ÖZET
Molla Nizamüddin Ahunum’un XIX. yüzyılın sonu ile XX. yüzyılın başında yazdığı Çağatay Türkçesinin son dönem özelliklerini gösteren Hikmet-i Nizāmü’d-dìn adlı eseri, Çağatay Türkçesi ile Özbek ve Yeni Uygur lehçeleri arasında geçiş dönemi özellikleri göstermektedir.  Makalede, hem Molla Nizamüddin Ahunum hem de onun Hikmet-i Nizāmü’d-dìn adlı eserinin Türkoloji çevrelerine tanıtılması ve eserin dil özelliklerinin ortaya konması amaçlanmıştır.

ANAHTAR SÖZCÜKLER
Molla Nizamüddin Ahunum, Óikmet-i Niôāmü’d-dìn, Çağatay Türkçesi, Yeni Uygur Türkçesi, Özbek Türkçesi.


ABSTRACT
Hikmet-i Nizāmü’d-dìn written by Molla Nizamuddin Ahunum at the end of 19. century and at the beginning of 20. century indicates features of the last period of Chagatai Turkish. The work shows the transitional period features between Chagatai Turkish and Uzbek and New Uighur Turkish dialects which are continuation of the Chagatai Turkish. In this article, it is aimed to present both Molla Nizamuddin Ahunum and his work Hikmet-i Nizāmü’d-dìn to the Turcology circle and to reveal the features of Hikmet-i Nizāmü’d-dìn’s language.

KEY WORDS
Molla Nizamüddin Ahunum, Óikmet-i Niôāmü’d-dìn, Chagatai Turkish, New Uighur Turkish, Uzbek Turkish

KAYNAKLAR
Abdullaev, F. A. (1978) Özbek Tilining Oğız Lehcesi, Taşkent : Fen Neşriyatı.
Abdurahmanov, F. ve Ş. Şükürov (1973) Özbek TiliniÆ Tarihi Grammatikası Morfologiya ve Sintaksis. Taşkent.
Borovkov A. ve Z. Marufov, T. Şermuhamedov (1951), Özbek Tili Grammatikasi, I. Qısm, Morfologiya, Oquvpeddävnäşr.
Clauson, Sir G. (1972) An Etymological Dictionary of Pre-thirteenth-Century Turkish, Oxford.
Drevne Tyurkskiy Slovar (1971). Moskva : Akademii Nauk SSSR.
Eckmann, J. (1988) Çağatayca El Kitabı. (Çev. Günay Karaağaç). İstanbul : İÜEF Yayınları.
Eckmann, J.  (1996). Harezm, Kıpçak ve Çağatay Türkçesi Üzerine Araştırmalar (Yayıma Hazırlayan: Osman Fikri Sertkaya). Ankara : TDK Yayınları.
Gabaın, A. von. (1988) Eski Türkçenin Grameri (Çev. Mehmet Akalın). Ankara : TDK Yayınları.
Kaydarov, A., G. Sedvakasov ve T. Talıpov (1963) Hazırkı Zaman Uygur Tili, 1. Kısım, Leksika ve Fonetika. Almata : Kazak SSR Fenler Akademisi Neşriyatı.
Kaydarov, A., G. Sedvakasov ve T. Talıpov (1966) Hazırkı Zaman Uygur Tili, 2. Kısım, Morfologiya ve Sintaksis. Almata: Kazak SSR Fenler Akademisi Neşriyatı.
Kaya, Ö. (1989). èAlì Şìr NevÀyì: FevÀyidü'l-Kiber, AÜSBE Doktora Tezi, Ankara.
Koklyanova, A. A.,  (1963) Kategoriya Vremeni V Sovromennom Uzbekskom Yazıka, Moskva:  İzdatelstvo Akademii Nauk SSR.
Kononov, A. N. (1960) Grammatika Sovremenogo Uzbekskogo Literaturnogo Yazıka, Leningrad: İAN SSSR.
Korkmaz, Z. (1992) Gramer Terimleri Sözlüğü. Ankara : TDK Yayınları.
Köprülü, F. (1977) "Çağatay Edebiyatı" İslam Ansiklopedisi, 3. cilt, MEB Yayınları, s. 312.
Madrahımov A. (1973) Özbek Tilining Oğız Lehcesi Leksikası. Taşkent : Fen Neşriyatı.
Nevaiy Eserleri üçün Kıskaça Luğat. (1992) Taşkent : Fen Neşriyatı.
Özbek Tilining Izahlı Luğatı. (1981) II Cilt. Moskova :“Russkiy Yazık” Neşriyatı.
Öztürk, R. (1994) Yeni Uygur Türkçesi Grameri. Ankara : TDK Yayınları.
Öztürk, R.  (1997) Uygur ve Özbek Türkçelerinde Fiil. Ankara : TDK Yayınları.
Polat A. (1995) Uygur Tili Leksikologiyisi, Kaşgar: Kaşgar Uygur Neşriyatı.
Rüstemov. (1990) XV-XIX Asrlar Özbek Tili Morfologiyası (İsimler, Reviş, Kömekçi, Baglavçı). Taşkent: Fen Neşriyatı.
Salahitdin, İ. (2010) Ecdatlar Tarihi. Bişkek: ÇP Volkov Basmakanası.
Steıngass, F. A. (1975) A Comprehensive Persian-English Dictionary. (New Reprint). Beirut.
Şaabdurahmanov, Ş. Ş. ve A. Hacıyev (1975) Özbek Tili Grammatikası 1 Tom Morfologiya. Taşkent: Fen Neşriyatı.
Şaabdurahmanov, Ş. ve diğerleri (1980) Hazirgi Özbek Edebiy Tili. Taşkent: Okıtuvçı Neşriyatı.
Şçerbak, A. M. (1962) Grammatika Starouzbekskogo Yazıka. Leningrad: İAN SSSR.
Şemseddìn SÀmì (1978) Kâmûs-ı Türkî. İstanbul: Çağrı Yayınları.
Şeyò Süleyman Efendi (1298) Lugat-i Çağatay ve Türkì-i èOåmÀnì, İstanbul.
Tekin, T. (1989) XI. Yüzyıl Türk Şiiri, Ankara : TDK Yayınları.
Tömür, H. (1987) Hazırkı Zaman Uygur Tili Grammatikisi (Morfologiye). Pekin: Milletler Neşriyatı.
Türkçe Sözlük. (1988). II cilt. Ankara : TDK Yayınları.
Tursunov, U., C. Muhtarov ve Ş. Rahmatullaev (1965) Hazırgi Özbek Edebiy Tili. Taşkent: Okıtuvçı Neşriyatı.
Tursunov, U., C. Muhtarov ve Ş. Rahmatullaev (1965) Osnovı Fonetiki İ Grammatiki Uzbekskogo Yazıka. Taşkent: İzdatelsvo Uçitel Uzssr.
Yakub A. ve diğerleri (1999) Uygur Tiliniñ İzahlik Lugiti. Ürümçi : Şincañ Halk Neşriyatı.
Zaman, Turmehemmed (1996) Uygur Klasik Edebiyatı – Kısaca Tarihi-II. Ürümçi: Aliy Maarip Boyıçe Özlikidin Ögengüçilerge Yetekçilik Kılış Komiteti İşhanisi.