Çıkış Giriş

ÖZET

Türkiye Türkçesinin sözdizimi ile ilgili çalışmalarda, Hint Avrupa dillerinin sözdizimi sınıflandırmaları dikkate alınarak birleşik tümce olarak kabul edilen ki’li tümceler; bağlama sözcüğünün ve bağlaç terimimin anlamı, sözdiziminin koyduğu ilkeler göz önünde tutularak bağlı tümceler olarak sınıflandırılmalıdır. Bağlayıcı biçimbirimlerle bir araya getirilmiş; ancak morfolojik olarak bağımsız iki tümcenin art arda sıralanması olarak tanımlanan bağlı tümceler sınıfı, ki’li tümce yapılarına daha uygundur. Farsça ya da İngilizce dil çalışmalarında, bu gibi yapılar birleşik tümce şeklinde sınıflandırmıştır. Bu; Türkçe sözdizimi çalışmalarında varılacak bir sonuç olmamalıdır. Farsça veya İngilizce dil çalışmaları, kendi terminolojisi içinde, kendi dillerinin yapısından hareketle sonuçlara varır. Bu sonuçları, doğrudan Türkçeye kopyalamak mantıkî hataları da beraberinde getirecektir. Türkçe sözdizimi çalışmaları, kendi terimleri ve Türkçenin kendi olanakları içinde gerçekleştirilmelidir.

ANAHTAR SÖZCÜKLER
Ki, birleşik cümle, bağlı cümle, sözdizimi, ki’li birleşik cümle.

ABSTRACT
When one considers the meaning of the word “to conjoin” and the term “conjunction” together with the principles of Indo-European syntax, the sentences constructed with ki must be classified as compound sentences not complex sentences; because this type of sentences consists of two simple sentences bound by coordinative conjunctions. It should not be the conclusion at which studies of Turkish syntax must arrive just because Persian and English studies call the sentences constructed with ki complex and this type of structures resembles the Turkish structures constructed with gerundials. The nomenclature of Persian and English are derived from their own languages; but copying these nomenclatures directly to Turkish will cause logical imperfections. The sentences constructed with ki must be classified as bound sentences in Turkish syntax. Turkish syntactic studies must be executed with its own nomenclature and in its own potentiality.

KEY WORDS
Ki, compound sentence, complex sentence, compound sentences constructed with ki.

KAYNAKLAR / BIBLIOGRAPHY

DELİCE H. İ. (2012) Türkçe Sözdizimi, İstanbul: Kitabevi.
DEMİR N., YILMAZ E. (2010) Türk Dili El Kitabı, Ankara: Grafiker Yayınları.
DEMİR R. (2005) Bergamalı Kadri. R. DEMİR içinde, Philosophia Ottomanica -Eski Felsefe- (Cilt I). Ankara: Lotus.
DOĞAN E. (2006) “Ahlâk-ı Alâî'deki 'Çün'lü Birleşik Cümle Yapılar”, TDAY-Belleten, 29-40.
ECKMANN J. (1959) “Çağataycada Yardımcı Cümleler”, TDAY-BELLETEN, 27-58.
EDİSKUN H. (1992) Türk DilBilgisi, İstanbul: Remzi Kitabevi.
EKER S. (2011). Çağdaş Türk Dili (7. baskı), Ankara: Grafiker Yayınları.
ERGİN M. (2002) Türk Dil Bilgisi, İstanbul: Bayrak Basım, Yayım, Dağıtım.
EYÜBOĞLU F. N., ve YANKIN N. (2006) Lise Mantık Ders Kitabı, İstanbul: Devlet Kitapları.
GECE M. (1998) “Türkiye Türkçesinde Bağlı Cümle”, Türk Dili (562), 332-339.
GENCAN T. N. (2001) Dilbilgisi, Ankara: Ayraç.
GÖKSEL A., & KERSLAKE C. (2005) Turkish: A Comprehensive Grammar, New York: Routledge.
GRØNBECH K. (2000) Türkçenin Yapısı, (Çev.: M. AKALIN), Ankara: TDK.
GÜLSEVİN G. (1990, Kasım) “Türkçede -sA Şart Gerundiumu Üzerine”, Türk Dili, Dil ve Edebiyat Dergisi, II(467), 276-279.
JARVIE G. (1993). Bloomsbury Keys Grammer Guide, London: Bloomsbury Publishing.
JOHANSON L. (1975) “Fiilimsi Önermelerin Görevleri Üzerine”, I. Türk Dili Bilimsel Kurultayında Sunulan Bildiriler (Ankara 27-29 Eylül 1972), 525-529. Ankara: TDK.
JOHANSON L. (2007) Türkçe Dil İlişkilerinde Yapısal Etkenler, (Çev.:N. DEMİR), Ankara: TDK.
KARAAĞAÇ G. (2011) Türkçenin Sözdizimi, İstanbul: Kesit Yayınları.
KARAHAN L. (1995) “Türkçede Birleşik Cümle Problemi”, Türk Gramerinin Sorunları Toplantısı (22-23 Ekim 1993), 36-42. Ankara: TDK.
KARAHAN L. (2000) “Yapı Bakımından Cümle Sınıflandırmaları Üzerine”, Türk Dili 583, 16-23.
KARAHAN L. (2007) Türkçede Sözdizimi, Ankara: Akçağ Yayınları.
Komisyon. (1991) Lise ve Dengi Okullar İçin Mantık, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
KORKMAZ Z. (1992) Gramer Terimleri Sözlüğü, Ankara: TDK.
MEHMEDOĞLU A. (1999) “Bağımlı Birleşik Cümle Üzerine”, Türk Dili (567), 222-229.
SAVRAN H. (1999) “Birleşik Cümle Üzerine”, Türk Dili ve Edebiyat Dergisi (568), 325-330.
TELLİ B. (2013) “Ki Bağlama Edatı, Ki’li Birleşik Cümleler ve Küçük Ağa’daki Ki Bağlayıcısının Fonksiyonları”, JASS, VI (Nisan/4), 1061-1080.
TULUM M. (1994) “Orhon Yazıtlarında Birleşik Cümleler ve Baş Cümle ile Yardımcı Cümle İlişkileri”, TDAY-Belleten, 193-205.
YILDIRIM C. (1999) Mantık -Doğru Düşünme Yöntemi, İstanbul: Bilgi Yayınevi.
YILDIRIM N. (2010) Farsça Dilbilgisi, Ankara: Fenomen.
ZÜLFİKAR H. (1995) “Girişik Cümle Sorunu”, Türk Dili (522), 643-648.