Çıkış Giriş

ÖZET
Doğu Türkçesi edebî dilinin en önemli temsilcisi Ali Şîr Nevâyî, şiirlerinde sanatını en güzel şekilde icra ederken, devrinin etnik ve sosyal yapısını da bu şiirlerine yansıtabilmiştir. Ali Şîr Nevâyî, eserlerinde kendi çağına damga vuran ve sosyal ve siyasî hayatın merkezinde oturan Türk boylarını anmış, bu boyların öne çıkan bazı özelliklerini şiirlerinde yansıtmıştır. Bu çalışma; bu boyların tarihsel durumu ile günümüze kadar taşınabilmiş sosyal ve siyasî durumunu açığa çıkarma üzerine odaklanmıştır.

ANAHTAR SÖZCÜKLER
Ali Şîr Nevâyî, Doğu Türkçesi Edebî Dili, Türk boyları, Akar, Arlat, Barlas, Bilgüt, Kıyat, Kongrat, Meleş, Sulduz.

ABSTRACT
Ali Şir Nevayi is the most important poet of East Turkish Literary Language. Nevâyî brings up proffession of art and shows ethnic and social structure of the period in his own poems. These poems are mirors of his age. This study sheds light on Turkish tribes that were mentioned in divans of Ali Şir Nevayi. This article discusses and investigates social, ethnical and political structures of these tribes.

KEY WORDS
Ali Şir Nevayi, East Turkish Literary Language, Turkish tribes, Akar, Arlat, Barlas, Bilgüt, Kıyat, Kongrat, Meleş, Sulduz.

KAYNAKLAR / BIBLIOGRAPHY

ALPARGU Mehmet (2002) Türkistan Hanlıkları, Türkler, Cilt 8, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, 557-603.

ATALAY Besim (1970) Abuşka Lūgati veya Çağatay Sözlüğü, Ayyıldız Matbaası, Ankara.

ATANİYAZOV Sultanşa (1994) "Şecere” Türkmenin Nesil Daragtı, Turan-1 Aşkabat.

ATANİYAZOV S. (1970) Türkmenistan’ın Toponomik Sözlügi, Aşkabat.

CAFEROĞLU Ahmet (2002) Altın-Orda (Altın-Ordu) Türk İlleri ve Çağatay Türkçesi, Gelişmesi Kaynakları ve Karakteri,

Türkler, Cilt 8, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, 777-795.

CLAUSON Sir Gerard. (1960) Sanglax, A Persian Guide to the Turkısh Language by Muhammad Mehdì Xan, London.

COURTEILLE Pavet de (1870) Dictionnaire Turk-Oriental, Paris.

DOERFER Gerhard (1963) Türkische und mongolische Elemente im Neupersischen. I. Wiesbaden.

DOERFER Gerhard (1965): Türkische und mongolische Elemente im Neupersischen. II. Wiesbaden.

DOERFER Gerhard (1967): Türkische und mongolische Elemente im Neupersischen. III. Wiesbaden.

DOERFER Gerhard (1975): Türkische und mongolische Elemente im Neupersischen. VI. Wiesbaden.

EBERHARD, D. W.(1942) Çin’in Şimal Komşuları, Türkçeye çeviren Nimet Uluğtuğ TTK. Yay., Ankara.

Ebülgazi Bahadır Han, Şecere-i Terakkime (Türkmenlerin Soy Kütüğü) (1996) Haz: Zuhal Kargı ÖLMEZ, Türk Dilleri Araştırmaları Dizisi:3, Yay. Mehmet ÖLMEZ, Simurg, Ankara.

ERCİLASUN Ahmet B. (1985) Ergenekon Destanı -Şecere-i Türk’teki Ergenekon destânı rivâyeti- Büyük Türk Klâsikleri, C. I.

GÜL Muammer (2005) XIII ve XIV. Yüzyıllarda Doğu ve Güneydoğu Anadolu’da Moğol Hâkimiyeti, Yeditepe Yayınevi, 1.Baskı: Temmuz, İstanbul.

GÜLENSOY Tuncer (1981) Anadoluda Moğolca Yer Adları ve Rumelideki İzleri, Türk Dünyası Araştırma Dergisi, Sayı 2, 126-131.

HAİDER Mansura (1984) Timurlular Devletinde Hâkimiyet Anlayışı, Çev. Ekrem MEMİŞ, Türk Kültürü Dergisi, Ekim, 611-612.

İNAN Abdükadir (1988) Türk Kabile İsimlerine Dair, Makaleler, I. Cilt, TTK Yay., Ankara. 1-7

KAFALI Mustafa (2002) Çağatay Hanlığı, Türkler, Cilt 8, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, 345-354

KARABÖRK Kâzım (2000) Şecere-i Türk’te Geçen Çeşitli Etimolojiler, Hasan Eren Armağanı, TDK Yay., Ankara, 211-225.

KARAÖRS Mehmet Metin (1985) Nevâdirü’ş-Şebâb, Basılmamış Doktora tezi, İstanbul.

KARASOY Yakup (1998) Şiban Han Dîvânı (İnceleme-Metin-Dizin-Tıpkıbasım) TDK Yay., Ankara.

KAYA Önal (1996) FevÀyidü’l-Kiber, TDK Yay., Ankara.

KUT Günay (2003) ĠarÀ’ibü’s-äıġar, TDK Yay., Ankara.

MALİKOV Azim (2002) Semerkant Bölgesindeki Özbeklerin Etnik Tarihi, Türkler, Cilt 8, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, 617-623.

MAMBETOV Kamal (1995) Karakalpaklardın Etnofiyalık Tariyhı Karakalpakstan Basbası, Nökis.

MINORSKY V. (1997) Sulduz, İslâm Ansiklopedisi Cilt XI, MEB, Eskişehir.

Musul-Kerkük ile İlgili Arşiv Belgeleri (1993), T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı, Ankara, 310-312.

Defter-i Hâkânî Dizisi: VII, 111 Numaralı Kerkük Livâsı Mufassal Tahrîr Defteri (Kanûnî Devri) <Dizin, Transkripsiyon, Tıpkıbasım>, Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, http://www.devletarsivleri.gov.tr/yayin/osmanli/Kerkük_tahrir/007_giris_d.htm._611 (05.10.2006).

NALBANT Bilge Özkan (2005) Nevâdirü’n-Nihâye (İnceleme, Metin, Dizin, Notlar) Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Doktora tezi, Ankara.

Nizamüddìn Şamì Zafername (1949) Çev. Necati LUGAL, TTK Yay., Ankara.

ÖLMEZ, Zuhal Kargı (2003) Şecere-i Türk’e Göre Moğol Boyları, Kebikeç Yay., Ankara.

RASONYI, Laszlo (1996) Tarihte Türklük,4.Baskı, TKAE Yay., Ankara.

Reşidüddin, Câmiü’t-Tevârih (tarihsiz) Çev. Abdülbaki GÖLPINARLI, Milli Eğitim Basımevi’nde basılmış fakat neşredilmemiştir, TTK Kütüphanesi, Kayıt No; 36394.

ROUX J. Paul (1994) Aksak Timur-İslâmın Kutsal Savaşçısı, Çev.Ali Rıza YALT, İstanbul.

SAHİPOVA Feride Baktıbaykızı (2007) Kazakların Boy Örgütlenmesi, Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, Cilt 4, Sayı 3, Eylül, 181-195.

STEINGASS F. (1930) A Comprehensive Persian-English Dictionary, London.

SÜMER Faruk (1970) Anadolu’da Moğollar, Selçuklu Araştırmaları Dergisi I, Selçuklu Tarih ve Medeniyet Enstitüsü, TTK Yay., Ankara.

ŞEMSİEV P., S. İBRAHİMOV, S. MUTTALİBOV (1972) Ali Şîr Nevâyî Eserleri Sözlüğü, Gafur Gulam Namıdaġı Edebiyat ve Sanat Neşriyatı Taşkent.

ŞEYH SÜLEYMAN EFENDİ (1298) Lûgat-ı Çağatay ve Türk-î Osmanî. İstanbul.

TEMİR A. (1995) Moğolların Gizli Tarihi, I Tercüme, TTK Yay., Ankara.

TEMİR A. (1997) Sulduz, İslâm Ansiklopedisi,Cilt XI, MEB., Eskişehir.

TOGAN Z. V. (1981) Umumi Türk Tarihine Giriş, cilt I, En Eski Devirlerden 16. Asra Kadar, II. Baskı İstanbul.

TOGAN Z.V. (1947) Bugünkü Türkili (Türkistan) ve Yakın Tarihi Arkadaş, İbrahim Horoz ve Güven Basımevleri, İstanbul.

TÜRKAY C. Başbakanlık Arşivi Belgelerine Göre Osmanlı İmparatorluğunda Oymak, Aşiret ve Cemaatler, Cilt I-II.

TÜRKAY Kaya (2000) Bedayiü’l-Vasat, TDK Yay., Ankara.

Türkiye’de Meskun Yerler Kılavuzu (1946)İçişleri Bakanlığı Yay., C I, II, Ankara.

.