Çıkış Giriş

ÖZET
Türkçede tahmin ve ihtimal anlatımları birbirine çok yakın olup bazen bir cümlenin tahmin mi ihtimal mi yoksa aynı anda her ikisini mi anlattığını tespit etmek zordur. Araştırmada dil bilgisi kitaplarından yararlanılarak Türkçede tahmin ve ihtimal anlatımları cümle üzerinden kelime ve ek düzeyinde tespit edilmiştir. Araştırmada klasik dil araştırmaları anlayışının dışına çıkılarak farklı bir uygulamaya gidilmiş “+DIr ekinin anlamları nelerdir?” sorusu yerine “Türkçede ihtimal anlatımı kaç farklı biçimde ifade edilir?” sorusuna cevap aranmış ve bilgiler işleve dayalı dil bilgisine uygun olarak derlenmiştir. Sonuç olarak Türkçede 26 farklı biçimde tahmin; 18 farklı biçimde de ihtimal anlatımı tespit edilmiştir.

ANAHTAR SÖZCÜKLER
İşleve dayalı dil bilgisi, tahmin, ihtimal, dil bağlamı, dil dışı bağlam.

ABSTRACT
Estimate and probabilty expressions are very close to each other and sometimes it is hard to identify that if a sentence expresses estimate, possibilty or both of them at the same time in Turkish. In the research, with the help of grammar sources, estimate and probability expressions have been identified at the level of word and particle on the sentences. In this research, with a different perspective and by trying a new method, instead of asking “What are the meanings of occurance particle (+DIr suffix)”, have been looked for an answer of the question “In how many different ways we can express probability?”. As a result, it has identified that there are estimate expressions in 26 different forms; probabilty expressions in 18 different forms.

KEY WORDS
Functional grammar, probabilty, estimate, context, pragmatic.

KAYNAKLAR / BIBLIOGRAPHY

ADIVAR H. E. (1985) Mor Salkımlı Ev. İstanbul, Atlas Kitabevi.

ASLAN S. (2007) İstek Kipliği, Gerçeklik ve Gerçekleştirilebilirlik. VII. Uluslar arası Dil, Yazın ve Deyişbilim Sempozyumu 2-5 Mayıs, Konya.

ATABAY N.; Kutluk, İ.; Özel, S. (1983) Sözcük Türleri. (Yayıma hazırlayan Prof. Dr. Doğan Aksan) Ankara, Türk Dil Kurumu Yayınları.

BENZER A. (2008) Türkçede Zaman, Görünüş, Kip/Kiplik. İstanbul, Marmara Üniversitesi, Doktora Tezi.

BİLGEGİL M. K. (1982) Türkçe Dilbilgisi. İstanbul, Dergâh Yayınları, 2. Baskı.

BILGIN M. (2002) Anlamdan Anlatıma Türkçemiz. Ankara, Kültür Bakanlığı Yayınları.

CEM A. (2005) Dilbilgisi Öğretiminde Biçim-Anlam-Kullanım Üçlüsü: Ders Malzemelerini Hazırlama ve Uygulama Önerisi. Dil Dergisi, Ankara, 128. sayı, 7-11.

ÇİFTÇİ M. (2007) Tanzimat Dönemi ve Günümüz Romanlarında Cümle Bağlayıcı Bağlaçların İşlevleri ve Kullanım Sıklıkları. Türk Dili, 662 (XCIII), 147-161.

DEMİR S. (2009) -mAlI’nın Emir ve İstek Bildirme İşlevi Üzerine. International Journal of Central Asian Studies, 13. sayı.

DEMİRAY K. (1970) Temel Dilbilgisi Lise 1-2-3. İstanbul, İnkılâp Kitabevi.

DİK S. C. (1989) The Theory of Functional Grammar: The Structure of the Clause. Dordrecht, Foris Yay..

EDİSKUN H. (1988) Yeni Türk Dilbilgisi. İstanbul, Remzi Kitabevi.

FAWCETT R. (2005) Invitation to Systemic Functional Linguistics: the Cardiff Grammar as an extension and simplification of Halliday’s Systemic Functional Grammar. Waley, Cardiff Universitesi Yayınları, 2. Baskı.

FREDDI M. (2004) Functional Grammar: An Introduction for the EFL Student. http://amsacta. cib. unibo.it/archive/00000867/01/FunctionalGrammarEFLStudent_Freddi_2004_with_foreword. pdf* (06. 06. 2006)

GENCAN T. N. (1979) Dilbilgisi. Ankara, Türk Dil Kurumu Yayınları.

GÜNAY V. D. (2002) Göstergebilim Yazıları. İstanbul, Multilingual Yayınları.

GÜNEŞ S. (1996) Türk Dili Bilgisi. İzmir, Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları.

GÜNTEKİN R. N. (1998) Miskinler Tekkesi. İstanbul, İnkılâp Kitabevi.

GÜNTEKİN R. N. (1999) Çalıkuşu. İstanbul, İnkılâp Kitabevi.

GÜNTEKİN R. N. (1999) Yaprak Dökümü. İstanbul, İnkılâp Kitabevi.

KARAOSMANOĞLU Y. K. (2000) Kiralık Konak. İstanbul, İletişim Yayınları.

KAYNAK O. (1969) Türkçede Bağlaçlar. Türk Dili, 209 (XIX), 697-705.

KEMAL O. (2008) Cemile. İstanbul, Everest Yayınları.

KEMAL Y. (2004) İnce Memed I. İstanbul, Yapı Kredi Yayınları.

KİREMİTÇİ  T. (2002) Git Kendini Çok Sevdirmeden. İstanbul, Doğan Kitapçılık.

KOÇ N. (1996) Yeni Dilbilgisi. İstanbul, İnkılâp Kitabevi, 2. baskı.

KOMİSYON (2005) Türkçe Sözlük. Ankara, Türk Dil Kurumu Yayınları.

KORKMAZ  Z. (2003) Türkiye Türkçesi Grameri. Ankara, Türk Dil Kurumu Yayınları.

KUBATOV E. K. (2001) Kırgız ve Türkiye Türkçelerinde Fiil Kipleri. Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. Bişkek, 1. sayı, 33-40.

MUYSKEN P. (2008) Functional Categories. Cambridge, Cambridge Üniversitesi Yayınları.

NICHOLS J. (1984) Functional Theories of Grammar. Annual Review of Anthropology. 13. sayı, 97-117.

SANSA S. T. (1986) DIr in Modern Turkish. Proceedings of the Turkish Linguistics Conference. İstanbul, Haz. Ayhan AKSU-KOÇ, E. ERGUVANLI-TAYLAN

TANPINAR A. H. (1999) Huzur. İstanbul, Dergâh Yayınları.

ZÜLFİKAR H. (2002) Doğru Yazalım Doğru Konuşalım (Off road, olasılık, yemekçilik üzerine). Türk Dili, 612 (II), 1009-1012

.