Çıkış Giriş

ÖZET

Duygu fiilleri, mental fiillerin bir gurubunu teşkil eder. Mental etkinliğin ikinci aşamasını oluştururlar; etkiyi duyularla alma ve bunlara tepki vermeyi anlatırlar. Duygu fiilleri deneyimle ilgili fiiller olarak sınıflandırılır. Duygu fiilleri Türk Runik harfli metinlerden itibaren takip edilebilen fiillerdir. Türk Runik harfli metinlerde bulunmayıp da Türkiye Türkçesinde tespit edilen duygu fiillerinin bir çoğu ya yansıma sözlere dayanmaktadır ya da metaforlarla ortaya çıkmıştır. Duygu fiillerinin çoğu fiziksel hareket fiillerinden türemiştir. Türk Runik harfli metinlerle, Türkiye Türkçesini duygu fiilleri açısından kıyasladığımızda büyük bir gelişme olduğunu söyleyebiliriz. Bu gelişmede metaforların önemli payı olmuştur. Ödünç sözcüklerden oluşturulan az sayıda fiilde bile metaforların etkisi büyüktür. Duygu fiilleri bir veya iki zorunlu isteme sahiptir. Türkiye Türkçesindeki duygu fiillerinin hepsi bir deneyimciye sahiptir. Bu deneyimci, özne veya nesne pozisyonunda ortaya çıkabilir veya yüklemdeki kişi ekleriyle belirlenebilir. Fiillerin bir kısmı iki zorunlu isteme sahiptir. Bu duygu fiilleri, D-U fiilleri olarak sınıflandırılır. Burada D, deneyimci özneyi, U ise, uyarıcıyı karşılar.

ANAHTAR SÖZCÜKLER

Türkiye Türkçesi, duygu fiilleri, anlambilim, metaforlar, durum grameri, istem kuramı.

ABSTRACT

Emotional verbs constitute a group of mental verbs. They are in second level of mental action; define getting action by sense and giving reaction them. Emotional verbs are eligible to pursue since Turkish Runic texts. A lot of emotional verbs that there were not in Turkish Runic texts but there are in Turkiye Turkish, abide onomatopes or arise as metaphoric. Emotional verbs derived from psych movement verbs. Metaphors are important about language devolopment. Even about limited number words that formed from loan words are large effect of metaphors. Emotional verbs are listed as experiental verbs. Emotional verbs is seen as have one or two obligatory valency. All of emotional verbs in Turkiye Turkish have a experiencer. This experiencer can take place in Subject or Object position or define with personal affix on predicate. Some of verbs have two obligatory valency. This emotional verbs are listed as E-S verbs in which the E case is experiental subject and the S case represents the stimulus of that experience.

KEY WORDS

KAYNAKLAR / BIBLIOGRAPHY

Anderson, J.M. (1971) The Grammar of Case: Towards a Localistic Theory, Cambridge: Cambridge University Press.

Carl N. J. and Maratsos M. P. (1977) Early Comprehension of Mental Verbs: Think and Know, Child Development, Vol. 48/4, 1743-1747.

Cheung, H., hsüan-chih C., yeung W. (2009) Relations between mental verb and false belief understanding in Cantonese-speaking children, Journal of Experimental Child Psychology, Vol. 104/ 2, 141-155.

Cook, W.A. (1998) Case Grammar Applied, A Publication of The Summer Institute of Linguistics and The University of Texas at Arlington.

Fillmore, C.J. (1971) Some Problems for case grammar, Georgetown University Round Table on Languages and Linguistics 1971. Washington D.C.: Georgetown University Press, 35-56.

Israel, Michael (2008) “Mental spaces and mental verbs in early child English” Cognitive Linguistics Research : Language in the Context of Use : Discourse and Cognitive Approaches to Language, Tyler, Andrea Kim, Yiyoung, Takada, Mari (Eds.),
Mouton de Gruyter, 199-232.

Koptagel-İlal G. (1991) Tıpsal Psikoloji-Tıpta Davranış Bilimleri. Ankara: Güneş Kitabevi.

Levin B. (1993) English Verb Classes and Alternations. Chicago: University of Chicago Press.

Marti, A. and Fernández A. (1997) A Classification of Spanish Psychological Verbs, Procesamiento del Lenguaje Natural, Revista n 20, Junio de 1997, 45-61.

Montgomery D.E. (2002) Mental verbs and semantic development, Journal of Cognition and Development 3 (4) 357-384.

Sağlık, Selcan (2007) Türk Dilinde Yön Gösteren Karşıtlıklar, Ankara Ü, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çağdaş Türk Lehçeleri ve
Edebiyatları Anabilim Dalı, Ankara, Yayımlanmamış Doktora Tezi.

Shatz M., Wellman, H.M. and Sılber S. (1983) The acquisition of mental verbs: A systematic investigation of the first reference to mental state, Cognition, Vol.14/3, 301-132.

Spanoudis G., Natsopoulos D. and Panayiotou G. (2007) Mental verbs and pragmatic language difficulties, International Journal of Language and Communication Disorders, Vol./42/4, 487-504.

Türkçe Sözlük (1988) Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.

Van Voorst, Jan (1992) The Aspectual Semantics of Psychological Verbs, Linguistics and Philosophy, 15, 65-92.

Yaylagül, Ö. (2005) Türk Runik Harfli Metinlerde Mental Fiiller, Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, Cilt 2 (1), 17-51.

.