ÖZET
Atasözleri,  toplumların sosyal hayattaki tecrübelerinin toplamıdır. Hayatın her yönünün yansıdığı atasözlerinde nesnelerin geçme sıklığı, o nesnenin hayattaki yeri ve önemi ile ilgilidir. Bu açıdan atasözlerinde en fazla geçen hayvan, at, en fazla geçen başaklı bitki buğday ve arpadır. Özbek atasözlerinde buğday, iyiliğin, güzelliğin, bereketin ve verimin sembolü olarak geçmektedir. Arpa ve buğdayın birlikte geçtiği atasözlerinde iki bitkinin karşılaştırıldığı, buğdayın arpaya tercih edildiği dikkati çeker. Özbek atasözlerinde buğday ve arpadan başka, coxåri,  tärıq ve måş bitkisi de geçmektedir.  Atasözlerinde bitkilerin dikilmesi, yetiştirilmesi ve hasadıyla ilgili tecrübe aktarımı yer almaktadır.

ANAHTAR SÖZCÜKLER
Özbek atasözleri, başaklı bitki, buğday, arpa


ABSTRACT
Proverbs make up a whole of the experiences communities have achieved in social life. The frequency of the objects’ repetition in proverbs by which various aspects of life are reflected is concerned with the location and importance of that object in life. İn this respect,  the animal most used in proverbs is horse and the eared plants are wheat and barley. In Uzbek proverbs, the wheat is used as the symbol of favour, beauty, blessing and productivity. In the proverbs in which the wheat and barley are both used, these two are compared and it is worthy of notice that the wheat is preferred to the barley. Apart from the wheat and barley,  other plants such as coxåri,  tärıq  and måş “...” are commonly used in Uzbek proverbs. These proverbs transfer the experience of planting, growing and harvesting the relevant plants.

KEY WORDS
Uzbek proverbs, eared plant, wheat, barley


KAYNAKLAR
AKSOY Ö. A. (1988)  Atasözleri Sözlüğü. İnkılap Yayınları: Ankara.
BERDİYAROV H., R. RESULOV (1984)  Özbek tilining paremiologik lugati. Okıtuvçi: Taşkent.
ELÇİN Ş. (1993)  Halk Edebiyatına Giriş. Akçağ: Ankara.
İMAMOV K., T. MİRZAYEV, B. SARIMSAKOV, A. SEFEROV (1990) Özbek halk agzaki poetik icadi, Taşkent: “Okıtuvçi”.
KERAMETOVA K. M, H. S. KERAMETOV (2000)  Proverbs – Makaller – Poslovitsi. Mehnet: Taşkent.
MIEDER W. (2004) Proverbs. London: Greenwood Press.
MİRZAYEV T., B. Sarımsakov, A. Musakulov (1989) Özbek halk makalleri. Gafur Gulam Namidegi Edebiyat ve Senet Neşriyatı: Taşkent.
MİRZAYEV T., B. Sarımsakov, A. Musakulov (2003) Özbek halk makalleri. “Şark” Neşriyat-Matbaa Aktsiyadarlik Kompaniyesi Baş Tahririyeti: Taşkent.
NORRICK N. N. (1985)  How Proverbs Mean. Mouton Publishers: Berlin. New York. Amsterdam.
ÖZ A. (2000) “Hayvanlarla ilgili Özbek Atasözleri”. Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, 9, Ankara, 114-160.
ÖZ ÖZCAN A. (2009) Kadınlarla İlgili Özbek Atasözleri. Grafiker Yayıncılık: Ankara.
Özbek Tilining İzahli Lugati I-II (1981). (Ed. E.Z. Me’rufov). Rus Tili Neşriyatı:  Moskva
SAKAOĞLU Saim (1975) “Atasözlerimizin Yapısı” Türk Folkloru Araştırmaları Yıllığı Belleten 1974'ten Ayrıbasım, Ankara, 1975.
SARIMSAKOV B. A., MUSAKULOV,  M. MEDREHİMOVA (1984) Özbek Halk Makalleri. Taşkent: Özbekistan SSSR “Fen” neşriyatı.
SARIMSAKOV B. (1990) “Makal”. Özbek halk agzaki poetik icadi. Okıtuvçi, Taşkent, 91-100.
ŞAMAKSUDOV Ş., Ş. ŞARAHMEDOV (1990) Hikmetname Özbek makallerining izahli lugati. Özbek Sovet Entsiklopediyasi Baş Redaktsiyasi:  Taşkent.