ÖZET
Daha önce Tonguç’u ve Şafak’ın iki sayfasını V. Y. Gankeviç’ten elde ettiğimiz metinlerle yayımlamıştık. Şimdi Şafak’ın tam metnini yayımlayarak bu iki mecmuanın içeriğini tahlil edecek, Gaspıralı’nın gazeteciliğe ve yazı hayatına ne gibi hazırlıklarla, hangi şartlarda ve hangi düşüncelerle başladığını anlamaya çalışacağız. Bu metinlerden elde ettiğimiz sonuç şudur: Gaspıralı, gazeteciliğe başlamadan önce Türk ve İslâm dünyasının durumu ve problemleri hakkında epeyce araştırma yapmış, düşünmüş ve işe eğitim problemini halletmekle, Türklük bilincini yaymakla başlamaya ve bu iş için de hurafelerden arındırılmış, eski dinamizmine kavuşturulmuş bir İslâm dini anlayışını topluma telkin ekmeye karar vermiş, hayatı boyunca bu yolda yürümeye devam etmiştir.

ANAHTAR SÖZCÜKLER
İsmail Gaspıralı, Ceditçilik, Şafak Mecmuası, Tonguç, Rusya Müslümanları-Rusya Türkleri, Türkçülük, Ortak ve edebî Türk dili, Rusya Türklerinde modernleşme, Rusya’da Türk gazeteciliği.

ABSTRACT
Before we have published two pages of “Tonguç” and “Şafak” texts which we have obtained from V. Y. Gankeviç. Now by publishing the whole text of “Şafak” we’ll analyse these two journals’ index and try to identify in which conditions, preparations and thoughts Ismail Gaspirali started his journalism and literary life. This is the conclusion we have came from these texts: Before he started to journalism he investigated, thought quite a lot about the problems and situation of Turkish and Islamic world. Firstly he decided to solve the education problem and to spread Turkic consciousness by fixing dynamic islamic thought without superstitions through the society during his whole life.

KEY WORDS
Ismail Gaspirali, Russian Muslims- Russian Turks, Turkish nationalism, common and literary Turkish language, Modernism in Russian Turks, Turkish Journalism in Russia, “Cedidçilik”

KAYNAKLAR / BIBLIOGRAPHY

Tonguç Mecmuası
Şafak Mecmuası
AKPINAR Yavuz (2005) İsmail Gaspıralı’nın Faaliyetlerine Genel Bir Bakış; Gazeteciliği ve Yayımcılığı, İsmail Gaspıralı Seçilmiş Eserleri, 2. Cilt., 2. bs., İstanbul, Ötüken Yayınevi, 2005, 11-37. (Not: Bu yazıda Gankeviç’in konuyla ilgili yazdıkları, Tonguç ve Şafak hakkında ayrıntılı açıklamalar bulunmaktadır).
GANKEVİÇ V. Yuriyeviç - Yavuz AKPINAR (2008) İsmail Gaspıralı’nın Yayımladığı İlk Mecmualar: Tongfuç ve Şafak”, Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, Ocak, Sayı: XIV, 21-40 (İzmir, Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi).