ÖZET
Çevremizde gerçekleşen her türlü hareketlilik veya olgular örgütlü bir şekilde duyularımızca algılanır ve duyu fiillerince dile getirilir. Bu durum, duyu fiillerinin dilin her türlü işlevsel sürecinin başlangıcı olduğunu ve felsefe, psikoloji gibi bilim dalları kadar, dil bilim için de incelenmesi gereken önemli konulardan birini oluşturduğunu ortaya koymaktadır. Bu çalışmada bilgi kaynağı olan duyu fiillerinin anlamsal boyutları sözcüksel anlam bilim temelinde ele alınmıştır. Giriş bölümünde duyu fiillerinin anlamsal özellikleri hakkındaki çalışmalara yer verilmiştir. Diğer bölümlerde ise, insanların algılama etkinliğinin bağlandığı zihinsel ve ruhsal süreçlerle ilişkili olarak duyu fiillerinin anlamsal özellikleri ve türleri tanımlanmaya çalışılmıştır. Ayrıca bu konunun geniş bir araştırma alanına sahip olduğu ve ayrıntılı bir şekilde incelenmesi gerektiği belirtilmiştir. Bu çalışmada tanımlanan anlamsal özellikler ve değerlendirmeler de fiillerin anlam boyutlarının belirlenmesine katkı sağlamak ve konuyu farklı yaklaşımlara açmak amacıyla ortaya konulmuştur.

ANAHTAR SÖZCÜKLER
Duyu fiilleri, isteklilik, süreklilik, sonluluk, olumsuzluk. 

ABSTRACT
All kinds of activities or events are perceived by our senses and expressed by sense verbs in an organized manner. It has been revealed that these sense verbs appear in the centre of all kinds of functional process in a language and they constitute as an important topic worthy to be studied as the other branches such as philosophy, psychology do. The study deals with the semantic dimension of sense verbs indicating the linguistic terms related to source of information and types of senses.  Introductory part consists of the semantic features of the verbs. In the other part it has been attempted to define the semantic features and types of sense verbs in relation to the mental and psychological processes where the activity of perception emerges. Moreover it has been discussed that this subject has a wide research area and an elaborative study is required. The semantic meanings and evaluations defined in this study are introduced in order to contribute to determining the dimensions of the meanings of the verbs and to treat this subject with different approaches.

KEY WORDS
Sense verbs, willingness, continuity, infinity, negation.

KAYNAKLAR / BIBLIOGRAPHY
Abduvaliev İ., Sadıkov T. (1997) Azırkı Kırgız Tili. Bişkek, Soros.
Ahmetov T., Ömüralieva S. (1990) Azırkı Kırgız Tili-Fonetika Leksika. Frunze: Mektep.
Aksan D. (1999)  Anlambilim, Anlambilim Konuları ve Türkçenin Anlambilimi. Ankara: Engin Yayınevi.
Aksan D. (2007) Her Yönüyle Dil  Ana Çizgileriyle Dilbilim. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Barutcu Özönder F.S. (1999) “Türk dilinde fiil ve fiil çekimi”. Türk Gramerinin Sorunları II, 56-64, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Benveniste E. (1995) Genel Dilbilim Sorunları. Çev.: Erdem Öztokat, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Calilov A. (1996) Azırkı Kırgız Tili Bişkek.
Chomsky N. (2001) Dil ve Zihin. Çev.: Ahmet Kocaman, Ankara: Ayraç Yayınları.
Cruse D.A. (1986) Lexical Semantics. Cambridge University Press.
Erdem M. (2004) “Türkmen Türkçesinde Mental Fiillerin “İstem”e Göre Anlam Değişmeleri”. V. Uluslar Arası Türk Dili Kurultayı Bildirileri.Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Filizok R. (2001) Anlam Analizine Giriş. İzmir: Ece Üniversitesi Basımevi.
Guıraund P. (1999) Anlambilim. Çev.: Berke Vardar, İstanbul: Multilingual Yayınları.
Günay D. (2007)  Sözcükbilime Giriş. İstanbul: Multilingual.
Günümüz Dilbilim Çalışmaları (2003) Yay. Haz.: A. Kıran, E.Korkut, İstanbul: Multilingual Yayınları.
İbarretxe-Antunano İ.  (1999) “Polysemy and Metaphor in Perseption verbs: A cross Lincuistic stady. University of Edinburgh. www.unizar.es/linguisticageneral/articulos/Ibarretxe-PhD-Thesis-99.pdf (15.06.2005)
İbe P. (2005) “Türkçede Ruh Durumu Eylemlerinin Biçim ve Yapı Görünümleri”. Dilbilim İncelemeleri, Ankara:  Doğan Yayınları,  328-339.
Jackendoff R. (1987) The Status of Thematic Relations in Linguistic Theory. Linguistic Inquiry 18, 369-411.
Jackendoff R. (1990) Semantic Structures.Cambridge: MIT Press.
Jakobson R. (1996) “Semantics: The Meanings Of Language”. An Introduction to Language, by Harcourt Brace, Australia, Sydney/ London/Orlando, 121-174.
Kıran Z. (2001) Dilbilime Giriş. Ankara, Seçkin Yayınları.
Kırgız Tilinin Tüşündürmö Sözdügü (1969)  Haz.: Abduldaev, E., D. İsaev, Frunze, Mektep.
Koptagel-İlal C. (1991) Tıpsal Psikoloji Tıpta Davranış Bilimleri. 3.baskı, Ankara: Güneş Kitabevi Yayınları.
Korkmaz Z. (2007) Gramer Terimleri Sözlüğü. 3.baskı, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Kuliev K. (1998) Semantika Glagola v Tyukskih Yazıkov.Baku.
Lyons J. (1977) “Logical Semantics” Semantic: 2. Cambridge University, 138-167.
Lyons J. (1983) Kuramsal Dilbilime Giriş. Çev.: Ahmet Kocaman, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Mosieva N.V.  (1998) “Glagoly vospriiatii v Russkom Yazıke”. Moskova Üniversitesi Belleteni No 8, Filologiia, Noyabır-Dekabır, 82-92.
Nasilov D.M. (1996) “Fiilin Leksik Semantiği ve Kelime Yapım Sınıfları Etkilemesine Dair”.  3. Uluslararası Türk Dili Kurultayı, TDK Yayınları.
Ömüralieva S. (2001) Kırgız Tili, Leksika. Bişkek.
Öztokat E. (1998) “Anlam Çözümlenmesi: Temel Fransızca’da “Duygu” Sözlüksel Alanı”. Dilbilim, İstanbul, Edebiyat Fakültesi Basımevi, 155-178.
Paduçeva E.V. (2001) “K Strukture Semanticheskogo Polia 'Vospriiatie': na Materiale Glagolov Vospriiatia v Russkom İazyke”. Voprosy Yazıkoznaniya, Haziran-Temmuz 2001, 82-92.
Palmer F. R. (2001) Semantik: Yeni Bir Anlambilim Projesi. Çev.: Ramazan Ertürk, Ankara: Kitâbiyat Yayınları.
Pustejovsky J. (1995) The Generative Lexicon. Cambridge: Mass., MIT Press.
Saparbaev A. (1997) Kırgız Tilinin Leksikologiyası Cana Frazeologiyası. Bişkek: Soros.
Saussure F. (1998) Genel Dilbilim Dersleri. Çev.: Berke Vardar, İstanbul: Multilingual Yayınları.
Searle R.J. (2005) Bilinç ve Dil. Çev.: Macit M., Özpilavcı C., İstanbul: Litera.
Smith C. (1991) The Parameter of Aspect. Kluwer: Dordrecht.
Tamba-Mecz I. (1998)  Anlambilim. Çev.: Necmettin Sevil, İstanbul: İletişim Yayınları.
Türkçe Sözlük (2005) 10. Baskı, Ankara: TDK Yayınları.
Ünalan Ş. (2002) Dil ve Kültür. Ankara: Gazi Üniversitesi Basımevi.
Vardar B. (1982) Dilbilimin Temel Kavram ve İlkeleri.Ankara: TDK Yay.
Vardar B. (2001) Dilbilim Yazıları. İstanbul: Multilingual Yay.
Vendler Z. (1957) “Verbs and Times”. Philosophical Review 56, 143-160.
Viberg A. (2001) “Verbs of Perception”.  Language Typology and Language Universals, Ed: Martin Haspelmath (ed.); Ekkehard König (ed.); Berlin, Germany: de Gruyter; pp. 1294-309.
Walter P. (2003) “Dil ve Ruh”. Dil Denen Mucize, Çev.: Vural Ülkü, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Whorf L.B. (2001) “Dil ve Mantık”. Dil Yazıları, Çev.: Mehmet Akalın, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Yaylagül Özen. (2005) “Türk Runik Harfli Metinlerde Mental Fiiller”. Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, Cilt 2, Sayı 1, 17-51. http://mtad.humanity.ankara.edu.tr/makale.php?id=23
Yudahin K. K. (1994) Kırgız Sözlüğü, c. 1-2, Çev.: A. Taymas, 3. Baskı, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.

.