ilgili terimler bakımından da Türk dili için önem taşımaktadır.

ANAHTAR SÖZCÜKLER
Çağatay Türkçesi, çobanlık risâlesi, çiftçilik risâlesi, Oraz Veled Yahşıkulı, Risâle-i Dihkânçılık, Risâle-i Çârvâdârçılık.

ABSTRACT
Two tracts written out in Chagatai Turkish are discussed in this study. One of two tracts written out in 1325 (in Hegira Calendar) in Chagatai Turkish bears the name Risâle-i Der-Beyân-ı Çârvâdârçılık and is about shepherding. Prayers to be said during shepherding are explained in this tract by referring to Prophet. And in the tract about farming titled Der-Beyân-ı Risâle-i Dihkânçılık, it is mentioned about prayers required to be said when occupied with planting and harvest.  These writings in Chagatai Turkish draw the attention in respect of elements of Oghuz language. Tracts are of importance for Turkish language in respect of terms related to farming and shepherding as well as features of Oghuz Turkish it included.  

KEY WORDS
Chagatai Turkish, shepherding tract, farming tract, Oraz Veled Yahşıkulı, Risâle-i Dihkânçılık, Risâle-i Çârvâdârçılık.

KAYNAKLAR / BIBLIOGRAPHY

CLAUSON, Sir Gerard (1960) Sanglax, A Persian Guide to the Turkish Language by Muhammad Mahdī Xān, Facsimile Text. London: The E. J. W. Gibb Memorial.
COURTEILLE, Pavet de (1870) Dictionaire Turc Oriental. Paris: A L’imprimerie Impériale.
Derleme Sözlüğü, Cilt I-XII, Ankara: TDK Yayınları.
DEVELLİOĞLU, Ferit (2008) Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat- Eski ve Yeni Harflerle. Ankara: Aydın Kitabevi Yayınları.
ERBAY, Fatih (2011) W. Radloff’un Çağatay Türkçesi Sözlüğü. Konya: Ay-bil Yayınları.
GEDİK, Sadi (2010) Baba Rahim Mesreb’in Kitâb-ı Mebde-i Nûr Mesnevisi (İnceleme-Metin-Gramer-Dizin). GÜ SBE Türk Dili Bilim Dalı. Ankara (Yayımlanmamış Doktora Tezi).
GÜLSEVİN, Gürer (2003) "Türkiye Türkçesi Ağızlarında #h Sesi Üzerine", Türk Dili ve Araştırmaları Yıllığı Belleten 2001 I/II, Ankara2003, s.129-146.
KARGI Ölmez, Zuhal (1996) Ebulgazi Bahadır Han / Şecere-i Terākime (Türkmenlerin Soykütüğü). Ankara: Simurg Yayınları.
Kur’an-ı Kerîm ve Açıklamalı Meâli (1997). (Hazırlayanlar: H. KARAMAN ve diğerleri). Ankara: TDV Yayınları.
PARLATIR, İsmail (2006) Osmanlı Türkçesi Sözlüğü. Ankara: Yargı Yayınları.
TUNÇ, Semra (1997) “Dede Ömer Rûşenî”, SÜ Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 4: 237-249.
YILDIRIM, Talip (2003) “Ubeydullah Han: Risâle-yi fi-Hakk-ı Mesâil-i Vuzû”. TÜBAR, XIV: 127-164.
YILMAZ, Mehmet (1992) Edebiyatımızda İslamî Kaynaklı Sözler. İstanbul: Enderun Kitabevi.

Genel ağ kaynakları
Türkiye Türkçesi Ağızları Sözlüğü:http://tdkterim.gov.tr/ttas/ (27.11.2011)
Büyük Türkçe Sözlük: http://tdkterim.gov.tr/bts/ (27.11.2011)