ÖZET
Uzun yıllar Türk hâkimiyetinde kalan ve 1882’de İngilizler tarafından işgal edilen Mısır’ın bağımsızlık ve modernleşme süreci birçok alanda Türkiye’ye benzer bir seyir izlemiştir. Özellikle Mısır aydını gerek Türkiye’deki Millî Mücadele sürecini gerekse yeni rejimin başlattığı inkılâpları yakından takip etmiş, olumlu veya olumsuz görüş ve önerileri ile kamuoyunu etkilemiştir. Nitekim Türk Millî Mücadelesi Mısır aydınlarının hemen tamamı tarafından büyük bir hayranlık ve örnek alınarak izlenirken, siyasal, sosyal ve hukuk alanında yapılan inkılâplar çok farklı tepkilere yol açmıştır: Halifeliğin kaldırılması, Kılık-Kıyafet Kanunu, Medenî Kanun, Yeni Türk Harflerinin kabulü ve hafta tatilinin Cumadan Pazara alınması gibi köklü inkılâplar bazı Mısır aydınları tarafından olumlu karşılanıp bu inkılâpların kendi ülkelerinde de uygulanması yönünde yazılar kaleme alırlarken, bazıları da Türkiye’deki yeni rejimi sert bir şekilde eleştirmeye, Müslüman Türk halkını Hristiyanlaştırmaya çalışmakla suçlamışlardır.

ANAHTAR SÖZCÜKLER
Mısır, Mısır milliyetçiliği, Türk İnkılâbı, Mustafa Kemal Paşa, Mısır Basını.

ABSTRACT

The independence and modernization process of Egypt pursued the same way as in Turkey in many areas which stayed under the Turkish sovereignty during long years until British occupation in 1882. Especially, Egyptian intellectuals closely tracked both the process of national struggle and political and social revolution started by the new regime, and affected public view with their positive and negative opinions and suggestions. In the same way, Turkish national struggle was tracked with a big admiration and adopted nearly all of the Egyptian intellectuals, and Turkish Revolution gave rise to the various different reactions. For instance, some of the main revolutionary step like removal of caliphate, code of appearance-costume, Civil Code, acceptance of new Turkish letters, and shifting day-off weekends from Fridays to Sundays were received positively and some of the letters were wrote for the application of this revolutionary change in their own country by the Egyptian intellectuals, while the some of the others hardly criticized the new regime in Turkey and accused them trying to Christianize the Muslim Turkish nation.

KEY WORDS
Egypt, Egyptian nationalism, Turkish Revolution, Mustafa Kemal Pasha, Egyptian press.

AKÇA Bayram (2005) Atatürk Döneminde Türk-Mısır İlişkileri ve Bu Dönemde Mısır Basınının Türk İnkılâbına Bakışına Bir Örnek, Beşinci Uluslararası Atatürk Kongresi, 8-12 Aralık 2003, Ankara.

AKŞİN Aptülahat (1991) Atatürk’ün Dış Politika İlkeleri ve Diplomasisi, Ankara.

ARI Tayyar (2004) Geçmişten Günümüze Ortadoğu, Siyaset, Savaş ve Diplomasi, İstanbul.

ARIĞ Ayten Sezer (2001) Mısır Basınında Atatürk ve İnkılâplar, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Sayı50, Cilt XVII, Temmuz.

ARMAOĞLU Fahir (1985) 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi, Ankara.
Atatürk ve Yabancı Devlet Başkanları III (2001) Haz. Bilal N. Şimşir, Ankara.

ATATÜRK M. Kemal (1989) Nutuk Söylev, Vesikalar/Belgeler III, Ankara.
Atatürk’ün Milli Dış Politikası (Milli Mücadele Dönemine Ait 100 Belge) 1919–1923 (1994)  Ankara.

AYDIN Suavi(1993) Modernleşme ve Milliyetçilik, Ankara.

BARDAKÇI Murat (1998) Şahbaba, Osmanlının Son Hükümdarı VI. Mehmed Vahideddin’in Hayatı, Hatıraları ve Özel Mektupları, İstanbul.  

Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi (BCA, Ankara).

ÇAĞLAR Behçet Kemal (1967). Atatürk Denizinden Damlalar, İstanbul.

DAVİŞA Adid (2004) Arap Milliyetçiliği, Zaferden Umutsuzluğa, Çev. Lütfi YALÇIN, Literatür Yayınları, İstanbul.

GÖNLÜBOL Mehmet – SAR Cem (1977) Olaylarla Türk Dış Politikası Cilt: I (1919–1973), Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, Ankara.

GÖRGÜN Hilal (2004) Mısır, Fransız İşgali ve Sonrası, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt: 29, Ankara.

HARB Muhammed (1992) Osmanlı Büyük bir Devletti, Genç Akademi, Röportaj: Ö. Faruk YILMAZ, Muharrem CAN, Sayı 6 (Temmuz).

KARPAT Kemal H. (2001) Ortadoğu’da Osmanlı Mirası ve Ulusçuluk, Çev. Recep BOZTEMUR, İstanbul.

KILINÇKAYA Derviş (2008) Osmanlı Yönetimindeki Topraklarda Arap Milliyetçiliğinin Doğuşu ve Suriye,
Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara.

KOLOĞLU Orhan (1994) Gazi’nin Çağında İslam Dünyası, İstanbul.

KURAT Yuluğ Tekin (1975) Elli Yıllık Cumhuriyetin Dış Politikası, Belleten, Ocak XXXIX, Sayı 153.

KURŞUN Zekeriya (2000) Türkiye’de Laikliğin Kabulü ve Arap Dünyası, Avrasya Dosyası, Cilt 6, Sayı 1 (İlkbahar).

KUTLUOĞLU Muhammet Hanefi (2002) Kavalalı Mehmed Ali Paşa, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt 25,Ankara.

KÜRKÇÜOĞLU Ömer (1982) Osmanlı Devleti’ne Karşı Arap Bağımsızlık Hareketi (1908-1918), Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler fakültesi Yayınları, Ankara.

ÖKE, M. Kemal (1991) Hilafet Hareketleri, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara.

ÖZGİRAY Ahmet (1996) Türkiye-Mısır İlişkileri (1920–1938), Tarih İncelemeleri Dergisi, Sayı 11, Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yay., İzmir.

SONYEL Salahi R. (1987) Türk Kurtuluş Savaşı ve Dış Politika I, Türk Tarih Kurumu, Ankara.

SOYSAL İsmail (2000) Tarihçeleri ve Açıklamaları ile Birlikte Türkiye’nin Siyasal Antlaşmaları I (1920–1945), 3. Baskı, Türk Tarih Kurumu, Ankara.

ŞENTÜRK Recep (2006) İslam Dünyasında Modernleşme ve Toplumbilim Türkiye ve Mısır Örneği, 2. Baskı, İz Yayıncılık, İstanbul.

ŞİMŞİR Bilal N. (1999) Doğunun Kahramanı Atatürk, Bilgi Yayınevi, Ankara.

TAMİMİ Abdülcelil (1994) Osmanlı Tarihi Mirasının Önemi ve Bunun Türk-Arap İlişkilerine Tesiri, Arap-Türk İlişkilerinin Geleceği: Milletlerarası Platformda Çözüm Önerileri 15–18 Kasım 1993, Arap Birliği Araştırmalar Merkezi – Beyrut-Lübnan, Terc: Ali ÇANKIRILI, İstanbul.

TOMAR Gengiz (2004) Mısır, İslam Ansiklopedisi, Cilt 29, Türkiye Diyanet Vakfı, İstanbul, 560-654.

UZUNÇARŞILI İsmail Hakkı (1988) Osmanlı Tarihi, Cilt II, Türk Tarih Kurumu, Ankara.

.

.