ÖZET
Türk aydınlanma hareketinin kuşkusuz en önemli isimlerinden biri olan İsmail Bey Gaspıralı’nın bu uğurda yaptığı kıymetli çalışmalardan biri Tercüman Gazetesini yayınlamak ise, bir diğeri de Türk kadınını özgür ve eşit kılma yolunda önemli bir safha olan Âlem-i Nisvan (Kadınlar Dünyası) dergisinin imtiyaz sahibi olarak yayınlanmasını sağlamaktır. Şüphesiz dönemin Rusya’sı genelinde kadınlara yönelik ilk süreli yayın olan Âlem-i Nisvan dergisinin yayınlanmasında İsmail Bey’in iki büyük destekçisi olmuştur. Eşi Zehra Akçurina-Gaspıralı ve kızı Şefika Gaspıralı. İsmail Gaspıralı, Tercüman gazetesinde kadınların sorunlarına yönelik makaleler yayınlamakla birlikte, tamamen Müslüman kadının eğitimine ve manevî gelişimine hasredilecek, uzmanlaşmış periyodik bir yayın çıkarmayı planlıyordu. Bu planını uzun uğraşlardan sonra hayata geçirmiş ve o zamanlar (1906) 20 yaşında olan büyük kızı Şefika Hanım yönetiminde Âlem-i Nisvan dergisini yayınlamaya muvaffak olmuştur. Bu çalışmada, Türk-Tatar kadınının Ekim devrimi öncesi ve sonrası durumu, İsmail Gaspıralı’nın kadınlara yönelik fikirleri, çalışmaları ve Âlem-i Nisvan dergisinin yayınlanma serüveni ele alınmıştır.

ANAHTAR SÖZCÜKLER
İsmail Gaspıralı, Ceditçi düşünce hareketi, Tercüman gazetesi, Şefika Gaspıralı, Âlem-i Nisvan dergisi.

ABSTRACT
Ismail Bey Gaspirali, who is undoubtedly one of the most important figures of the Turkish Renaissance, has done valuable service in that context not only by publishing the Tercuman newspaper but also by supporting the publication of Âlem-i Nisvan (Women’s World). Ismail Bey relied on two women, his wife Zehra Akcurina-Gaspirali and his daughter Sefika Gaspirali, in the publication of the Âlem-i Nisvan, which is the first periodical publication addressing women in the whole of Russia at that time. İsmail Gaspirali was already writing columns addressing women’s problems in the Tercuman Journal, yet he was interested in the production of a periodical devoted to the education and moral development of the Muslim women. He succeeded in this after long struggles and in 1906 he publishes the Âlem-i Nisvan under the direction of his then 20-year old elder daughter Sefika. In this study, the position of the Turk- Tatar women before and after the October Revolution, İsmail Gaspirali’s ideas towards women’s enlightenment, his works, and the adventure of the publication of the Âlem-i Nisvan periodical are investigated.

KEY WORDS
Ismail Gaspirali, Jadidism movement, the Tercuman newspaper, Sefika Gaspirali, the Âlem-i Nisvan journal.

KAYNAKLAR / BIBLIOGRAPHY

AKÇALI Pınar (2003) Türk Kimliğinin İki Öncü İsmi: İsmail Bey Gaspıralı ve Ziya Gökalp, İsmail Bey Gaspıralı ve Ziya Gökalp Sempozyumları- Bildiriler, Yayına Hazırlayan: H. Dündar Akarca, Ankara: Türksoy Yayınları, 2-18.
AKPINAR Yavuz (2008) İsmail Gaspıralı Seçilmiş Eserleri II: Fikrî Eserleri, İstanbul: Ötüken.
AKPINAR Yavuz-Bayram Orak, Nazım Muradov (2014), İsmail Gaspıralı Seçilmiş Eserleri I: Roman ve Hikâyeleri, 4. Baskı, İstanbul: Ötüken.
ÇUBUKÇİYEVA, Lenara “Jenskiy vopros na stranitsah jurnala “Alemi Nisvan” (Âlem-i Nisvan Dergisinin Sayfalarında Kadın Meselesi), http://islamisemya.com/istoriya/istoriya-islama ; İlk yayın tarihi: 27.11.2013; Erişim tarihi: 04.07.2014.
DENMAN Fatma Kılıç (2010) Yeni Harflerle Kadın, II. Meşrutiyet Döneminde Bir Jön Türk Dergisi (1908-1909), İstanbul: Kadın Eserleri Kütüphanesi ve Bilgi Merkezi Vakfı 20. Yıl Özel Yayını.
DEVLET Nadir (2011) Unutturulan Türkçü, İslamcı, Modernist İsmail Gaspıralı, İstanbul: Başlık.
ERTEM, İnci. “Dedem İsmail Gaspıralı” (http://www.ismailgaspirali.org/yazilar/iertem.htm; 02.12.2014).
GÜNDÜZ Neclâ Yalçıner (2001) Gaspıralı İsmail Bey ve Dilde Birlik, Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, Gaspıralı İsmail Bey ve Dilde Birlik Sayısı, Sayı:12/1 (Güz), 537-541.
HABLEMİTOĞLU Şengül-Necip (1998) Şefika Gaspıralı ve Rusya’da Türk Kadın Hareketi (1893-1920), Ankara: Ajans-Türk Matbaacılık.
HAMİD Halil (1910) İslâmiyette Feminzm yahut Âlem-i Nisvanda Müsavatnâme, İstanbul.
KERİM İsmail Asan-oğlu (1999) Gasprinskiynin “Canlı” Tarihi 1883-1914, Akmescit: Tarpan.
KIRIMA  Edige (1991), 1917 İhtilâlinden Evvel ve Sonra Kırım-Türk Ailesi ile Kadının Durumu, Aile Yazıları I, Ankara: Başbakanlık Aile Araştırmaları Kurumu Başkanlığı Yay.,155-167.
OĞUZ Yaktıl Gürsel (Editör) (2009) Toplumsal Yaşamda Kadın, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi, Açık Öğretim Fakültesi Yay.
SUKHODOLOVA Anna, Şefika Gaspıralı ve Kadın Dergisi Âlem-i Nisvan, prezi.com/xswprcj-rh_z/sefika-gaspral/, İlk yayın tarihi: 06.05.2013; Erişim tarihi: 02.12.2014.