Çıkış Giriş

ÖZET

Eski Türkçe dönemi metinlerinde adları ve ad türünden söz öbeklerini cümlede yüklem yapmaya hazırlamak için esasta er- ve bol- yardımcı sözlerinden yararlanılmıştır. Yardımcı sözlerin yerine getirdikleri dil bilgisel görevler, asıl sözken sahip oldukları anlamlarla bir şekilde ilgili görülür. Eş görev için ayrı iki ana yardımcı eylemin işletilmesi, aralarında bir farkın olabileceğini düşündürmektedir. Bu çalışmada, er- ve bol- ana yardımcı eylemleri arasındaki görev farkı, asıl sözken sahip oldukları anlamlarla ilişkilendirilip kılınışları dikkate alınarak açıklanmaya çalışılmıştır.

ANAHTAR SÖZCÜKLER
Var olmak, ana yardımcı eylem, dil bilgiselleşme, yüklem, kılınış.

ABSTRACT
In the Old Turkish texts, auxiliary words er-and bol- have been employed in order to create predicates from nouns and word groups. Grammatical functions that these auxiliary words perform were evaluated concerning the meanings that these auxiliary words had when they were main morphemes.  Employing two main substantive verbs for co-function give rise to thought the existence of the difference between two of them. In this work, the functional differences between the basic auxiliary verbs er- and bol-  were tried to be elaborated  by taking their manner of action into consideration after identifying with the meaning  that they have as main morpheme.

KEY WORDS
Existence, substantive verb, grammaticalisation, predicate, manner of action.

KAYNAKLAR / BIBLIOGRAPHY

AHANOV  Kaken (2008) Dil Biliminin Esasları, akt. Murat CERİTOĞLU, TDK, Ankara.
AKERSON Fatma Erkman (2008). Dile Genel Bir Bakış, Multilingual, İstanbul.
AKŞEHİRLİ Soner (2010) “Türkçede Konuşma Zamanı, Olay Zamanı ve Referans Zamanı İlişkileri”. Turkish Studies 5/4: s. 15-73.
ARAT  Reşit Rahmeti (1979) Kutadgu Bilig III İndeks, TKAE, İstanbul.
ARAT  Reşit Rahmeti (2006) Edib Ahmet B. Mahmud Yükneki Atabetü’l-Hakayık, TDK, Ankara.
ARIKAN İbrahim (2011) Çuvaş Türkçesinde Dilbilgiselleşen Bir Fiil: tăr-, Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, Cilt 8, Sayı 2, s. 36-62. DOI: 10.1501/MTAD.8.2011.2.19 ; URL: http://mtad.humanity.ankara.edu.tr/makale.php?id=489
ASLAN Sema (2012) Türkiye Türkçesinde Ol- Yardımcı Fiilli Yapıların Görünüş-Zaman Bildirimindeki İşlevleri, Bilig, Güz 2012, Sayı 63, s. 11-30.
ATALAY Besim (1991) Divanü Lugati’t-Türk Dizini IV, TDK, Ankara.
BACANLI Eyüp (2006) “Türkçedeki Dolaylılık İşaretleyicilerinin Pragmatik Anlamları” . Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, Cilt 3, Sayı 1 (Mart 2006), s. 35-47
BACANLI Eyüp (2009). Türkçe Fiil, Slav Türü Bitmiş Görünüş Bildirebilir Mi?, Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, Cilt 6, Sayı 1, s. 43-58.
BACANLI Eyüp (2010). Altay Türkçesindeki -atan Ekinin Görünüş-Zamansal ve Kiplik Anlamları, Bilig, Güz 2010, Sayı 55, s. 71-92.
BANGUOĞLU Tahsin (1986) Türkçenin Grameri, TDK, Ankara.
CUMAKUNOVA  Gülzura (1999) “Kırgız Dilinde i- Fiilinin Gelişmesi”, 3. Uluslararası Türk Dil Kurultayı 1996, TDK, Ankara, s. 233-237.
DEMİR Nurettin, Emine YILMAZ (2009). Türk Dili El Kitabı, Grafiker Yayınları, Ankara.
DEMİRCİ Kerim (2013) Türkoloji İçin Dilbilim Konular Kavramlar Teoriler, Anı Yayıncılık, Ankara.
DÉNY  Jean (2012) Türk Dil Bilgisi, çev. Ali Ulvi ELÖVE, Kabalcı, İstanbul.
DİLAÇAR Agop (1974) Türk Dilinde “Kılınış”la  “Görünüş” ve Dilbilgisi Kitaplarımız, TDAYB 1973, s. 159-171.
EDİSKUN Haydar (2007) Türk Dil Bilgisi, Remzi Kitabevi, İstanbul.
ERASLAN Kemal (2012) Eski Uygur Türkçesi Grameri, TDK, Ankara.
ERCİLASUN Ahmet Bican (1984) Kutadgu Bilig Grameri -Fiil-, Gazi Üniv. Yay., Ankara.
ERCİLASUN Ahmet Bican (Ed.) (2007). Türk Lehçeleri Grameri, Akçağ, Ankara.
ERGİN Muharrem (1970) Orhun Abideleri, MEB, İstanbul.
ERGİN Muharrem (1982) Türk Dil Bilgisi, Boğaziçi, İstanbul.
ERGÖNENC Dilek (2006) “Nogay Turkcesinde Sıfat-Fiillerle Kullanılan Bol- Fiilinin İşlevleri”. Karadeniz Araştırmaları 3/10: s. 148-156.
ERKMAN-AKERSON Fatma (2008) Dile Genel Bir Bakış, Multilingual, İstanbul.
GABAIN A. Von (1995). Eski Türkçenin Grameri, çev. Mehmet AKALIN, TDK, 1995.
GÜLSEVİN Gürer “Türkiye Türkçesindeki Zaman Ve Kip Çekimlerinde Birleşik Yapılar Üzerine”. VII. Milletlerarası Türkoloji Kongresi, 1999, İstanbul.
HACIEMİNOĞLU Necmettin (1991) Türk Dilinde Fiiller, Kültür Bak. Yay., İstanbul.
HAMİLTON J.Russel (1998) İyi Kötü Prens Öyküsü, çev. Vedat KÖKEN, TDK, Ankara.
HUBER Emel (2008) Dilbilime Giriş, Multilingual, İstanbul.
KARAAĞAÇ Günay (2013) Dil Bilimi Terimleri Sözlüğü, TDK, Ankara.
KARAHAN Leyla (2004) Türkçede Söz Dizimi, Akçağ, Ankara.
KARABEYOĞLU Adnan R. (2007) Orhon Yazıtları’nda Bol- ve Er-  Fiilleri Üzerine, TUBAR-XXII,2007-Güz, s. 87-99.
KORKMAZ Zeynep (2003) Türkiye Türkçesi Grameri (Şekil Bilgisi), TDK, Ankara.
ÖZMEN Mehmet (2000) “Olmak Fiili ile Kurulan Birleşik Fiil Çekimleri Üzerine”, IV. Uluslararası Türk Dili Kurultayı. C. 2., s. 1417-1426.
TEKİN Talat (2006) Orhon Yazıtları, TDK, Ankara.
TİMURTAŞ  Faruk Kadri (2005) Eski Türkiye Türkçesi, Akçağ, Ankara.
TURAN Zikri (1996) “Eski Anadolu Türkçesi’nde Ol- Cevheri Fiili”. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten [1999]. s. 265-289.
TÜRK Vahit (2004). “Kutadgu Bilig Örneği ile Türkçede Ana Yardımcı Fiil (er-)”, V. Uluslararası Türk Dil Kurultayı Bildirileri II 20-26 Eylül 2004, TDK, Ankara, s. 2993-3006.
UĞURLU  Mustafa (2009) “Türkiye Türkçesinde Bakış” (Aspektotempora), Türk Dili El Kitabı, Grafiker Yayınları, Ankara, s. 247-258.
ÜÇOK Necip (2004) Genel Dilbilim, Multilingual, İstanbul.
VURAL Hanifi vd. (2012) Ses ve Şekil Bilgisi, Kesit, İstanbul.