MTAD


 

 

Демографические и языковые проблемы тюркских народов Российской Федерации
НОВРУЗОВА, Гюльзар  
MTAD 2015,12(2):51-66; DOI: 10.1501/MTAD.12.2015.2.15
E-yayın Tarihi: 31 Ocak 2016
Makale (PDF 376 KB)

 

Demographic and Language Problems of the Turkish Peoples of Russian Federation  (in Russian)
NOVRUZOVA, Gülzar
JMTS 2015,12(2):51-66; DOI: 10.1501/MTAD.12.2015.2.15
Published online: 31 January 2016
Article (PDF 376 KB)

 

ÖZET
Millî manevî değerlerin bir parçası olan ve fakat artık kaybolma tehlikesi ile karşı karşıya kalan dillerin korunması ve ihyası Rusya devletinin ülkenin Türk halkları ile karşılıklı ilişkileri siyasetinde önemli bir yer işgal etmektedir. Rusya’da yaşayan diğer halkların Ruslaştırılması ve asimilasyonu sonucunda ülkede yaşayan birçok halk ana dilini ve yazısını kaybetmiştir. Rusya Federasyonu’nun yasaları arasında, aslında dil seçimi özgürlüğünü, ülkedeki tüm dillerin korunmasını ve ihyasını engelleyen bir yasa bulunmamaktadır. Fakat sorun, devlet dili olan Rusçanın gelişiminin, Rusyanın diğer yerli ve azınlık halklarının dillerini sınırlandırmasıdır. Bu süreç, yerli halkların dillerinde literatürün ve ders kitaplarının bulunmaması, birçok dilin artık bir iletişim aracı olarak kaybolması ile sonuçlanmıştır. Rusya’da yaşayan Türk halklarının gelişimi ile birlikte onların dil problemlerinin araştırılması, Türk dünyasının tamamı için son derece önemlidir. Türk halklarının ana dilinde eğitim imkânlarının bulunmaması, yazılarını kaybetmeleri, ana dillerinin yalnız yaşlılar arasında günlük konuşma dili düzeyinde kalması vs., aslında Sovyetler Birliği döneminden günümüze kadar gelen ve hâlen güncelliğini koruyan problemlerdir. Özellikle Şorlar, Tubalar, Çulım Tatarları, Altaylar, Hakaslar, Teleutlar, Telengitler vs., dilleri kaybolma tehlikesi ile karşı karşıya kalan kritik gruba dâhil olmuşlardır. Şüphesiz bu halkların ana dillerinde ilkokul eğitiminin mümkün olabilmesi için, öncelikle alfabenin ve yazının ihyası gerekmektedir ki, bu da çok büyük malȋ harcamaları gerektirmektedir. Türk dünyası olarak Rusya’da yaşayan Türk halklarının millî mensubiyetinin muhafazası için işbirliği yapmak, yayınların ve kadroların hazırlanmasında maddi olmayan kültürel mirasın araştırılması ve tebliğinin teşkili son derece önemlidir. Bütün bu sorunlar ise bu tür faaliyetleri koordine edebilecek olan Dünya Türk Merkezi’nin çalışmaları sonucunda mümkün olabilir. Böyle bir merkezin faaliyeti Türk dünyasının Rusya topraklarındaki parçasına, millî mensubiyetlerini koruma imkânı verecektir.

ANAHTAR SÖZCÜKLER
Kazakistan’ın dil durumu, dil politikası, devlet dili, medya dili, “Üç Dillilik” projesi.

 


 

ABSTRACT
Preservation of the intangible cultural heritage, part of which is to maintain and revitalize languages facing extinction, is an important relationship in the policy of the Russian State with Turkish ethnicity. Russification and assimilation of peoples has led to the disappearance of literature and languages of many peoples of the country. Legislative base of the Russian Federation does not discriminate on the basis of language, freedom of choice of language, maintaining and developing all languages of the country. However, the development of State-of the Russian language has been at the detrimental of the development of the languages of small indigenous peoples of Russia. The lack of indigenous literature and textbooks contribute to language eventually became the only means of communication. Study of the development of the Turkic peoples, including their languages to new affiliation is important not only for Russia but for the entire Turkish world. Lack of access to education in their mother language, disappearance of written literature of Turkish peoples, the preservation of language at the level of resources of domestic communication among older persons and others are all the costs of the Soviet period, preserved to our days. Especially, languages of Shor, Tubalar, Chulym Tatars, Khakas, Altai, Teleut, Telengit, etc. Turkish peoples are faced with the danger of disappearing. Of course, the availability of primary education in their mother language, especially the restoration of the alphabet and writing of these people need huge financial expenses. To preserve the national identity of Turkish peoples, living expenses in Russia requires the joint efforts of the Turkish world, in training and publications in examining and promoting the intangible cultural heritage. All these problems will be possible to solve with the activities and coordinating of Turkish World Centre. The creation of such centre would help to maintain the Turkish world on the Russian area to preserve their national identity.

KEY WORDS
Turks, Turkish linguistic areas in Russia, Turkish national identity, cultural heritage, demography.

 

KAYNAKLAR / BIBLIOGRAPHY / Библиография

Всероссийская перепись населения 2010 года. Национальный состав и владение языками, гражданство. том 4. www.gks.ru
Всесоюзная перепись населения 1926 года. Москва: Издание ЦСУ Союза ССР, 1928-29\\ Национальный состав населения по республикам СССР www. demoskop WEEKLY.
Всесоюзная перепись населения 1939 года. РГАЭ РФ (быв. ЦГАНХ СССР), фонд 1562, опись 336, ед.хр. 966-1001 (\\ www. demoskop WEEKLY. Приложения .Национальный состав населения по республикам СССР
Всесоюзная перепись населения 1959 года. РГАЭ РФ (быв. ЦГАНХ СССР), фонд 1562, опись 336, ед.хр. 1566а -1566д \\ www. demoskop WEEKLY. Приложения. Национальный состав населения по республикам СССР
Всесоюзная перепись населения 1970 года. РГАЭ РФ, фонд 1562, опись 336, ед.хр.3998-4185 \\ www. demoskop WEEKLY. Приложения. Национальный состав населения по республикам СССР
Всесоюзная перепись населения 1979 года. РГАЭ РФ (быв. ЦГАНХ СССР), фонд 1562, опись 336, ед.хр. 6174-6238 \\ www. demoskop WEEKLY. Приложения. Национальный состав населения по республикам СССР
Всесоюзная перепись населения 1989 года. Рабочий архив Госкомстата России. www. demoskop WEEKLY. Приложения. Национальный состав населения по республикам СССР
Конституция Республики Татарстан. // http://www.gossov.tatarstan.ru/konstitucia/
Конституция Российской Федерации. Принята всенародным голосованием 12 декабря 1993 г. // Собрание законодательства РФ. - 2014. — № 31. — Ст. 4398
Конституция Удмуртской Республики. «Известия Удмуртской Республики», № 4, 21.12.1994
«Красная книга» языков малочисленных тюркских народов России». Издание «Татарский мир 2», 2004 //www.tatworld.ru.
ЛЬВОВА Э.Л. Историческая записка о чулымцах. // Народы и религии мира. - Москва: БСЭ, 1999// http://www.kyrgyz.ru/?page=79
МЕЧКОВСКАЯ Н.Б. (2001) Общее языкознание. Структурная и социальная типология языков. Москва, Издательства. Флинта: «Наука» - 312 с.
МОНГУШ М.В. (2012) Тофалары и сойоты: историко-этнографический очерк. // Новые исследования Тувы №2.
НАЗАРОВ И.И. Кумандинский этнос сегодня. Малые народы Сибири. Кафедра этнологии, антропологии, археологии и музеологии Омского Государственного Университета. //ethnography.omskreg.ru/page.php?id=1119
Национальный состав и владение языками, гражданство, т.4.кн.1. Итоги Всероссийской переписи населения 2002 года.Москва, 2004.
«О гарантиях прав коренных малочисленных народов Российской Федерации». Федеральный Закон № 82-ФЗ.№0 апреля 1999 года. http://www.consultant.ru/document/cons_doc_LAW_22928/
«О языках народов Российской Федерации» Закон РФ от 25 октября 1991 г. N 1807-I. http://base.garant.ru/10148970/
«Об обязательном изучении русского языка в школах национальных республиках и областей». Постановление СНК СССР, ЦК ВКП (б) от 13.03.1938 №324. http://7law.info/ussr/act8o/s947.htm
Постановление Правительства Российской Федерации от 24 марта 2000 г. № 255 «Единый перечень коренных малочисленных народов Российской Федерации» (утвержден постановлением Правительства РФ от 24 марта 2000 г. N 255) (с изменениями от 13 октября 2008 г., 18 мая, 17 июня, 2 сентября 2010 г.. http://base.garant.ru/181870/
Применение Европейской хартии региональных языков и языков меньшинств. С.11.Приложение 1.Таблица подписей и ратификации Европейской хартии региональных языков и языков меньшинств.Doc/ 12881 // Сообщение генерального секретаря Совета Европы. Двухгодичный доклад генерального секретаря Парламентской Ассамблее. Декабрь 2011. Parliamentary Assembly / www/ assembly.coe.int
Распоряжение Правительства РФ от 21.11.2007 № 1661-Р // О Концепции Федеральной Целевой Программы «Экономическое и социальное развитие коренных малочисленных народов Севера, Сибири и Дальнего Востока до 2015 года». https://normativ.kontur.ru/document?moduleId=1&documentId=113667
СТАЛИН И.В. (1949) Сочинения. Том 11. Москва: Государственное издательство политической литературы, с. 355.



Yazışma / Correspondence:

Gülzar Novruzova  (Новрузова Гюльзар Тофиг гызы), Tarih Bilimleri Doktoru, Bakü Devlet Üniversitesi, Tarih Fakültesi, “Dünyadaki Azerbaycanlılar” Bilimsel Araştırma Laboratuvarı Yöneticisi (Доктор философии исторических наук, ведущий научный сотрудник НИЛ «Азербайджанцы мира» Бакинского Государственного Университета)

Adres: Баку, ул Захид Халилова 23. 4 -й корпус БГУ, исторический факультет, комната 1007 AZERBAYCAN

E-posta: xanuma59@bk.ru



Alındığı Tarih/Received Ocak/January 31 2015


 

 

Ankara Üniversitesi | Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi  | Bölüm Ana Sayfası 
Telif Hakkı © 2004, AÜ DTCF Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Bölümü. Tüm hakları saklıdır.
  Sıhhiye - Ankara, TÜRKİYE
| Tel.: +90312 310 32 80  | Faks: +90312 310 57 13 | E-posta