ÖZET
Makale, Kırgızistan’da başlamış ve uzun soluklu yürütülecek bir çalışmanın ilk yayınını oluşturmaktadır. Kırgızistan Çû bölgesinde yer alan Kırgız sıra dağlarının kuzey eteklerinden birinde bulunmuş 3 adet heykel tanıtılmaktadır. Heykeller Kök Türk hâkimiyeti döneminde yapılmışlardır ve dönemin ikonografik özelliklerini taşırlar. Bulundukları alan in-situdur ancak tarım arazisi olarak kullanıldığı için hem bağlı bulundukları kült alanlarından sökülmüşlerdir, hem de kült alanını sınırlayan blok taşlar taşınmıştır. Makalenin giriş kısmında ayrıca, Kırgızistan’da Kök Türk heykelciliği ile ilgili yapılmış araştırmaların tarihçesi ile ilgili detaylı bilgi verilmektedir.

ANAHTAR SÖZCÜKLER
Kök Türk, Kırgızistan Çu Bölgesi, Kök Türk dönemi arkeolojisi, balbal, bediz, taş baba, göçer kültür.


ABSTRACT 
The article is the first publication of a long term study has been conducting in Kyrgyzstan. Three pieces of sculpture examined which found in the northern foothills of Kyrgyz mountain range, Chuy region – Kyrgyzstan. Sculptures carved during the Kök Türk period and show the iconographic features of its time. Sculptures found in-situ positions but the field where their cultic sites bound is ruined due to agricultural practices. At the very beginning of the article readers will come across to the historiography of the studies about Kök Türk sculpture carried out in Kyrgyzstan.

KEY WORDS
Kök Türk, Kyrgyzstan-Chu region, archeology of Kök Türk period, balbal, bediz, stony (kamennaya, taş) baba, nomadic culture.

KAYNAKLAR
ANİÇKOV İ. (1899) Poyezdka k kamennım babam okolo Merke, Russkıy Turkestan, Taşkent, 74-79.
BARTHOLD V. (1897) Otçet o Poyezdke v Srednyuyu Aziyu s Nauçnoy Tselyu 1893 – 1894 gg., St. Peterburg.
BAYAR D. – ERDENEBAATAR D. (1999) Mongol Altayın Hun Çuluun Höşöö, Ulaanbaatar.
BERNŞTAM A.N. (1952) İstoriko-Arheologiçeskiye Oçerki Tsentralnovo Tyan-Şanya i Pamiro-Alaya, Materialı i İssledovaniya po Arheologii SSSR, Moskva, 72-89.
DOSİMBAYEVA A. (2002) Jetisu Turkılerının Kiyelı Jeri, Taraz.
ERMOLENKO L.H. (2004) Srednevekovıye Kamennıye İzvayaniya Kazahstanskih Steley, Novosibirsk.
HAYASHİ T. (1996) Stone Statues in Mongolia, Japonca - Ayrı basım, Japonya.
HEIKEL H.J. (1918) Altertümer aus dem tale des Talas in Turkestan, Helsinki.
HUDYAKOV Yu.S. (1986) Voorujeniye Srednevekovıh Koçevnikov Yujnoy Sibiri i Tsentralnoy Azii, Novosibirsk.
KİBİROV A.K. (1959) Arheologiçeskiye rabotı v Tsentralnom Tyan-Şanye, Trudı Kirgizskoy Arheologo-Etnografiçeskoy Ekspeditsii, C. II, Moskva, 77-130.
KIZLASOV L.R. (1959) İssledovanıya na Ak-Beşime v 1953-1954, Trudı Kirgizskoy Arheologo-Etnografiçeskoy Ekspeditsii, C. II., Moskva.
KOJEMYAKO P.N. (1959) Rannesrednevekoviye Goroda i Poseleniya Çuskoy Dolin, Frunze.
KUBAREV V.D. (1984) Drevnetyurskiye İzvayanita Altaya, Novosibirsk.
KUBAREV V.D. (1997) Kamennıye İzvayanıye Altaya, Novosibirsk.
PLETNEVA S.A. (1974) Polovetskıye Kamennıye İzvayanıya, Moskva.
SEMENOV TYANŞANSKİY P.P. (1948) Memuarı. Puteşestvıye v Tyan-Şan v 1856-1857 gg., C. I., Moskva.
ŞER Ya.A. (1963a) İkonografiya drevnetyurkskih izvayaniya, İzvestiya Akademii Nauk Kirgizskoy SSR – Seriya Obşestvennih Nauk, Tom V, Bil. 1, Frunze, 45-57.
ŞER Ya.A. (1963b) Odnom drevnetyyorkskom izvayanii iz Çuskoy Dolini, Sovyetskaya Arheologiya, S. 2, Moskva, 239-243.
ŞER Ya.A. (1963c) Pamyatniki Altaysko-Orhonskih Turok na Tyan-Şan, Sovyetskaya Arheologiya, S. 4 Moskva, 158-166.
ŞER Ya.A. (1966) Kamennıye İzvayanıya Semireçya, Moskva-Leningrad.
TABALDİEV K. (1996) Kurganı Srednevekovih Koçevih Plemen Tyan-Şanya, Bişkek.
TAŞAĞIL A. (1995) Göktürkler, Ankara.
VALİHANOV Ç.Ç. (1961) Zapiskih o Kirgizah, Sobranıye Soçiney, C. I., Alma-Ata.
YILMAZ A. (2005a) Avrasya’da klasik Türk dönemi insan biçimli heykelciliğinin gelişimi, Arkeoloji, Anadolu ve Avrasya, İzmir, 87-97.
YILMAZ A. (2005b) Gök Türk heykelciliğinde baba ve balbal kavramları üzerine, Orta Asya’dan Anadolu’ya Türk Sanatı ve Kültürü – Prof. Nejat Diyarbekirli’ye Armağan, Ankara, 111-126; 611-614.
YILMAZ A. (2005c) Baba mı, balbal mı yoksa bediz mi?, Modern Türklük Araştırmaları Dergisi. Cilt 2, Sayı 4 (Aralık), Ankara, 206-214. (URL: http://mtad.humanity.ankara.edu.tr/makale.php?id=86)
YILMAZ A. (2009) Göktürk heykelciliğinde Umay Ana figürleri, XI. Ortaçağ-Türk Dönemi Kazı Sonuçları ve Sanat Tarihi Araştırmaları Sempozyumu – 17-19 Ekim 2007, İzmir, 457-468.